Shell gedraagt zich als de onbegrepen minnaar van Groningen
Shell is een lief bedrijf dat erg houdt van Nederland en van Groningen in het bijzonder. Dat is niet zo verwonderlijk; via de Nam - eigendom van Shell en Exxon - moet het bedrijf hier de afgelopen decennia miljarden hebben verdiend.
De totale opbrengst is nooit bekendgemaakt, maar in 2016 ging het om 526 miljoen euro, en 2016 was een slecht jaar voor de gaswinning. De Nam, bereikbaar via mailadressen die eindigen op shell.com, koestert Groningen. 'Nam is sterk betrokken bij de mensen in de regio’s waar wij ons werk doen', aldus de bedrijfswebsite. 'Zo ontplooien wij allerlei activiteiten om de leefbaarheid en de duurzaamheid te bevorderen.'
Maar er moet iets gebeurd zijn, want je voelt aan alles dat Shell & Nam zich aan het terugtrekken zijn; blijkbaar is er iets geknapt. Zoiets bouwt zich langzaam op, een ergernisje hier, een teleurstellinkje daar, tot de onvrede niet meer te verbergen is en er harde woorden vallen. De eerste uitbarsting was die van half december, bij de hoorzitting over het kabinetsplan om de dividendbelasting te schrappen, waar Shell zo hard voor had gelobbyd, maar dat niet overal even lekker was gevallen. Directeur Marjan van Loon dreigde nauw verholen met vertrek. "In principe" wil Shell graag in Nederland blijven, zei ze. "Maar de liefde moet van twee kanten komen."
Minnaar was al lang en breed bezig om te ontsnappen aan de schulden die voortvloeien uit deze affaire
Chagrijnige minnaar
De sfeer werd er niet beter op toen na de aardbeving bij Zeerijp het Staatstoezicht op de Mijnen 'code rood' afkondigde. Om weer bij 'groen' uit te komen zou de gasproductie terug moeten van 21,6 miljard kuub per jaar naar 10,8. Nam-directeur Gerald Scholsman - een Shellman - noemde dit 'onbegrijpelijk', 'overgesimplificeerd' en 'onacceptabel'. "Als er geen risico's aanwezig mogen zijn, dan is het niet mogelijk om gaswinningsactiviteiten uit te voeren in het Groningenveld." Hier was een onbegrepen minnaar aan het woord die al met één been buiten de deur stond.
En nu vernemen wij, dankzij het speurwerk van Trouw-redacteur Jan Kleinnijenhuis, dat onze minnaar al lang en breed bezig was om te ontsnappen aan de schulden die voortvloeien uit deze affaire. Per 2 juni 2017 heeft Shell de aansprakelijkheidsverklaring voor Nam-schulden ingetrokken, zodat het gevaar niet denkbeeldig is dat een leeggegeten Nam straks veel te weinig in kas heeft als de schade aan Groningen moet worden gecompenseerd. Minister Wiebes zal weliswaar bij Shell en Exxon 'aan de orde stellen' dat er genoeg geld moet zijn ‘om toekomstige schade te vergoeden’, maar het lijkt er niet op dat hij ook maar een cent kan afdwingen.
De chagrijnige minnaar zelf zegt dat de aansprakelijkheid toevallig is gesneuveld, bij een operatie die slechts bedoeld was om de Nam een eigen jaarrekening te geven. Als dat zo is, dan kan Shell heel eenvoudig de angel uit dit schandaal halen: aansprakelijkheid blijven aanvaarden, ook al is dat juridisch niet verplicht. Marjan van Loon zei zaterdag in Nieuwsuur dat Groningen zich geen zorgen hoeft te maken en dat de Nam robuust genoeg is om de rekeningen te betalen. Het kan aan mij liggen, maar mij viel op dat ze de term 'aansprakelijkheid' vermeed.
Lees hier meer columns van Stevo Akkerman.
Lees ook:
- Shell zet de Nam op afstand. Wie draait er straks op voor de schade in Groningen?
- Kan de Nam de aardbevingsschade vergoeden? En zo nee, wat doet Shell dan?