Marine (19) wil officier van justitie worden, maar waar blijft haar paspoort?

Marine kan zich de dag van het generaal pardon in 2007 goed herinneren. Ze kwam terug uit het zwembad, haar moeder was net gebeld door haar advocaat. "Ik voelde me voor het eerst hetzelfde als mijn leeftijdsgenoten. We konden niet meer worden uitgezet."

Die blijdschap maakte in de loop der jaren plaats voor frustratie. Marine besefte dat ze toch niet hetzelfde was als haar klas- en studiegenoten. Van de 27.000 vluchtelingen die onder het pardon vielen, is het nog niet de helft gelukt het Nederlanderschap te verkrijgen. De kwestie sleept al ruim tien jaar voort. Onlangs beloofde staatssecretaris Mark Harbers, na een rapport van de Nationale Ombudsman, dat de samenwerking tussen gemeenten en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) beter moet.

Als baby naar Nederland

Marine kwam als baby naar Nederland, haar ouders vluchtten uit Armenië. Om politieke redenen verder vertelt haar moeder nooit iets over de vlucht. Marine: "Ik vind het ook niet heel belangrijk. Mijn toekomst ligt in Nederland." Ze wil niet met haar achternaam in de krant, omdat ze niet voor altijd herleidbaar wil zijn als 'halve Nederlander'.

Ze studeert rechtsgeleerdheid. Het liefst wil Marine officier van justitie worden. Maar zonder een Nederlands paspoort mag je dat beroep niet uitoefenen. Ook mag ze niet stemmen bij Kamerverkiezingen. "Ik kan nooit last-minute op vakantie, ik moet altijd visa en reisdocumenten aanvragen." Zelfs als de Groningse de Duitse grens overgaat voor boodschappen, kan dat niet zonder reisdocument.

Om in aanmerking te komen voor naturalisatie moeten pardonners een paspoort uit het land van herkomst of een geboorte-akte overleggen. Hebben ze die niet, dan kunnen ze 'bewijsnood' aanvoeren en aantonen dat ze alles hebben gedaan om de papieren te bemachtigen. De IND kan, om voor bewijsnood in aanmerking te komen, ook een bezoek aan het herkomstland verlangen.

Geboorteakte

Net als haar moeder heeft Marine paspoort noch geboortedocument uit Armenië. Ze belde de ambassade voor een geboorteakte. In gebrekkig Armeens deed ze haar verhaal, omdat de ambassademedewerker geen Nederlands of Engels sprak. "In plaats van me te helpen, stelde hij alleen maar wedervragen. Waarom ik geen geboorteakte heb bijvoorbeeld." Ze zou bij de ambassade langs kunnen gaan, met haar moeder als tolk, maar ze weet nu al dat het weinig succesvol zal zijn. Naar Armenië gaan voor de documenten durft ze niet. Jonge mannen lopen het risico om na aankomst de dienstplicht in te worden gestuurd. Marine is bang om opgepakt te worden omdat ze als politiek vluchteling te boek staat, als landverrader. "Nederland kan dan niets voor me doen, omdat ik de nationaliteit niet heb. Dan ben ik onderdaan van Armenië."

Na haar telefoontje met de ambassade nam Marine contact op met de IND. Een medewerker vertelde haar dat een verklaring dat de ambassade niet meewerkt, niet genoeg is. "Ik moet kerken, scholen en gemeenschapshuizen in Armenië contacteren, via een advocaat ter plekke. Hoe weet ik dat die me niet zal oplichten?" Zomaar een beroep doen op bewijsnood wil ze niet, dat kost bijna negenhonderd euro.

Papieren

Haar broertje van net achttien loopt tegen een ander probleem aan dat de Ombudsman constateerde: voor in Nederland geboren kinderen van pardonners is het vaak moeilijk om Nederlander te worden. "Zijn Nederlandse geboorteakte zou voldoende moeten zijn, maar bij de gemeente sturen ze hem steeds door naar de IND." Die verwijst dan weer terug naar de gemeente, omdat die verantwoordelijk is voor het naturalisatieproces. Het past bij het beeld dat Marine zelf heeft van het naturalisatieproces. Het hangt sterk af van welke ambtenaar je treft. In eerste instantie leek zij een Nederlands paspoort te kunnen krijgen op basis van documenten die ze bij haar moeder vond. Een dag later hoorde ze dat de papieren te oud waren.

Marine en lotgenoten hebben hun zaak nog eens onder de aandacht gebracht van politieke partijen. In het regeerakkoord is er niets over afgesproken. De tijd begint te dringen. Aan het eind van dit studiejaar moet ze een richting kiezen. Zonder Nederlanderschap raakt een toekomst als officier van justitie uit zicht. "Dan richt ik me op de advocatuur. Ik ga niet zes jaar studeren zonder dat ik weet waar het eindigt."

De achternaam van Marine is bekend bij de redactie.

De Nationale Ombudsman en de Kinderombudsman vinden dat voormalig vluchtelingen die bij het generaal pardon in 2007 een verblijfsvergunning kregen sneller in aanmerking moeten komen voor een Nederlands paspoort. Redacteur Marijke de Vries beschrijft waarom dat  maar niet gebeurt: Waarom 'pardonners' zo moeilijk een paspoort kunnen krijgen