Brexit: politieke leiders spreken sussende woorden

Tusk zei dat vandaag 'een dramatisch moment' is in de geschiedenis van Europa. "Dit was overduidelijk niet de keuze die we graag hadden gewild en de politieke consequenties zijn nog niet te overzien."

"Ik wil iedereen oproepen te waken voor hysterische reacties. Ook op dit scenario zijn we voorbereid. Ik heb met iedereen binnen de EU gesproken, zowel politieke leiders als instituties. Nu kan ik zeggen dat we onze unie met die 27 landen bijeen houden. Dit is het raamwerk voor de toekomst. "De laatste jaren zijn de moeilijkste in de geschiedenis van de Unie, maar ik herinner me altijd de woorden van mijn vader: 'what doesn't kill you, makes you stronger'."  

Toch spreken de Europese leiders ook klare taal. Heronderhandelingen met Groot-Brittannië komen er niet, zei Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, na een gesprek met de leiders van het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Europese Raad. Bij dat gesprek was ook Mark Rutte aanwezig als vertegenwoordiger van het land dat nu EU-voorzitter is.

De onderhandelingen over de uittreding moeten nu zo snel mogelijk beginnen, aldus de vier Europese leiders. "Elke vertraging zorgt voor onnodige onzekerheid." Daarmee reageren ze op de Britse premier Cameron, die zei dat mogelijk pas in oktober, als er een nieuwe Britse premier is, de onderhandelingen kunnen beginnen. Ook Boris Johnson liet weten dat wat hem betreft haast niet geboden is.

Tusk was niet de enige politieke leider die reageerde op het Britse 'nee' tegen de EU. Lees hieronder de belangrijkste reacties op het Britse referendum.

Engeland
Boris Johnson, de gedoodverfde kandidaat om Cameron op te volgen nu de premier opstapt, sprak op een persconferentie van het 'Leave-kamp'. Volgens hem was Cameron een 'dappere en principiële man'.

Het houden van een referendum was volgens Johnson een terechte beslissing. "Het volk heeft een keuze gemaakt. Jonge mensen kunnen een welvarende toekomst tegemoet zien en we kunnen onze stem op het wereldtoneel terugvinden. Krachtig, liberaal, humaan."

Meteen artikel 50 in werking stellen, het artikel waarbij uittreding wordt besproken, is volgens Johnson niet nodig. "Er gaat niets veranderen op de korte termijn. Het werk hoe we ons gaan bevrijden van het 'bovennatuurlijke systeem'."

Volgens Ukip-leider Nigel Farage, die zich ferm inzette voor een Brexit, kan 24 juni de geschiedenis in als 'Onafhankelijkheidsdag'. "We hebben niet alleen voor onszelf, maar voor heel Europa gewonnen."

Labour-voorman Jeremy Corbyn zegt dat er hard moet worden gevochten voor het behoud van banen in Groot-Brittannië. "Maar we zijn wel in moelijkheden geraakt."

De pond kreeg een enorme klap als gevolg van het referendum. De Bank of England zegt dat het 'alle noodzakelijke stappen neemt' om te zorgen dat er geen paniek op de beurzen ontstaat. "Er zal een periode van onzekerheid zijn, maar we zijn goed voorbereid." De Bank of England heeft 250 miljard pond beschikbaar gesteld voor Britse banken.

Europa
De Duitse bondskanselier Angela Merkel waarschuwde ervoor te snel conclusies te trekken, hoewel de referendumuitslag 'een klap is voor Europa'. Dat leidt volgens haar alleen maar tot verdere verdeeldheid. "Het idee van Europa was een idee van vrede, laten we dat niet vergeten." Duitsland is volgens haar bereid een rol te spelen in een Europa zonder Groot-Brittannië. "We hebben een speciale verantwoordelijkheid daarvoor."

De Franse president Hollande zei dat het Britse referendum een test is voor Europa. De Unie moet veranderen om door te kunnen gaan, zei hij. Op veiligheids- en industriegebied is nog veel te winnen. Merkel en Hollande spreken maandag met EU-president Tusk en de Italiaanse premier Renzi over de situatie.

Jose Manuel Garcia-Margallo, de Spaanse minister van buitenlandse zaken, zegt dat Spanje mogelijk weer aanspraak gaat maken op een deel van Gibraltar, het eiland voor de Spaanse kust dat nog van Engeland is. "De uitslag van het referendum zorgt voor nieuwe mogelijkheden voor Gibraltar die er in tijden niet zijn geweest", zei Garcia-Margallo op de Spaanse radio, aldus Reuters.

Nederland
In Nederland werd met gemengde gevoelens gereageerd op de uitslag. Premier Rutte liet weten de uitslag dat de uitslag teleurstellend is, maar ook een stimulans om de EU te hervormen. "Dit moeten we stap voor stap, op een stabiele en verstandige manier oplossen."

Het belangrijkste is om nu economische en politieke stabiliteit te behouden in Europa, benadrukte minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën). "Dat is wat ons economisch herstel verder zal schragen. Dit is een nieuwe werkelijkheid die we moeten accepteren, wat we daar verder ook van vinden.''

Vicepremier Lodewijk Asscher waarschuwde dat de Brexit een risico kan vormen voor de begroting van volgend jaar. In september komt het kabinet met een begroting, op dit moment is het nog niet duidelijk hoeveel de uitkomst de economie schaadt. Het is volgens Asscher wel van belang de handelsrelatie met het VK te behouden.

Geert Wilders een van de eersten die zich op Twitter uitliet over het referendum. Hoera voor de Britten, zei hij. "Tijd voor een Nederlands referendum! #ByeByeEU

Jesse Klaver van GroenLinks is teleurgesteld. "Als Europeaan in hart en nieren baal ik uiteraard enorm. Dit kan een keerpunt in de geschiedenis van de Europese Unie zijn. Het laat zien dat het Europese project ook kan mislukken."

Rest van de wereld
President Obama laat weten dat hij snel contact zal hebben met de Britse premier Cameron. De Amerikaanse president liet wel al weten de uitslag van het referendum te accepteren. "De mensen in het Verenigd Koninkrijk hebben gesproken en we respecteren hun beslissing'', aldus Obama.

Obama verklaarde dat het Britse lidmaatschap van de NAVO voor de Verenigde Staten een belangrijke hoeksteen blijft van buitenlands, veiligheids- en economisch beleid. Hetzelfde geldt voor de betrekkingen met de Europese Unie, die zoveel gedaan heeft om stabiliteit te waarborgen en economische groei en democratische waarden op het continent te verspreiden, aldus de president.

Donald Trump, die vandaag in Schotland een golfbaan opent, zegt dat het een 'fantastische zaak is' dat de Britten 'hun land hebben teruggepakt'. "Mensen zijn boos, over de hele wereld. Ze zijn boos over grenzen, ze zijn boos over mensen die hun land binnenkomen en de zaak overnemen. Niemand weet ook maar wie ze zijn. Dit zal niet de laatste plek zijn."

Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO, liet weten dat de positie van Groot-Brittannië in de NAVO niet verandert. "Het Verenigd Koninkrijk blijft een sterke en toegewijde NAVO-partner en zal zijn leidende rol in ons bondgenootschap blijven spelen."

De Australische premier Turnbull wees op de onzekere situatie die de komende jaren zal gaan plaatsvinden. "Het zal nog jaren duren voordat het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat. Aan de andere kant, we zien de beurzen dalen en we zullen lang in onzekerheid zitten."