'In feite is 'groene moslim' een pleonasme. Groen is inherent aan de islam'

Tegen de paarse heide steken gele en roze hoofddoeken af. Een groepje van zo'n dertig moslims wandelt gezamenlijk over de Veluwe. Leyla-Cann Sogutoglu (25) is voor de tweede keer mee. En het heeft alles te maken met haar geloof, zegt ze. "Ik kijk hier naar Gods werk. Hier in de natuur kun je pas echt diepzinnig nadenken over de schepping."

Dan stopt ze, en knielt neer in het zand bij een pluizige rups die voor haar voeten oversteekt. Ze tilt het beestje op van het pad. "Straks loopt er iemand over hem heen."

Met opgetogen blik zet Leyla-Cann, scheikundige en promovenda, haar bespiegeling voort. "Ik heb best veel van Nederland gezien vanuit de trein, maar dat is toch iets heel anders. Nu ruik ik het, sta ik er op, of er kan plots een beestje in je hoofddoek komen. Dan beleef je de natuur op een veel dieper niveau."

Veel potentieel

Deze zaterdagmiddagwandeling is een van de activiteiten die de Stichting Groene Moslims organiseert om het bewustzijn over duurzaamheid in de islamitische gemeenschap te vergroten. Bij het startpunt in het dorpje Dieren telt bestuurslid Jamilah Sherally (29) de hoofden: bijna 30 deelnemers. "Mashallah", klinkt het van alle kanten, dat in het Arabisch iets als 'Lof aan God' betekent. Het is de grootste opkomst sinds ze kort geleden met de maandelijkse wandelingen begonnen.

"We zijn als duurzaam levende moslims nog maar met een klein groepje", zegt Sherally. Maar ze ziet veel potentieel. "In feite is 'groene moslim' een pleonasme. Groen is inherent aan de islam. Alleen zijn de eeuwenoude islamitische lessen hierover door veel moslims zo'n beetje vergeten."

De stichting bestaat nu ruim zes jaar. "Ik denk wel dat het groeit. Wekelijks krijg ik wel een mailtje met een vraag. Misschien trekt het aan omdat er nu een groep academisch geschoolde moslimjongeren is. De Nederlandse moslims van vroeger waren migranten, arbeiders. In een lagere sociaal-economische positie is duurzaamheid niet je eerste prioriteit."

Sherally, die bijna tropenarts is, zit dan wel in het bestuur van de Groene Moslims, ze weet niet of ze dat etiket zelf verdient. "Ik probéér duurzaam te leven, maar ik vind mezelf niet echt een prototype: daarvoor vlieg ik te veel."

Matigheid

In haar doen en laten ontziet Sherally de natuur voor zover ze enigszins kan, vertelt ze. "Ik gooi kleding niet weg: verspilling is echt een 'no go'. Ik doe zoveel mogelijk met het openbaar vervoer, ik eet alleen biologisch. Zo ben ik opgevoed. Pas toen ik ouder werd, kwam ik erachter dat deze regels een grondslag hebben in mijn geloof. De Profeet Mohammed leefde ook groen. Ja, hij at vlees, maar niet zoveel."

Matigheid, daar gaat het om, zegt Sherally. "Een paar happen eten zou voldoende zijn voor de mens, luidt het advies in een overlevering van de Profeet. Mocht dat niet lukken, dan is er een advies om te zorgen dat de maag voor een derde met eten gevuld is, voor een derde met water, en voor een derde met lucht. Dat is niet alleen beter voor je gezondheid, ook spiritueel gezien is dat goed voor je."

Zo is het volgens Sherally met alle regels in de islam. "Wat God van ons vraagt, is beter voor de wereld als geheel."

Op een heuvel wordt gepauzeerd: Sherally deelt brownies rond uit een vershoudtrommeltje. Zelfgebakken, met biologische ingrediënten. De 'groene moslim' zoals die hier meewandelt, is jong en hip, helemaal in vergelijking met de gemiddelde leeftijd van de met wandelstokken uitgeruste tegenliggers die deze zaterdag in de Veluwse bossen doorbrengen. Er is één echtpaar van middelbare leeftijd mee met de groep, ("Wij zijn als ecologisch levende Nederlanders natuurlijk Trouwlezers").

Met de ramadan brengt de stichting jaarlijks een poster uit met tips. 'Ga met de fiets naar de moskee', bijvoorbeeld. En om de zoveel tijd organiseren ze een discussiebijeenkomst. De laatste keer bekeken ze een documentaire over veganisme. Een enkele moslim is veganistisch, al kent Sherally niemand persoonlijk voor wie dat geldt. "Ik leef zelf praktisch vegetarisch, maar vlees eten is absoluut niet verboden. Iedereen moet dat persoonlijk afwegen: als stichting nemen we over dit soort dingen geen standpunt in. We verwelkomen iedereen."

Halal én biologisch

Voorheen probeerde de stichting met het Offerfeest, dat maandag wordt gevierd, een koe te vinden die zowel halal als biologisch is. Daar kwam heel wat bij kijken, vertelt Leyla-Cann Sogutoglu. "We moesten dan een koe bij een boer uitzoeken die zijn dieren een biologisch verantwoord leven biedt, daarmee naar een halalslachter, en dan moesten we het vlees nog verdelen tussen verschillende families. Uiteindelijk liep het mis op de logistiek, en op een belastingtechnische kwestie: de stichting mocht het vlees van de fiscus niet verkopen."

Nu er dit jaar geen koe is, staat de wandeling een beetje in het teken van de voorbereiding op dat Offerfeest. Voor Sogutoglu is het een tijd van bezinning. "Ik ben iets meer aan het bidden. Ik lees in de Koran de stukjes over Abraham, en Izaäk, het verhaal waar we op deze feestdag bij stilstaan."

Dierenrechtenactivisten bekritiseren de rituele slacht. Hoe ziet Sherally dat? "Ik denk dat halal slachten zeker diervriendelijk is. De profeet heeft ook heel veel regels gegeven voor het slachten. Je moet het dier op zijn gemak stellen. Je mes moet vlijmscherp zijn: de keel in één keer doorsnijden. Geen zagende bewegingen maken. Het ene dier mag geen getuige zijn van de slacht van het andere dier. Er is een overlevering over de Profeet waarin hij iemand advies gaf: Hij was z'n mes aan het slijpen waar het dier bij was. Toen zei de Profeet: wil je dit dier soms meerdere doden bezorgen?"

Tegenstanders van de halalslacht gaat het er vooral om dat de dieren onverdoofd worden geslacht. Sherally weet het, maar heeft er geen pasklaar antwoord op. "Dat is een theologische discussie waar ik niet genoeg kennis over heb."

Dat halalvlees deels ook voortkomt uit massaproductie, vindt Sogutoglu jammer. "Het is een kwaal van deze tijd dat zelfs de moslim genoegen neemt met een stickertje 'halal', en net als de standaardconsument dat soort vlees wel koopt. Laatst was ik in de kantine van de universiteit, daar hebben ze ook halalmaaltijden, en die dag was er kippenvlees. Ik vroeg het meisje achter de balie: 'Zijn dit scharrelkippen of plofkippen?' Het laatste, bleek. 'Oké, nou, dan ga ik naar het vegetarische gedeelte', zei ik. Ze keek me héél vreemd aan."

Moslims die ze over ecologie spreekt trekken soms ook de wenkbrauwen op, vertelt Sogutoglu. "Halal én biologisch? Maar dat is toch niet te realiseren? Ik denk van wel. Je moet als moslim eigenlijk gewoon een boer kennen, dan ben je al een heel eind."

Schepping

Haar zorg voor dieren is onlosmakelijk verbonden met het geloof, zegt ze. "God zegt: ik heb jullie allemaal op dezelfde manier geschapen." En: "We antwoorden aan God in alles wat je doet. Ook in consumeren. Uiteindelijk wil je gewoon je naasten niet schaden. Mens of dier."

Een vrouw in de stoet draagt een wijd vest over een enkellange rok. Op een smal bospaadje, heuvel opwaarts, blijft een punt van de stof haken aan een uitstekende tak, die weer loslaat voordat de lange rok kan scheuren.

Bovenaan puft Sogutoglu uit. Nee, het leven als groene moslim valt haar niet zwaar, zegt ze. "Ik woon in Nederland, hier is een mooie infrastructuur, die stoelt op een duurzame mentaliteit. We verspillen bijvoorbeeld niet veel water. Dat scheelt allemaal."