Direct naar artikelinhoud
Update

Zijlstra verder in de problemen na leugen over woorden Poetin

Zijlstra verder in de problemen na leugen over woorden Poetin
Beeld ANP

De Tweede Kamer wil vandaag uitleg van de minister van buitenlandse zaken. Hoe het debat ook loopt, de geloofwaardigheid van Halbe Zijlstra is zwaar aangetast. Zijn bron, de voormalige Shell-topman Jeroen van der Veer, liet bovendien aan de Volkskrant weten dat Zijlstra Poetins woorden over Groot-Rusland verkeerd geïnterpreteerd heeft. 

Een beschadigde minister Zijlstra wacht vandaag een zwaar debat met de Tweede Kamer. De minister van buitenlandse zaken moet door het stof nu bekend is geworden dat hij heeft gelogen over een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin. Zowel oppositie als coalitie wil opheldering van Zijlstra. 

De leugen van de VVD’er komt op een uiterst pijnlijk moment aan het licht. Woensdag moet Zijlstra zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov in Moskou bezoeken, zo is de bedoeling. Of dat er ook van komt, hangt af van het debat in de Tweede Kamer vandaag. De oppositie vraagt zich af of Zijlstra nog wel kan functioneren op het internationale podium nu zijn geloofwaardigheid is aangetast. Juist Rusland, dat Nederland eerder beschuldigde van het verspreiden van desinformatie over het neerhalen van de MH17 in Oekraïne, zal gebruikmaken van deze misstap. Volgens het kabinet zijn het juist de Russen die foutieve informatie verspreiden, en Zijlstra is de minister die hen daarop moet aanspreken.

Zijlstra biechtte maandag in de Volkskrant op dat een anekdote die hij in 2016 op het VVD-congres vertelde, niet klopt. Zijlstra zei dat hij Poetin zelf had horen spreken over een ‘Groot-Rusland’, met daarin ook Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische staten. Zijlstra zou het citaat hebben opgevangen toen hij voor Shell een bijeenkomst met Poetin bijwoonde in 2006 in diens buitenhuis, maar in werkelijkheid had hij het citaat uit de tweede hand. Zijn bekentenis haalde gisteren onder andere Russische en Amerikaanse media.

Oppositie neemt het hoog op

“Ik neem dit hoog op. Het trekt een wissel op de geloofwaardigheid van de Nederlandse buitenlandpolitiek”, zegt Bram van Ojik van GroenLinks. Lilianne Ploumen van de PvdA stelt dat Zijlstra ‘te kijk’ staat, terwijl hij ‘niet in de laatste plaats met de Russen’ nog ‘harde noten te kraken heeft’. Ploumen zet vraagtekens bij Zijlstra’s betrouwbaarheid. “Als je het normaal vindt om jarenlang op te scheppen over een ontmoeting die nooit heeft plaatsgevonden, dan is de vraag hoe nauw Halbe Zijlstra het neemt met de waarheid.”

Tekst loopt door onder de afbeelding.

Oppositie neemt het hoog op
Beeld Trouw

Ook voor premier Mark Rutte is de onthulling van Zijlstra’s leugen pijnlijk. Rutte werd ‘enkele weken geleden’ door Zijlstra al op de hoogte gebracht. Toch informeerde geen van beiden de Tweede Kamer. “Als je spijt hebt, schrijf dan even een briefje”, zegt Van Ojik. Die brief kwam gisteravond alsnog. Zijlstra schrijft dat hij niet de waarheid sprak ‘om de persoon die de bewuste uitspraak van president Poetin zelf heeft vernomen in bescherming te nemen’.

Het was dom, onverstandig en het spijt me dat ik het op deze manier heb aangepakt
Halbe Zijlstra, minister van buitenlandse zaken

Om het debat als minister te overleven, moet Zijlstra in de Kamer diep door de knieën. Gisteren gaf hij in de media al een voorproefje daarvan. “Het was dom, onverstandig en het spijt me dat ik het op deze manier heb aangepakt”, zei Zijlstra. Ook Rutte kwam met een harde kwalificatie: hij sprak van een ‘grote fout’ van Zijlstra. De premier vindt wel dat de minister kan aanblijven.

Coalitiepartijen

Zijlstra’s opstelling helpt de coalitiepartijen – die zondagavond al waren geïnformeerd – om de rijen gesloten te houden. Wat Zijlstra deed was verkeerd, maar ‘de manier waarop hij dit rechtzet is heel duidelijk’, stelt D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold. “Hij doet het ruimhartig, en dat vind ik belangrijk.”

De coalitie trekt nog een tweede verdedigingslinie op: Zijlstra is weliswaar niet de bron van zijn Poetin-citaat, maar de inhoud ervan staat nog overeind, stellen de coalitiepartijen. “Het verandert niets aan de waarschuwing dat Poetin uit was op een Groot-Rusland”, stelt ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind.

Ook Pechtold vindt dat Zijlstra kan blijven. Ook CDA-leider Buma zei dat het zijn bedoeling is ‘dat deze minister aan het eind van de week terugkomt en doorgaat met zijn werk’. Een motie van wantrouwen hangt echter in de lucht. Krijgt die brede steun van de oppositie, dan zou die het functioneren van Zijlstra verder bemoeilijken.

Tekst loopt verder onder de foto

Poetin met toenmalig Shell-topman Jeroen van der VeerBeeld REUTERS

‘Foute interpretatie’

Maandagavond meldde de Volkskrant dat oud-Shelltopman Jeroen van der Veer, als bron van Zijlstra, stelt dat hij verkeerd is geïnterpreteerd. Poetin had inderdaad een opmerking gemaakt over Groot-Rusland. Maar volgens Van der Veer was die ‘historisch bedoeld’. De voormalig Shelltopman had de opmerking niet geïnterpreteerd als een actuele wens om Rusland uit te breiden en het niet zo aan Zijlstra verteld. Van der Veer zegt zich ook niet te herkennen in het citaat over Kazachstan, dat volgens de minister 'nice to have' zou zijn.

Groot-Rusland

Trouw-correspondent Geert Groot Koerkamp zegt dat Poetin zich publiekelijk, in tegenstelling tot sommige van zijn aanhangers, nooit heeft bezondigd aan geopolitieke dromen van een ‘Groot-Rusland’. Poetin laat er geen misverstand over bestaan dat Rusland een grootmacht is en zal blijven. Maar de woorden ‘Groot Rusland’, Velikaja Rossia’, die in Moskou vaak zijn te horen, verwijzen in de eerste plaats naar die zo gekoesterde status, waarbij ‘velikaja’ niet alleen staat voor ‘groot’, maar ook ‘groots’.

Lees ook:

Zwaar beschadigd reist de minister van buitenlandse zaken deze week naar Moskou. Halbe Zijlstra moet er zijn leugens gladstrijken, maar eerst moet hij nog langs de Tweede Kamer. Wat is er gebeurd?