Direct naar artikelinhoud

Nederland zet hoogste vertegenwoordiger Eritrea het land uit

De 'ambassade' van de Staat Eritrea aan de Javastraat in Den Haag.Beeld ANP

Nederland zet de hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Eritrea het land uit. De tijdelijk zaakgelastigde Tekeste Ghebremedhin Zemuy van het ambassadekantoor in Den Haag is tot persona non grata verklaard. Zo'n maatregel op dit niveau is hoogst uitzonderlijk.

Een grote Kamermeerderheid had de Nederlandse regering gevraagd de Eritrese vertegenwoordiging in Den Haag helemaal te sluiten. Dit omdat de Eritrese autoriteiten doorgaan met het dwingen van voormalige landgenoten in Nederland tot het afdragen van belasting.

De ongewenstverklaring van de hoge diplomaat is een zware maatregel. Minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken noemt het in een brief aan de Tweede Kamer een ,,krachtig diplomatiek signaal". Eritrea heeft in Nederland geen echte ambassade, maar een kantoor dat niet wordt gesloten. De ambassade van Eritrea zit in Brussel.

Steen des aanstoots

De coalitiepartijen in de Tweede Kamer lieten vorige maand al weten dat zij wilden dat de intimidatie van Eritrese vluchtelingen stopt. Zij drongen toen aan op sluiting van de ambassade in Den Haag. Volgens minister Zijlstra van buitenlandse zaken ging dat toen te ver. 

Steen des aanstoots voor de Kamer is dat Eritreeërs in het buitenland 2 procent van hun inkomen moeten afdragen aan de ambassade. Op verzoek van de Tweede Kamer liet het ministerie van buitenlandse zaken hier vorig jaar een onderzoek naar instellen. Daaruit bleek dat de ambassade bijvoorbeeld consulaire diensten weigert als mensen die belasting niet betalen. De heffing is ook een manier om invloed te houden op de diaspora. Velen daarvan zijn gevlucht voor het Eritrese regime.

Eritrea gebruikt de ambassade voor praktijken die tegen het Nederlandse en internationale recht ingaan
D66'er Sjoerd Sjoerdsma

In het radioprogramma 'Argos' was een opgenomen gesprek  te horen tussen een Eritrese vluchteling en het hoofd van de ambassade in Den Haag, Solomon Mehari. Mehari zegt daarin dat de vluchteling nog voor enkele jaren achterstallige belasting moet betalen en spijt moet betuigen voor zijn vlucht om een document te krijgen.

Escalatieladder

"Dit is de ultieme stap op de escalatieladder", erkende D66'er Sjoerd Sjoerdsma toen. "Je moet een keer consequenties trekken. Eritrea gebruikt de ambassade voor praktijken die tegen het Nederlandse en internationale recht ingaan."

Gedwongen sluiting van een ambassade is in de diplomatie echter een drastische stap. Groot-Brittannië deed dit bijvoorbeeld in 1984 nadat Libische diplomaten vanuit het raam een Britse politieagent doodschoten.

Voor Sjoerdsma is de maat vol, zo liet hij eerder weten. "Het vorige kabinet heeft de Eritrese ambassadeur en de minister van buitenlandse zaken meermaals duidelijk gemaakt dat dit moet stoppen, maar de boodschap lijkt niet aan te komen." Nederland heeft zijn ambassade in Eritrea overigens in 2011 vanwege bezuinigingen gesloten.

Diaspora

Sjoerdsma hoopt dat sluiting van de ambassade de intimidatie van de diaspora bemoeilijkt. Diplomaten kunnen hier dan niet meer met immuniteit werken. Het is volgens het Kamerlid ook een waarschuwing aan andere landen, zoals Turkije en Rusland. "Het laat zien dat we onrust stoken hier niet accepteren."

Opvallend is dat waar de voltallige coalitie in de Kamer de motie in december steunde, VVD-minister Zijlstra tegen was. Sluiting van de ambassade is verregaand, zei hij. Liever zag hij Eritreeërs eerst aangifte doen tegen ambassadepersoneel, zodat het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek kan instellen.

Met de uitzetting heeft Zijlstra toch een instrument gevonden om een krachtig signaal af te geven

De coalitiepartijen verwierpen dit argument. Volgens Sjoerdsma zijn Eritreeërs door hun ervaringen als politiek vluchteling niet snel geneigd naar de politie te stappen voor hulp. Volgens Martijn van Helvert (CDA) is strafvervolging ook lastig omdat de medewerkers van de ambassade diplomatieke onschendbaarheid genieten.

Met de uitzetting van de hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Eritrea heeft Zijlstra toch een instrument gevonden om een krachtig signaal af te geven, zónder het kantoor van de ambassade te sluiten.

Hoogleraar Digitalisering van de Samenleving (Leiden) Mirjam van Reisen (54) legde vorig jaar met vijftien onderzoekers nu de structuur van de Eritrese mensensmokkel bloot. Trouw-redacteur Sybilla Claus noteerde haar conclusies.  Dictator Isayas leidt de mensenhandel vanuit zijn Eritrea

Parlementair redacteur Marno de Boer beschreef een half jaar geleden hoe moeilijk het is de bemoeienis van autoritaire regimes met hun onderdanen in Nederland tegen te gaan: Bezoek uit Eritrea is lastig te verbieden