Facebook verwijdert profiel van Tsjetsjeense president
Facebook heeft Ramzan Kadyrov zijn account op Facebook en Instagram ontnomen omdat de Tsjetsjeense leider voorkomt op een Amerikaanse sanctielijst. Is dat een vorm van censuur?
Het was een van de laatste beleidsdaden in 2017 van de Amerikaanse regering. Op 20 december werden enkele namen toegevoegd aan een sanctielijst van het Amerikaanse ministerie van financiën. Mensen die op de lijst staan mogen de Verenigde Staten niet meer in, en hun eventuele financiële tegoeden in de VS worden bevroren.
Ook de naam van Ramzan Kadyrov, president van de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië, verscheen op de lijst, onder verwijzing naar de 'Magnitsky-wet', hét instrument waarmee Washington buitenlandse mensenrechtenschenders aan kan pakken. Kadyrov, een bondgenoot van de Russische president Poetin, die van het Kremlin de vrije hand heeft gekregen in het bestieren van de deelrepubliek, is notoir op dat vlak. Eerder dit jaar kwam Tsjetsjenië in het nieuws omdat er dodelijke jacht werd gemaakt op homo's, en de regio heeft een lange geschiedenis van marteling en buitenrechtelijke executies.
Ik zou nog niet naar de VS gaan als ze me al hun nationale reserves in het vooruitzicht zouden stellen.
Kadyrov zelf reageerde in eerste instantie luchtig op de Amerikaanse maatregel. Via Instagram (eigendom van Facebook) liet hij zijn 3 miljoen volgers weten dat hij de straf als een beloning zag. "Ik zou nog niet naar de VS gaan als ze me al hun nationale reserves in het vooruitzicht zouden stellen." Enkele dagen later was hij minder blij. Van het ene op het andere moment werd zijn Instagram- en Facebook-account (750.000 vrienden) afgesloten, digitale podia waarop hij vol enthousiasme inkijkjes gaf in zijn leven.
Kan niet anders, aldus Facebook: omdat Kadyrov op de sanctielijst staat zou het bedrijf een 'wettelijke verplichting' hebben om de accounts te sluiten.
Maar wat voor Facebook zo klaar als een klontje leek, was dat niet voor iedereen. Het is voor het eerst dat het voorkomen op een sanctielijst als reden wordt opgegeven om iemand van sociale media te gooien. Andere figuren die op dezelfde lijst staan als Kadyrov, zoals de Venezolaanse president Maduro, hebben nog gewoon een Facebook-account.
Censuur
Zo ligt inmiddels niet alleen het gedrag van Kadyrov onder een vergrootglas, maar ook dat van Facebook. Het bedrijf ligt de laatste maanden sowieso onder vuur omdat het een platform biedt aan nepnieuws, propaganda en haatspraak, terwijl het een onduidelijk beleid voert om dat alles tegen te gaan. Volgens verschillende Amerikaanse burgerrechtenclubs laat het weren van Kadyrov zien hoe selectief en willekeurig het beleid van Facebook is.
Sterker nog: de maatregel van Facebook is volgens critici een vorm van censuur, omdat het bedrijf slaafs de orders van de Amerikaanse overheid opvolgt en zo de vrijheid van meningsuiting ondermijnt. Sam Greene, directeur van het Ruslandinstituut van het Britse King's College, verwoordde het in een tweet zo: 'Hoe blij ik ook ben dat Kadyrov uit de ether verdwijnt, dit is afgrijselijk beleid. Toestaan dat de Amerikaanse regering bepaalt wie er wel of niet online mag verschijnen is censuur.'