Geen Kamerzetel in Den Haag, maar een retourtje Tilburg
Joke de Kock stond nummer 12 op de PvdA-kandidatenlijst bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen. Als hoogste nieuwkomer op de lijst leek ze zeker van een zetel, tot ze werd meegesleurd in de grootste nederlaag die haar partij ooit leed. Toch beschouwt ze haar politieke avontuur niet als voorbij.
‘Je komt niet in de Kamer, Joke. Zó erg. Negen zetels. We hadden jou zo ontzettend nodig’
Het was even na negenen toen kandidaat-Kamerlid Joke de Kock uit Terheijden afgelopen 15 maart de Westergasfabriek in Amsterdam binnenwandelde. Ze zou die avond Tweede-Kamerlid worden, geen twijfel mogelijk. Tenminste, die had niemand de afgelopen drie maanden gehad. Maar dat moment van binnenkomst daagde haar wel iets toen ze haar telefoon had aangeklikt en op haar scherm tientallen berichten voorbij flitsten. 'Jammer!', zag ze in de gauwigheid, maar wat er dan zo jammer was drong niet echt door.
Tot ze pardoes in de grote brede armen van Bert Koenders liep en ze die onmiddellijk om zich heen gevouwen voelde. Tot diezelfde Koenders haar bijna fijndrukte en zei: 'Je komt niet in de Kamer, Joke. Zó erg. Negen zetels. We hadden jou zo ontzettend nodig.' Op dat moment keek Joke de Kock omhoog, naar Koenders' bedrukte gezicht, en snapte het: de PvdA was bezig de grootste nederlaag in de partijgeschiedenis te lijden. "Er is alleen nog maar een exitpoll toch?", zei ze nog.
Joke de Kock kan ook dik negen maanden later, vanuit haar werkkamer, de scène terughalen alsof het gisteren was. "Koenders zei: 'Dit zal het blijven'." Zij, de voorzitter van de vereniging voor schuldhulpverlening en hoofd van de afdeling schuldhulp van Tilburg, stond op nummer twaalf van de kandidatenlijst van de Partij van de Arbeid. Ze had in de weken ervoor haar werk in Tilburg overgedragen en haar opvolging bij de vereniging in gang gezet. Maar drie uur na de omhelzing van Bert Koenders appte ze haar collega's in Tilburg: 'Morgen om tien uur ben ik weer op kantoor'.
Hoogste nieuwkomer
Die avond was de apotheose geweest van een bewogen jaar, waarin ze eerst was gebeld door het partijbestuur of ze op de lijst wilde. Waarin ze vervolgens de hele procedure had doorlopen: klasjes, gesprekken, tests, observaties. Waarin ze tot haar eigen verbazing tot de hoogste nieuwe binnenkomers was gestegen, met haar vastbeslotenheid om de voor veel burgers met schulden vaak schadelijke cocktail aan te pakken van maatregelen vanuit afzonderlijke ministeries.
Het werd hem niet. Ze moest even omschakelen, maar in de weken en maanden die volgden stortte ze zich weer vol overgave op het oplossen van de problemen in Tilburg, de stad die inmiddels een voorbeeld-rol speelt bij het oplossen van problematische schulden. Ze mag er nog niets over zeggen, maar dat voorbeeld zou het komend jaar nog wel eens een Voorbeeld met een hoofdletter kunnen worden. Want Joke de Kock kwam op 16 maart op kantoor met een lege agenda en een emmer vol ambities. Om erger te voorkomen gaat Tilburg volgend jaar schuldenaren zoeken, ook als zij zich niet zelf melden.
Na die vijftiende maart heeft niemand van die negenkoppige fractie haar nog eens gebeld om advies
Het is mooi dat ze dat kan doen. Maar vraag je het haar, dan zegt ze: liever had ik in de Kamer gezeten. Want het begint daar, bij de zaken die ze daar zou kunnen bijsturen in het voordeel van mensen aan de onderkant en in de middengroepen. Zij had het kabinet kunnen uitleggen hoe het een op het ander inwerkt. "Ik weet zeker dat ik ze had kunnen overtuigen", zegt ze, met spijt. Juist op de dag van het interview wordt in de Kamer de begroting Sociale Zaken besproken en was het 's ochtends nieuws dat het kabinet de basishuur wil verhogen.
"De vaste lasten van mensen -zorg, huur, energie - zijn hoog", zegt ze. "Steeds meer mensen die fulltime werken hebben toeslagen van de overheid nodig. Dat vind ik vreemd. Daardoor worden mensen afhankelijk van de overheid. Daar komt bij dat het systeem van toeslagen ingewikkeld is. Terwijl je ervan uit zou mogen gaan dat het klopt wat je van de overheid krijgt, zorgt het systeem er nu vaak voor dat mensen geld moeten terugbetalen op een moment dat ze het al lang hebben uitgegeven. En eenmaal in de schulden kan het met alle incasso- en deurwaarderskosten heel snel gaan."
Beschikbaar
Wat ook jammer is: na die vijftiende maart heeft niemand van die negenkoppige fractie haar nog eens gebeld om advies. Ze ziet dat ze daar in Den Haag volledig focussen op het gevecht tegen de flexibilisering van de arbeidsmarkt.
Logsich ook, want haar partij heet immers de Partij van de Arbeid. En al bellen de Kamerleden van de SP wel, ze stapt niet over. Ze is een sociaal-democraat.
Ze mag dan nu weer in Tilburg zitten, het politieke avontuur van Joke de Kock is nog niet afgelopen. "Ik blijf tegen de PvdA zeggen: ik help waar ik kan. Ik ben lijstduwer in het dorp waar ik woon. En ik blijf beschikbaar voor het moment dat er in de Kamer een plaats vrijkomt."
Lees ook de column van Lex Oomkes eerder deze maand: De PvdA is nog altijd zoekende