Direct naar artikelinhoud
10 Geboden

'Ik ben altijd de idioot die ertussen springt als er ergens ruzie is.'

Ancilla Tilia van de Leest: 'Ik heb weinig geduld voor onnodig drama'.

Ancilla Tilia van de Leest (Rotterdam, 1985) is fotomodel, actrice, presentatrice en activiste. Onlangs is ze gekozen tot lijsttrekker van de Piratenpartij voor de Tweede Kamer-verkiezingen van 2017. Arjan Visser sprak met haar voor de interviewserie 'De Tien Geboden'.

I Gij zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben
"Ik ben deels in België opgegroeid. Daar ging ik naar een katholieke school waar het strenge, nogal sombere geloof gepredikt werd. Het ging altijd over gehoorzaamheid en straf, nooit over naastenliefde, vergiffenis of dat soort dingen. Ik heb later in mijn leven gezien hoe mensen in staat zijn om een andere, meer liefdevolle invulling aan het geloof te geven. Familie van een vriendinnetje van mij behoort tot de hare krisjna.

Ik kan er erg van genieten als ik zo'n bont gezelschap 'Hare Hare' zingend door de stad zie trekken, maar het is niks voor mij; ik ben geen groepsdier. Ik zie wat de meerwaarde is van rituelen, van het samenkomen met gelijkgestemden, maar ik heb geen behoefte aan het keurslijf van georganiseerde religie. Voor mij is autonomie, autonoom denken, altijd erg belangrijk geweest."

Voor mij is autonomie, autonoom denken, altijd erg belangrijk geweest

II Gij zult u geen gesneden beeld maken noch enige gestalte van wat boven in de hemel, noch van wat beneden op de aarde, noch van wat in de wateren onder de aarde is
"Het is niet zo dat ik me nu wil distantiëren van mijn tijd als model, maar het is voor mij wel iets van vroeger. Mijn interesses zijn sindsdien verschoven, ik heb veel geleerd, boeken gelezen en nieuwe vrienden gemaakt. Als ik naar foto's van toen kijk, denk ik: dat ben ik wel, maar er is inmiddels zoveel meer bijgekomen.

Ik zag mijn lichaam als een tool om iets mee te creëren: een beeld, een compositie, een kunstvorm. Het was een klein deel van mij - het sensuele deel - dat extreem werd uitvergroot. Voor mannen, om zich aan te verlustigen? Dat ben ik helemaal niet met je eens. Nog voor ik er zelf in stond, vond ik Playboy al een prachtig blad. De foto's zijn kunstzinnig, respectvol en zeker niet ranzig. De schoonheid van het naakte lichaam is iets van alle tijden. Tijdens de Renaissance zou ik wellicht een schildersmodel zijn geweest."

Het is niet zo dat ik me nu wil distantiëren van mijn tijd als model, maar mijn interesses zijn sindsdien verschoven

III Gij zult de naam van de Here, uw God, niet ijdel gebruiken
"Vrijheid van meningsuiting is een groter goed dan het recht om beledigd te zijn, maar ik vind het wel heel belangrijk om goed na te denken over wat ik wil zeggen. Waarom zou ik mijn tijd verprutsen met het doen van uitspraken die ongefundeerd of nodeloos kwetsend zijn? Dat zou mijn geloofwaardigheid aantasten. Daarom neem ik zo'n beladen woord als God überhaupt niet in de mond; voor mij kan het iets heel anders betekenen dan voor jou.

Weet wat je zegt, en tegen wie. Een cabaretier mag van mij een georganiseerde religie belachelijk maken - wie weet stemt het mensen tot nadenken - maar welk doel dien je precies door, bijvoorbeeld, te roepen dat de president van Turkije een geiteneuker is? Als ik bij een lastige buurjongen van 15 een gedragsverandering teweeg wil brengen, werkt het ook niet in mijn voordeel als ik hem zélf niet met respect benader. Hoe moeilijk dat soms ook is."

Tekst loopt door onder foto.

Ancilla Tilia

IV Gedenk de sabbatdag, dat gij die heiligt, zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen; maar de zevende dag is de sabbat van de Here uw God, dan zult gij geen werk doen
"Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 ben ik naar Berlijn gegaan omdat ik al langer het gevoel had dat ik daar moest zijn; daar gebeurde meer dan hier, in Nederland. De Piratenpartij was in Berlijn erg succesvol en ik wilde van dichtbij zien hoe ze zo ver gekomen was.

Ik wilde me laten inspireren door andere vrijheidzoekers, whistleblowers en internetactivisten, maar vond het vooral belangrijk om de boel een beetje te laten bezinken, om tijd te nemen voor wat zelfreflectie. Ik werd tijdens die verkiezingen echt geleefd. Iedereen meende te weten wie ik was en waar ik voor stond, nog voor ze me gehoord of gesproken hadden.

Ik heb niet per se tegen het bestaande beeld willen opboksen, omdat ik best wel snap dat het een prikkelende gedachte is om iemand die je kent in de hoedanigheid van fotomodel in een heel andere rol te zien optreden. Zeker, ik heb er ook mijn voordeel mee gedaan, maar nu ik in de Tweede Kamer wil komen, zou ik het helemaal niet erg vinden als men inziet dat ik meer ben dan die vrouw met die ongebruikelijke geschiedenis."

Iedereen meende te weten wie ik was en waar ik voor stond, nog voor ze me gehoord of gesproken hadden

V Eer uw vader en uw moeder
"Mijn moeder is een intelligente, hoogopgeleide vrouw die weinig geluk heeft gehad in het leven. Mijn vader is als vaderfiguur niet in beeld geweest...

Wat wil je nog meer weten? Nee, ik ga het onderwerp niet uit de weg, nou goed, deels, maar weet je wat het ook is? Mijn jeugd is een lappendeken van verhalen. Ik heb alleen met mijn moeder gewoond, samen met haar bij mijn oma, bij een oom en tante, in een kindertehuis - ik heb niet een kant-en-klaar verhaaltje voor je.

Bovendien heb ik op een dag besloten om zelf de verantwoordelijkheid over mijn eigen leven te dragen, om te accepteren dat mijn ouders ook maar mensen zijn die het ongetwijfeld goed bedoeld hebben, en niet meer op een emotionele manier naar het verleden te kijken. Dat is een moeilijk proces geweest, van een level narigheid dat ik je wil besparen, maar het is gelukt. De knop is omgezet. Natuurlijk ben ik nog weleens boos, of verdrietig, maar dat houd ik voor mezelf. Dat is mijn manier om mijn vader en moeder te eren.

Ja, ik heb me ook weleens afgevraagd of ik met het modellenwerk ben begonnen om de aandacht van mijn ouders te krijgen, maar ik heb daar nog geen antwoord op gevonden. Het is me wel opgevallen dat er van mij als jong meisje haast geen foto's zijn, terwijl er nu duizenden circuleren op het internet. Nu kunnen jullie niet om mij heen - daar lijkt het inderdaad wel op. Toch speelt er nog iets anders.

Op een dag heb ik besloten om te accepteren dat mijn ouders ook maar mensen zijn die het ongetwijfeld goed bedoeld hebben

Toen ik een jaar of acht was heb ik gezeurd, gesmeekt en gejankt om een fototoestelletje. Weet je waarom? Ik kon het niet uitstaan dat de mooie luchten die ik boven mijn hoofd voorbij zag trekken zomaar zouden verdwijnen. Al die prachtige wolkenpartijen; ik wilde ze vastleggen en voor altijd bewaren. Ik tekende veel, was bijzonder visueel ingesteld. Ik ben model geworden - omdat ik nu eenmaal dit uiterlijk heb - maar het gaat mij vooral om de liefde voor het vak, voor de beeldende kunst.

Anders dan bij de meeste modellen die ik tegenkwam, had ik geen last van onzekerheid of geldingsdrang; ik dacht, samen met de fotograaf, aan het plaatje dat we wilden schieten. Een mooi plaatje, voor later. Alles begint nu al een beetje te hangen en ik krijg ook al wat rimpeltjes, zie je? Dat had ik toen al door: dit gaat voorbij. Nu heb ik foto's waar ik straks, als ik tachtig ben, naar kan kijken en denken: wow!

Ik ben er nooit echt benieuwd naar geweest wat mijn ouders van het modellenwerk zouden vinden. Mijn moeder nam me vroeger mee naar het naaktstrand. Voor haar zijn het echt geen schokkende foto's. En wat mijn vader betreft: ik heb geen enkele behoefte om verantwoording af te leggen. Het interesseert me veel meer wat jij ervan vindt dan iemand met wie ik alleen maar via een bloedband ben verbonden.

Ik kies ervoor hier nu met jou te zitten, maar mijn ouders heb ik zelf niet uitgekozen. Ik vind dat ik een rijk, mooi en liefdevol mens ben. Iemand die de moeite waard is om te kennen. Mijn vader denkt er kennelijk anders over. Hij koos ervoor niet actief deel uit te maken van mijn leven. Die wens respecteer ik, of laat ik het zo zeggen: ik heb er vrede mee. Ik had liever een vader gehad. Toen al. Nu nog steeds. Maar het is een onhaalbaar scenario in mijn leven en ik heb geen zin om daar nog energie aan te verspillen."

Ik kies ervoor hier nu met jou te zitten, maar mijn ouders heb ik zelf niet uitgekozen
Ancilla Tilia

VI Gij zult niet doodslaan
"Mooi gebod, maar Obama's drone-oorlog blijft onbesproken in dit land en over de wapenhandel waar wij - via investeringen van sommige banken - deel van uitmaken, zwijgen we ook maar liever. We zijn zo hypocriet als de pest. Er groeien kinderen op die al hun leven lang voor bommen moeten schuilen.

Hoe denk je dat die later - als ze al ooit volwassen worden - naar het Westen kijken? We maken onszelf wijs dat de oorlog in het Midden-Oosten gerechtvaardigd is. Ik denk dat we daar toch iets genuanceerder naar moeten kijken. We doden mensen omdat we vinden dat ze niet mogen doden. Gij zult niet doden, nee. Ik zou in dit verband willen zeggen: Practice what you preach."

VII Gij zult niet echtbreken
"In moreel opzicht ben ik altijd trouw, in seksueel opzicht ben ik het meestal. De nadruk ligt bij mij op eerlijkheid. Ik zie dat veel mensen om mij heen seksuele trouw eisen van hun partner, maar het zelf niet kunnen of willen waarmaken. Vreemdgaan en daarover liegen; dat vind ik zonde. Levenspartners moeten alles met elkaar kunnen delen - dus ook de eventuele wens om met een ander naar bed te gaan."

We doden mensen omdat we vinden dat ze niet mogen doden

VIII Gij zult niet stelen
"Natuurlijk heb ik gestolen. Dingetjes. Toen ik klein was. En ik ben ook weleens beroofd: in een juridisch dispuut van mijn website, door iemand die ik voorheen als vriend beschouwde, van mijn portemonnee en van m'n fiets - maar waar wij allemaal, in overdrachtelijke zin, van worden bestolen is onze identiteit.

Alles wat we aan data genereren wordt opgeslagen, geïndexeerd, gemodelleerd en doorverkocht. Pinnen is stelen? Hm, dat is wel een mooie oneliner, even denken of 'ie klopt: op het moment dat een instantie besluit de gegevens die jij hebt gegenereerd zonder jouw expliciete toestemming door te verkopen dan... ja, op die manier onderschrijf ik 'm. Pinnen is stelen.

Maar stelen is niet altijd verkeerd. Toen Edward Snowden in 2013 geheime documenten over spionageactiviteiten van de NSA en Government Communications Headquarters doorspeelde aan journalisten bewees hij daarmee de samenleving een grote dienst.

Tekst loopt door onder foto.

Ancilla Tilia

Politici zijn doorgaans niet te vertrouwen. Er wordt in Den Haag volop gestolen, gelogen en bedrogen. Een van de standpunten van de Piratenpartij is dan ook: de overheid open en overzichtelijk maken. Met transparantie van bestuur kun je corruptie blootleggen. Ik? Ik probeer als mens zo eerlijk mogelijk te zijn, maar voor mij, als kwetsbare burger, gelden andere eisen dan wanneer ik zometeen in een machtspositie zit.

Een collega zei laatst spottend: 'Wij zijn later misschien wel net zo corrupt als de mensen die nu de dienst uitmaken, maar voor die tijd kunnen we in ieder geval proberen zoveel mogelijk goede dingen te doen'."

IX Gij zult geen valse getuigenissen spreken tegen uw naaste
"Wat is de waarheid? Mensen zijn vaak overtuigd van hun gelijk, maar vergeten dat ze het hebben over hun point of view; als twee personen vanaf verschillende plekken naar één voorwerp kijken, lijken ze allebei iets anders te zien. Terwijl het toch echt hetzelfde is. Ik vind dat we daar te weinig bij stilstaan.

Politici zijn doorgaans niet te vertrouwen. Er wordt in Den Haag volop gestolen, gelogen en bedrogen

Genuanceerd taalgebruik is bij waarheidsvinding heel belangrijk: als je zomaar wat roept, kom je nergens. Dat heb ik, denk ik, van mijn moeder meegekregen. Ze belt me nog steeds op als ze denkt dat ik ergens iets heb beweerd wat volgens haar feitelijk niet helemaal klopt. Dan zegt ze: 'Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat...' Ik denk bij elk woord na over de consequenties.

Twitter heeft mij ook geleerd zorgvuldig te zijn. Ik zit er zo'n acht jaar op en ik heb een publiek van ongeveer dertigduizend volgers. Als ik er één keer naast zit, hoor ik dat onmiddellijk. Niemand laat de kans liggen om je op een fout te wijzen. Ik ben dus goed getraind, wat niet wil zeggen dat ik nooit de mist inga, maar ik doe in ieder geval mijn best om dat te voorkomen.

Ik weet niet of we in leugenachtiger tijden leven. Het is waar dat internet ervoor heeft gezorgd dat er meer gemanipuleerd kan worden, maar het is ook waar dat leugens sneller worden doorgeprikt. Je moet sowieso niet meteen alles voor waar aannemen; je kunt zelf op onderzoek uitgaan. Alle informatie is beschikbaar. Niet dat je de waarheid in je schoot geworpen krijgt, obviously, maar zo is het nooit geweest. Als je echt iets wilt doorgronden, moet je daar je best voor doen."

X Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets dat van uw naaste is
"Er is een mooi liedje van Gnarls Barkley - ik stuur het je wel - waarin hij zingt: 'Now my neighbor likes my clothes, but hadn't seen me with my scars exposed'. Afgunst is vaak zo oppervlakkig. Ik heb veel vrienden die aan de buitenkant een glamourous leven leiden, heb ik zelf ook lange tijd gedaan, maar het is een plaatje, een fantasie.

Het is zoiets als Facebook, waar iedereen zijn leven eindeloos oppoetst. Je ziet alleen de mooie kanten, alleen maar het succes. Ik ben ervan overtuigd dat zo'n beeld, zeker onder jongeren, voedsel is voor jaloezie. Ik zie nu wel vaker dat mensen berichten posten over dingen die er werkelijk toe doen. Misschien heeft het met leeftijd te maken. Ik was als twintiger ook meer met mezelf bezig, nu maak ik me druk om het grotere belang...

Je wilde eerder in het gesprek weten welk effect van die 'moeilijke jeugd' je nu in mijn leven kunt terugvinden, toch? Misschien is dit het wel: ik ben iemand geworden die weinig geduld heeft voor onnodig drama. Als er misstanden zijn in de wereld, moeten die zo snel mogelijk worden opgelost. Ik ben altijd de idioot die ertussen springt als er ergens ruzie is. Onverstandig. Maar als jij het niet doet, doe ik het wel. Mensen om mij heen zijn vaak te zacht, te afwachtend. Ik roep iedereen onmiddellijk ter verantwoording. Geen gezeur."

Van mij als jong meisje zijn er haast geen foto¿s, terwijl er nu duizenden circuleren op het internet