Eerst een examen en dan pas stemmen?
Gemak dient de kiezer, moet de PVV gedacht hebben. Met een enkel A4-tje, verspreid via Facebook, heeft de partij deze week het programma bekendgemaakt. Elf punten, uitermate overzichtelijk. Meteen moest ik denken aan de tekst van het associatieverdrag met Oekraïne. Voor het referendum van 6 april worstelde ik de honderden pagina's van dat verdrag door, uit nieuwsgierigheid, maar ik was een van de weinigen. En dan nog stond nergens in dat verdrag wat de gevolgen zouden zijn als de uitkomst van het referendum 'tegen' zou zijn.
In een opiniestuk in Trouw van 9 augustus stelden Andrea Wagemans en Mays Talib dat het niet meer genoeg is om van kiezers uitsluitend te eisen dat ze achttien jaar of ouder zijn en de Nederlandse nationaliteit bezitten. Kiezers moeten ook weten wat de gevolgen kunnen zijn van het uitbrengen van hun stem op een bepaalde partij of voor of tegen een voorstel. In de praktijk blijkt dat de meeste kiezers te lui zijn om zich echt goed te informeren. Want wisten de Brexit-stemmers wel wat ze zich op de hals haalden?
Praktijkexamen
Wagemans en Talib stellen een 'stembewijs' voor. Kiezers moeten eerst een soort praktijkexamen doen, waaruit blijkt dat ze snappen wat er op het spel staat in het stemhokje.
Op dat artikel kwamen vele reacties, zowel afkeurend als instemmend. In een column in de Volkskrant noemde René Cuperus het voorstel 'bezopen' en 'anti-democratisch'. Een stembewijs zou terugkeer betekenen naar de tijd dat stemmen voorbehouden was aan een bevoorrechte elite.
De vraag van Monic Slingerland
Iedere week stelt Monic Slingerland, chef opinie, een vraag aan de lezers van Trouw.
Creatieve voorstellen
Reacties die bij de opinieredactie binnenkwamen spraken de angst uit dat de kloof tussen hoog- en laagopgeleiden met deze drempel nog groter zal worden. Anderen reageerden bijna juichend met voorbeelden die ze zelf ooit hadden bedacht, ook met de bedoeling om kiezers beter geïnformeerd te laten stemmen.
Zo zou het volgens socioloog Jos Koning een idee zijn om in het stemhokje zelf, nadat de kiezer zijn stem heeft uitgebracht, via een klein testje in de vorm van meerkeuzevragen, te toetsen of de kiezer beseft waar die voor gekozen heeft. Iemand anders suggereert om de stem van kiezers die tevoren aan een vrijwillig examen hebben meegedaan, iets zwaarder te laten wegen.
Puntsgewijs programma
Voor PVV-stemmers zou zo'n test een makkie zijn, gezien dat puntsgewijze programma. Het gevolg van het invoeren van zo'n test zou dus kunnen zijn dat ook andere partijen hun programma kort en puntsgewijs naar buiten brengen.
Niet alleen leidt het voorstel voor een stembewijs tot creatieve voorstellen, het roept ook de vraag op of de huidige vorm van democratie een update nodig heeft. Ervan uitgaand dat we altijd streven naar meer democratie en niet naar minder, leg ik u dit voor. Is het voldoende om aan kiezers alleen te vragen dat ze achttien of ouder zijn en een Nederlands paspoort hebben? Of is het toch nodig, bij de verkiezingen op 15 maart 2017 de kennis van de kiezer te testen?
Vraagt de huidige democratie om het invoeren van een stembewijs?
Stuur uw reactie van circa 150 woorden uiterlijk dinsdag 12 uur naar lezers@trouw.nl, voorzien van naam en adres. Een keuze uit de antwoorden verschijnt woensdag.
Het voorstel roept de vraag op of de huidige vorm van democratie een update nodig heeft.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
