Het wordt heel spannend of de donorwet het haalt in de Eerste Kamer
De Eerste Kamer is uiterst kritisch over de donorwet van D66, die in Nederland een ‘geen-bezwaarsysteem’ wil invoeren voor orgaandonatie. Vandaag voert de Eerste Kamer een marathondebat over de plannen.
De eerste indruk is dat de Eerste Kamer tot het bot verdeeld is over de donorwet. D66 krijgt het moeilijk om genoeg steun te krijgen voor ‘actieve donorregistratie’ . Partijen die in de Tweede Kamer nog voorstemden, zoals de PvdA, zijn vandaag in de Eerste Kamer uiterst kritisch. “Op belangrijke punten van de wet is onduidelijk wat de nieuwe werkwijze inhoudt”, zei Jopie Nooren, woordvoerder van de PvdA-fractie.
De sociaal-democraten in de Eerste Kamer hebben vooral moeite met de nieuwe positie van nabestaanden. De PvdA vindt dat die een soort vetorecht moeten houden over orgaandonatie, ook in het nieuwe systeem. “Wij willen nog één poging wagen om die mogelijkheid open te houden”, aldus Nooren, wat een boodschap aan D66 is. Als die partij nog iets kan regelen om de positie van nabestaanden duidelijker te verankeren, wordt de kans groter dat sommige PvdA-senatoren die nu nog twijfelen, alsnog vóór de wet stemmen.
Wij willen dat de nabestaanden sowieso meebeslissen
Ook andere fracties hebben over de positie van nabestaanden kritische vragen. En dan met name over de situatie waarin iemand straks niets heeft laten vastleggen over orgaandonatie. In de nieuwe donorwet is hij of zij dan automatisch orgaandonor. Wel heeft D66 in het wetsvoorstel opgenomen dat als nabestaanden twijfelen of iemand echt wel donor wilde zijn, zij dat ‘aannemelijk’ kunnen maken bij de artsen. Dan gaat de orgaandonatie niet door.
Veel senatoren vinden juist dit onderdeel van de donorwet te vaag. “De familie moet eerst zelf in actie komen, en zelf bewijzen leveren. Wij willen liever de mogelijkheid openhouden dat ze sowieso meebeslissen”, aldus PvdA-woordvoerder Nooren.
De PvdA heeft ook twijfel of de donorwet geschikt is voor de ruim één miljoen Nederlanders die laaggeletterd zijn of door andere oorzaken slecht bereikbaar zijn voor overheidsvoorlichting. Ook dat is een probleem waar meer fracties in de Eerste Kamer mee worstelen.
Het CDA, de een-na-grootste fractie in de Eerste Kamer, heeft twijfels over de meerwaarde van de donorwet. “Leidt dit wel tot meer donoren? Want het is nogal wat om inbreuk te maken op artikel 11 van de Grondwet, over de onaantastbaarheid van het lichaam”, zei CDA-woordvoerder Maria Martens.
Het CDA ziet meer in alternatieve oplossingen voor het tekort aan donoren: op het rijbewijs zou voortaan een code kunnen komen of iemand donor is, zoals in sommige andere landen. Het CDA heeft deels ook principiële bezwaren tegen het plan van D66. De christen-democraten vinden dat orgaandonatie een ‘gift’ moet zijn, iets wat uitgaat van de gever zelf, in plaats van iets waar de overheid actief bemiddelt. “Wij zijn heel positief over orgaandonatie, dat is ook niet de inzet van de discussie vandaag”, zei Martens.
Het is nogal wat om inbreuk te maken op de Grondwettelijke onaantastbaarheid van het lichaam
De christelijke partijen ChristenUnie en SGP zijn tegenstander van de nieuwe donorwet, om principiële redenen. “Het lichaam is een geschenk van God, orgaandonatie moet daarom een persoonlijke gift blijven”, zei CU-woordvoerder Roel Kuiper. Zijn partij vindt de plannen van D66 ‘een glibberig pad, om organen te oogsten, dat leidt naar dubieuze situaties’. Daarmee doelt de CU op de situatie dat straks mensen die geen bezwaar hebben aangetekend, donor zijn, zonder dat de artsen zeker weten of de donor dat ook echt wilde. “Er is een groot probleem met de kern van deze donorwet”, zei Kuiper.
De SGP herinnerde D66 aan kritiek die de eigen D66-minister Els Borst in 1996 had op het omkeren van de donorregistratie. Ook toen al speelde de discussie. “Borst zei: het past niet bij onze volksaard. Wij willen wel helpen maar niet door de overheid voor het blok worden gezet”, citeerde SGP-woordvoerder Diederik van Dijk.
De PVV zal tegen de donorwet stemmen. De partij vindt dat een geen-bezwaarsysteem erop neerkomt dat de ‘overheid zich je lichaam toe-eigent”, zei woordvoerder Ton van Kesteren. “Dat druist in tegen alle liberale waarden”. De PVV heeft ook twijfels over de procedure van orgaandonatie, waarbij Van Kesteren verwees naar deskundigen die volgens hem 'door de mainstream media genegeerd worden'.
Die deskundigen zouden bewijzen hebben dat artsen soms iemand ‘hersendood’ verklaren 'die in werkelijkheid nog stervende is'. Eerder deze week liet juist de Gezondheidsraad weten dat de Eerste Kamer zich niet moet laten leiden door ‘onjuiste’ berichten over hersendood.
Lees ook:
Bij voorbaat was het debat al beladen, zegt politiek verslaggeefster Wilma Kieskamp.
Voorstanders van Dijkstra's voorstel zullen Spanje aanvoeren als lichtend voorbeeld.