Direct naar artikelinhoud

Recyclebaar is mooi, maar recyclen is iets anders

Zolang er geen grootschalige recycling bestaat, worden plastic flessen voor andere doeleinden gebruikt, zoals deze installatie op het Kala Ghoda Arts Festival in de Indiase stad Mumbai in 2012.Beeld AFP

Elf multinationals verbinden zich aan de afspraak dat hun verpakkingen in 2025 gemaakt zijn van recyclebaar plastic. Maar dat is slechts een eerste stap.

De oorlog tegen de plastic soep lijkt nu echt losgebarsten. Elf multinationals, onder andere Unilever, L'Oreal, Coca-Cola, Pepsico en Mars, hebben zich op het World Economic Forum in in Zwitserse Davos verbonden aan de afspraak om hun verpakkingen in 2025 van volledig recyclebaar plastic te maken. Die aankondiging stemt hoopvol: samen produceren de elf immers zo'n zes miljoen ton plastic afval per jaar. Maar wat hebben we aan deze afspraak?

"Geweldig hè!" roept Maarten Bakker, hoogleraar resources en recycling aan de TU Delft uit. Een daadkrachtig geluid vanuit de producenten, noemt hij het. De multinationals gaan met hun streven een stap verder dan Eurocommissaris Frans Timmermans. Die sprak de wens uit in 2030 volledig recyclebaar plastic in omloop te hebben.

Maar enige scepsis is op zijn plaats. Het voornemen van de multinationals is weliswaar nobel, de vraag is in hoeverre het zin heeft voor de daadwerkelijke recycling van de vele miljarden verpakkingen die deze bedrijven ter wereld brengen. Een leeg potje crème van L'Oréal is niet zomaar samen met een marswikkel te recyclen tot een flesje voor cola.

Een leeg potje crème van L'Oréal is niet zomaar samen met een Marswikkel te recyclen tot een flesje voor cola

Er zijn namelijk zo'n tweeduizend soorten plastic. "Veel te veel. En dan hebben ze ook nog eens allemaal een andere kleur en toevoegingen." Bakker spreekt van zo'n 150 tot 200 hoofdgroepen plastic. Soms is zelfs de plastic dop niet te recyclen met het plastic waarvan de bijbehorende fles gemaakt is. Worden producten van dezelfde soort plastic samen gerecycled, dan zit je met een inferieur product, dat zeker niet geschikt is voor het maken van literflessen cola of een wikkel waarin een Mars goed blijft. Hooguit goed voor het maken van een bermpaaltje.

Eigenlijk moeten al die soorten plastic apart ingezameld worden om ook na het recyclingproces een hoogwaardig product over te houden. Een enorme logistieke en bovendien zeer prijzige operatie. De techniek om plastics van elkaar te scheiden is er in principe wel, zegt Bakker. "Het is dan ook een probleem van betaalbaarheid."

Plasticstandaard

Wat er dus eigenlijk moet gebeuren om dat probleem te voorkomen, is dat alle producenten overstappen op dezelfde soort plastic. "Dat roept de academische wereld al jaren: gebruik minder soorten plastic", zegt Bakker. Daarover staat in de verklaringen van de elf multinationals niets. Allemaal spreken ze van het recyclebaar maken van hun verpakkingen, 'ambitieuze doelen voor de toekomst' en 'toewijding aan een schone aarde'.

Alleen Unilever, dat al eerder de toezegging deed verpakkingen recyclebaar te maken in 2025, maakt in 2020 het volledige palet aan gebruikte plastics bekend, om zo een opstap te maken naar een 'plastics protocol' voor de gehele industrie.

Toch is Bakker positief. "Er wordt al heel veel gedaan door producenten om verpakkingen duurzamer te maken, bijvoorbeeld door ze kleiner te maken." Bakker is dan ook hoopvol dat producenten niet alleen hun producten in recyclebaar materiaal gaan verpakken, maar dat ze ook met elkaar gaan afspreken om minder soorten plastic te gebruiken.

Op een bepaald moment kunnen we gewoon geen aardolie meer gebruiken
Onderzoeker Christiaan Bolck

"Al die verschillende potjes en flesjes, al die geraffineerde marketingtrucs hebben een enorm probleem opgeleverd. Maar elke stap is er een voorwaarts, deze overeenkomst is er een van."

Zijn plantaardige plastics een alternatief?

Moeten we die vervuilende met aardolie gemaakte plastics niet gewoon overboord gooien en overstappen op een nieuw materiaal? Onderzoekers zijn al jaren bezig met het ontwikkelen van plantaardige plastics, gemaakt van bijvoorbeeld maïs, suikerriet of CO2 met behulp van micro-organismen. Vooralsnog is het aandeel van zulke bioplastics in de wereldwijde productie van plastic minimaal: zo rond de 1 procent.

Toch zit er wel degelijk toekomst in plantaardig plastic, denkt Christiaan Bolck, die onderzoek doet naar plantaardig plastic bij Wageningen Food and Biobased Research. "Je kunt al heel wat producten van plantaardig plastic kopen." Colaflessen zijn nu al voor een derde van plantaardig materiaal, ook Friesland Campina gebruikt plantaardig plastic aan de binnenkant van melkkartonnen.

Maar aan de andere kant is de productie van plantaardig plastic niet per definitie duurzamer dan plastic zoals we het al kennen: het kost landbouwgrond, veel water en energie. Bovendien mag een fles dan van plantaardig materiaal zijn, dat wil nog niet zeggen dat dat biologisch afbreekbaar is. Zal dat aandeel van 1 procent plastic ooit richting de 100 procent gaan? Bolck denkt van wel. Wanneer precies, dat weet hij niet. "Maar op een bepaald moment kunnen we gewoon geen aardolie meer gebruiken."

Lees ook:

Elf multinationals beloven hun producten in 2025 te verpakken in volledig recyclebaar plastic. De bedrijven gaan daarmee een stap verder dan Eurocommissaris Frans Timmermans.

Kunstenaar en Plastic Soup Surfer Merijn Tinga is bekend om zijn uitputtende expedities waarmee hij bewustzijn wil creëren rond zwerfafval. Zijn oplossing: statiegeld uitbreiden naar kleine blikjes en flesjes.