Elf jaar na zijn dood is er een plek voor Jan Wolkers’ nalatenschap

Het was de diepste wens van Jan Wolkers (1925-2007) en ook van zijn weduwe Karina. Vrijdag 19 oktober ging die in vervulling, exact elf jaar na zijn dood.  Zijn artistieke nalatenschap gaat naar Leiden, de stad waarmee Wolkers zich sterk verbonden voelde en waar hij als kunstenaar is gevormd. Op een bijeenkomst in het stadhuis vond de symbolische overdracht plaats.      

Museum De Lakenhal en de Universiteit Leiden kondigden een jaar geleden al aan dat ze het beeldende werk en literaire archief van Wolkers graag wilden verwerven. Met steun van fondsen zijn ze erin geslaagd om de financiering rond te krijgen. Het bedrag wordt op verzoek van de erven niet bekend gemaakt. Met deze aankoop blijft volgens de gemeente Leiden, die ook bijdraagt, het werk van een van de belangrijkste naoorlogse kunstenaars behouden en beschikbaar voor tentoonstellingen, onderwijs en onderzoek.

Naar Texel

Wolkers is geboren in Oegstgeest, maar kwam in zijn jeugd al veel in Leiden. Als tiener zwierf hij er rond om tekeningen te maken in en rondom de stad. Ook volgde hij er lessen aan de schilderacademie. Volgens zijn weduwe Karina hoort zijn nalatenschap thuis in Leiden, omdat hij daar ‘als kunstenaar is geboren’.Bron:Bijschrift         

Het literaire en persoonlijke archief van Wolkers bestaat uit vele honderden stukken, ‘zo’n vijf volle kasten’,  zegt André Bouwman, hoofdconservator Bijzondere Collecties  van de Universiteit Leiden, die deze verzameling gaat beheren. De nalatenschap omvat brieven, dagboeken, aantekeningen en drukproeven gerelateerd aan boeken als Terug naar Oegstgeest, Kort Amerikaans, Een roos van vlees, De walgvogel, De doodshoofdvlinder en vroege verhalenbundels. Ook zitten er getekende studies van planten,  dieren en zelfportretten bij, familiefoto’s en correspondentie over zijn beeldende werk en verfilmde romans.

Heropening Lakenhal

Achttien van zijn beeldende werken gaan naar Museum De Lakenhal. Directeur Meta Knol reisde een paar keer naar Texel om een representatief overzicht van zijn schilderijen en reliëfs samen te stellen. De aanwinsten lopen van zijn vroege figuratieve werk in de jaren vijftig en geometrische reliëfs tot zijn meer experimentele assemblages van de jaren zeventig en het eerste ‘lichtschilderij’ uit 1988. Zijn allerlaatste grote werk, het schilderij ‘Het grote gele doek’, had het museum al eerder aangekocht.      

De collectie van De Lakenhal telt nu in totaal 21 werken van Wolkers. Het museum, dat is gesloten vanwege een verbouwing, zal bij de heropening half juni volgend jaar, een deel van de nieuwe aanwinsten tentoonstellen. Het is niet de bedoeling om een aparte Wolkers-zaal in te richten, zegt Knol. Wel zal er altijd werk van hem te zien zijn op zaal. “Want hij behoort nu samen met Rembrandt, Lucas van Leyden, Theo van Doesburg en Erwin Olaf tot onze coryfeeën.”

Het museum en de universiteit zijn van plan om in september 2019 een Wolkers-manifestatie te organiseren met allerlei activiteiten. Wellicht wordt dat een jaarlijkse traditie, zegt Bouwman. De universiteit gaat nu eerst de literaire en persoonlijke nalatenschap onderzoeken. Het is de bedoeling dat de stukken uiteindelijk voor iedereen beschikbaar komen in de beeldbank. Als voorproefje daarop zullen volgend najaar delen ervan tentoongesteld worden. 

Sinds vrijdag is er ook een website om het publiek te informeren: www.wolkersinleiden.nl  

Lees ook: Seks en dood, het leven van Jan Wolkers

Wie Jan Wolkers wil leren kennen als meer dan de schrijver die de seksuele moraal in Nederland veranderde, of als de lieve verteller in zijn achtertuin, moet de biografie van Onno Blom lezen, vindt Trouw-columnist Rob Schouten.