Ouders betalen steeds meer aan de basisschool

Het basisonderwijs wordt duurder. Ouders geven elk jaar meer uit aan schoolreisjes en andere extra activiteiten voor hun kinderen op de basisschool. In 2006 moesten ouders nog gemiddeld per kind 38 euro per jaar betalen, in 2016 was dat 61 euro. Dat blijkt uit cijfers die Trouw opvroeg bij het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Onderwijs in Nederland is gratis, maar voor extra activiteiten als sinterklaasvieringen of schoolreisjes mogen scholen een vrijwillige ouderbijdrage vragen. Scholen gebruiken die soms ook om koekjes en thee van te kopen op ouderavonden, of voor schooltuintjes.

Het is ouders niet altijd duidelijk dat die bijdrage niet verplicht is. Begin deze maand kwam een school in Oude-Tonge in het nieuws omdat die 50 euro ‘in rekening bracht’ bij ouders die niet wilden of konden meehelpen met het inzamelen van oud papier. In december wilde een school uit Hellevoetsluis zeven kinderen uitsluiten van het kerstdiner omdat hun ouders de ouderbijdrage niet hadden betaald. Na vragen van het AD werden ze toch toegelaten.

Keuze

Ouders weten vaak niet dat ze een keuze hebben om te betalen of niet, zegt Peter Hulsen van Ouders en Onderwijs. “Scholen vinden dat ze van de overheid te weinig geld krijgen, waardoor de grens van wat bij ouders wordt neergelegd wordt opgerekt.” Van het verplichte lesprogramma mogen kinderen van de wet niet worden uitgesloten, van extra activiteiten wel.

Ouders die het extra geld niet kunnen missen, kunnen vaak terecht bij gemeenten en soms bij een fonds van de school zelf. Maar niet alle ouders weten dat, zegt een woordvoerder van de PO-raad, de organisatie van besturen in het primair onderwijs. “Hoe dan ook zou een kind nooit uitgesloten mogen worden van activiteiten.”

Grote verschillen

De verschillen tussen de bedragen die scholen vragen zijn groot. “Er zitten enorme uitschieters tussen”, zegt Hulsen. Sommige scholen vragen honderden euro’s per jaar, anderen houden het op enkele tientjes. Sommige scholen betalen schoolreisjes uit de pot met ouderbijdragen, andere scholen sturen voor elke activiteit apart een rekening. In de CBS-cijfers zitten zowel de ouderbijdragen als de kosten voor andere activiteiten.

De Inspectie voor het Onderwijs deed in 2014 voor het laatst onderzoek naar de ouderbijdragen in het basisonderwijs en concludeerde toen dat 8 procent van de scholen meer dan 50 euro vraagt per kind en 3 procent meer dan 100 euro. Het hoogste bedrag dat de inspectie in 2014 zag langskomen was 690 euro per jaar.

De PO-raad wil het liefst helemaal af van de ouderbijdrage. Het geld dat scholen van de overheid krijgen zou voldoende moeten zijn voor schoolreisjes en vieringen, aldus een woordvoerder. “Dat hoort ook bij onderwijs. Het is belangrijk voor kinderen. Als de bekostiging vanuit de overheid op orde is, zijn we ook af van de oplopende ouderbijdragen.” 

‘Ouders betalen extra voor gymles en kunstzinnige vorming’

Cornelis Vrijschool Amsterdam, ouderbijdrage: 635 euro per kind

De Cornelis Vrijschool in Amsterdam-Zuid is een school die veel doet aan kunstzinnige vorming, zegt directeur Wil Frits. Het grootste deel van het geld dat ouders betalen gaat naar het salaris van leraren. “We hebben extra gymleerkrachten in dienst en leerkrachten voor de kunstzinnige vakken. Die vakken geven we allemaal in halve groepen, zodat kinderen veel aandacht krijgen.

“Ouders kiezen bewust voor deze school omdat ze kunstzinnige vorming belangrijk vinden, veel ouders werken zelf in de kunsten. Ons onderwijs is anders dan op andere basisscholen en dat maakt het prijskaartje ook anders. De manier waarop wij ons onderwijs vormgeven, is niet te betalen met het geld dat we van de overheid krijgen.

De plek waar de school staat, in Amsterdam-Zuid, en het inkomen van veel ouders maakt het mogelijk om het onderwijs vorm te geven zoals wij dat doen. Dat is zeker waar. Maar we zijn geen eliteschool. We hebben een vangnet voor ouders die de ouderbijdrage niet kunnen betalen.

“Dat kan zijn omdat hun salaris niet toereikend is of omdat hun onderneming bijvoorbeeld in zwaar weer verkeert. Als ze dat kunnen aantonen, kunnen ze gebruikmaken van een fonds dat wij hebben. Ook daar gebruiken we de ouderbijdragen voor. Dat gaat allemaal via de oudergeleding van de stichting. Die weet precies wat we waar aan uitgeven.”

‘Als ouders zeggen dat ze het niet kunnen missen, is daarmee de kous af’

CBS Het Kompas, Meppel

Ouderbijdrage: 23,50 euro voor het eerste kind, 18 euro voor de tweede en 12,50 euro voor elk volgende kind. Daarbij komen kosten voor een jaarlijkse activiteit. Die lopen van 7 euro voor het kleuterfeest in groep 1, tot 85 euro voor het kamp in groep 8.

Schoolleider Hans Blenkers van christelijke basisschool Het Kompas in Meppel vindt dat de vrijwillige ouderbijdrage voor bijna iedereen te betalen zou moeten zijn. “En dan nog zijn er ouders die het niet kunnen missen. Daar doen we niet moeilijk over”, zegt hij.

“De ouderbijdrage gebruiken we voor de kerstviering, een schoencadeautje met sinterklaas en het jaarlijkse Oranjefeest. Ouders kunnen bij de gemeente om geld vragen als ze het niet kunnen betalen, maar wij dringen daar niet op aan. Als ze tegen ons zeggen dat ze het geld niet kunnen missen, is daarmee de kous af. Een kind mag altijd meedoen aan activiteiten.

“We hebben een gemêleerde groep ouders op onze school. Kinderen komen uit een nieuwbouwwijk met veel tweeverdieners, uit een wijk die de gemeente aanmerkt als achterstandswijk en uit het centrum van de stad. De onderlinge betrokkenheid is groot, ik ben een gezegend schoolleider. Ik weet van sommige ouders dat ze weleens bijspringen als andere ouders een nieuwe wasmachine nodig hebben maar die niet kunnen betalen. Ik vind: met de lage ouderbijdrage geven we vorm aan onze identiteit. We zijn niet voor niets een christelijke school.”