Koning Willem-Alexander leest voor uit de Bijbel:de Ode aan de Synode is officieel begonnen

Tijdens de synode werd 400 jaar geleden een einde gemaakt aan binnenlandse religieuze en politieke conflicten. En er werd besloten een toegankelijke vertaling te maken van de Statenbijbel. Voor de expositie ‘Werk, bid en bewonder’, ter gelegenheid van de herdenking, heeft de koning een exemplaar uit het familiebezit in bruikleen gesteld aan het Dordts Museum. Willem-Alexander legde - met witte handschoentjes - de grote, bruine Bijbel met zilveren sloten in een vitrinekast in een van de toonzalen van het museum.

Het voorlezen van de Bijbelteksten was het enige expliciet christelijke deel van de openingsceremonie. Er waren afvaardigingen van diverse kerken - ook de katholieke - maar de bijeenkomst was georganiseerd door het stadsbestuur. Dat brengt de ‘Ode aan de Synode’, een zeven maanden durend programma van tal van activiteiten.

Burgemeester Wouter Kolff refereerde kort aan de schaduwzijde van de kerkelijke vergadering die in 1618 in zijn stad werd gehouden. De synode stelde een strikte calvinistische leer vast. De tegenstanders - remonstranten - werden uit de kerk en soms ook uit het land gegooid. “Het was niet allemaal rozengeur en maneschijn”, zei Kolff. “Het was geen feest voor de remonstranten. Zij zaten letterlijk in de beklaagdenbank.” Dat kwam, doordat destijds ‘eenheid door uniformiteit’ werd nagestreefd, aldus de burgemeester, die dat afzette tegen het ‘eenheid in verscheidenheid’ van nu.

Piet-Hein Donner, oud-vice president van de Raad van State, was gevraagd een verzoeningsrede te houden. Maar moest er een schuldbekentenis komen, of een excuus? Die vraag liet hij onbeantwoord. Hij zou het mooi vinden als de remonstranten en de Protestantse Kerk in Nederland een gemeenschappelijk standpunt in zouden nemen over wat hen toen verdeelde. Verzoening zou ook aanvaarding van een gemeenschappelijk verleden kunnen zijn, aldus de oud-minister voor het CDA. Voor het huidige publieke debat heeft de herdenking van de synode waarde ‘als we in alle verscheidenheid elkaar aanvaarden, als broeders en zusters’, zei Donner.

Zeven maanden feest

De openingsceremonie zaterdag was het begin van wat een zeven maanden durend feest moet worden in Dordrecht – zeven maanden, net zolang als de internationale kerkvergadering 400 jaar geleden duurde. “We hebben een knallende opening met de koning, en een uitsmijter met The Passion”, lichtte wethouder Piet Sleeking (Beter voor Dordt) voor de openingsceremonie toe.

Hij is ontzettend blij dat het tv-evenement rond het lijdensverhaal van Jezus juist in dit synode-jaar in Dordrecht wordt gehouden. Het zeer diverse publiek dat op The Passion afkomt, kerkelijk zowel als buitenkerkelijk, hoopt het Dordtse stadsbestuur ook met de andere activiteiten te bereiken. Nadrukkelijk is er daarom voor gekozen een breed programma aan te bieden, met de nadruk op de gevolgen van de synode voor taal, cultuur en identiteit.

Want de herdenking van de kerkvergadering alleen, hoe internationaal en enerverend destijds ook, trekt ‘een te beperkt publiek’, vermoedt de wethouder. Of, zoals het hoofd citymarketing Gerben Baay het zegt: “Als je alleen synode zegt, beginnen de ogen nog niet meteen te twinkelen. En je doet daarmee de synode te kort, en de stad zelf.”

Op de agenda staan stadswandelingen, theatervoorstellingen, congressen, debatten, een filmfestival, proeverijen. Ze zijn allemaal opgezet rond drie thema’s: de identiteit van Dordrecht en breder, Nederland. Ten tweede de taal, naar de opdracht van de synode voor de Statenvertaling. En ten derde gastvrijheid – de stad had destijds honderden gasten, die onderdak moesten hebben, en eten en drinken.

Een miljoen euro

De afgevaardigden uit het buitenland kregen een gouden penning mee naar huis. Het huidige stadsbestuur heeft een synode-penning laten maken die in de winkel te koop is. Wethouder Sleeking heeft een paar weken geleden het eerste zilveren exemplaar al in ontvangst genomen.

Het stadsbestuur heeft een miljoen euro beschikbaar gesteld voor de ‘Ode aan de Synode’. Ongeveer een half miljoen is er voor de evenementen, anderhalve ton is nodig voor de organisatie. En er was twee ton voor burgerinitiatieven – want de gemeente hecht eraan ook de bevolking van Dordt bij de festiviteiten te betrekken. Ook die weet, zegt Sleeking, niet automatisch van de synode van 400 jaar geleden. Een deel van dit bedrag ging naar het wandelproject van Marco van Schaardenburgh, die in de voetsporen trad van de buitenlandse afgevaardigden en zelf een voettocht maakte vanuit Schotland naar Dordt.

Christelijke uitgeverij De Vuurbaak maakte een glossy over 400 jaar Dordtse synode. Gasthoofdredacteur is SGP-leider Kees van der Staay. Hij prijkt op de cover met een kraag a la Willem van Oranje. In het magazine staat veel uitleg, er is een ‘maaltijd van eenheid’ waaraan vertegenwoordigers van zeven protestantse stromingen aanschuiven, en een test ‘hoe remonstrants bent u.’ 

Lees ook: 

380 kilometer lopen in de voetsporen van de geestelijken van Dordt

Vanuit verschillende Europese landen trokken geestelijken vierhonderd jaar geleden naar Dordrecht, om de internationale kerkvergadering daar bij te wonen. Moderne Dordtenaren hebben de afgelopen weken ook zo’n tocht gelopen.

Alles wat u altijd al wilde weten over de synode die Nederland voor een burgeroorlog behoedde

Hoe zat dat, met de synode, 400 jaar geleden? Dordt voor dummies, de synode in vraag en antwoord.