De kerk van vader Raymundus bij Jakarta wordt al belaagd voor de bouw voltooid is
Priester Raymundus Sianipar stuit bij de bouw van zijn kerk nabij Jakarta op moslimverzet. De burgemeester, een moslim, sprong in de bres en de kerk komt er. Wel met de achterkant aan de straatzijde.
Sinds de val van dictator Soeharto in 1998 maakt Indonesië een proces van democratisering door. Conservatieve moslims profiteren daarvan en veroveren steeds meer macht. Tot bezorgdheid van minderheden. Trouw spreekt in een vijfdelige serie met aanhangers van verschillende religies. Vandaag aflevering 4: vader Raymundus.
Er was al enige tijd weerstand tegen zijn kerk in aanbouw. En er waren ook al meerdere heftige betogingen geweest. Maar in maart vorig jaar sloeg de vlam echt in de pan, vertelt de Indonesische priester Raymundus Sianipar. Meteen na het vrijdaggebed trokken enkele duizenden moslims vanuit moskeeën op naar zijn kerkterrein. “Ik wist dat het er aan zat te komen en had mijn gelovigen gevraagd weg te blijven, om confrontaties te voorkomen”, zegt vader Raymundus. “Blijf thuis en bid, zei ik.”
De burgemeester hier snapt dat als je in verscheidenheid wilt samenleven, je voor je principes moet staan
De betogers schreeuwden ‘Ongelovigen!’ en ‘Allahoe Akbar! God is groot!’ Ze gooiden met stenen en flessen en probeerden met een vrachtwagen de metalen poort van het kerkterrein te rammen. Honderden agenten van de oproerpolitie, voorzien van pantserwagens, voerden charges uit en vuurden traangasgranaten af, om te voorkomen dat het godshuis werd bestormd. Enkele politiemensen raakten gewond. “Ik heb zelf ook moeten rennen voor het traangas”, zegt Raymundus.
De 43-jarige rooms-katholieke priester doet zijn verhaal in een kantoortje op de bouwplaats. Aan de muur hangen constructietekeningen van zijn Sint Clara-kerk in wording. In een hoek steekt een Maria-beeld uit een kartonnen verpakking. “Gelukkig is het nu weer kalm”, zegt Raymundus. “We bouwen rustig verder.”
Christenen en andere religieuze minderheden hebben in Indonesië officieel evenveel rechten als de grote islamitische meerderheid, maar in werkelijkheid is het doorgaans uiterst lastig om een vergunning te krijgen voor een nieuwe werk. Vaak geldt het recht van de sterkste. Radicaal-islamitische knokploegen oefenen met demonstraties en geweld druk uit op de instanties om geen vergunningen te verstrekken of een afgegeven vergunning in te trekken. En de autoriteiten zwichten daar vaak voor.
‘Liever een kogel’
Maar hier in Bekasi, een snel uitdijende satellietstad van de hoofdstad Jakarta, gebeurde iets bijzonders. Want direct de avond na de rellen bracht de islamitische burgemeester Rachmat Effendi een bezoek aan het kerkterrein. Hij sprak zijn steun uit voor de belaagde geloofsgemeenschap en verklaarde dat hij ‘liever een kogel in zijn hoofd’ kreeg dan dat hij de vergunning introk.
Veel moslims zien al die nieuwkomers als een bedreiging voor hun normen en waarden. Ze zijn bang.
“Misschien speelde een rol dat onze zaak landelijk de aandacht trok”, zegt Raymundus. “Ook de nationale politiechef, enkele ministers en de president wisten ervan. Maar eerlijk gezegd denk ik dat het vooral kwam door sterk leiderschap hier in Bekasi.”
Twee op volle toeren draaiende ventilatoren brengen intussen enige verkoeling in het rommelige kantoortje; een vrouw brengt mokken koffie. De priester steekt een sigaret op. “We hebben hier een goede burgemeester. Hij begrijpt dat je, als je in verscheidenheid wilt samenleven, op bepaalde momenten voor je principes moet staan.”
Na het gesprek zet de geestelijke een witte bouwhelm op en beent naar het pand in aanbouw, om de voortgang van de werkzaamheden te laten zien. De kerk is een groot casco van grijs beton. Ernaast, tussen het hoog opgeschoten tropisch onkruid, staan stapels dakpannen. Raymundus vertelt dat zijn snel groeiende gemeente nu zijn missen nog houdt in een bedrijfspand iets verderop. Hij hoopt volgend jaar de nieuwe kerk in gebruik te nemen.
Volgens de priester groeit zijn gemeenschap zo hard door de toestroom van migranten uit de rest van Indonesië, die naar Jakarta en omringende steden trekken op zoek naar economische kansen. “Die nieuwkomers komen overal vandaan”, zegt hij. “Van Sumatra, Sulawesi, Flores. Onder hen zijn ook hindoes, boeddhisten en christenen. Ze zijn gemiddeld beter opgeleid dan de moslims die hier al wonen en hebben vaak ook betere banen en mooiere huizen. Dat veroorzaakt spanningen. Veel moslims zien al die nieuwkomers als een bedreiging voor hun normen en waarden. Ze zijn bang.”
Omwonenden
Hoewel het nu kalm is, maakt Raymundus zich weinig illusies over de risico’s van nieuwe confrontaties. Hij en zijn gelovigen moeten zich gedeisd houden om botsingen te voorkomen. Ze schakelen dan ook bewust omwonenden in bij de bouw en beveiliging van de kerk, in de hoop de buurt te paaien, en zetten nadrukkelijk geen kruis op de kerk. Bovendien bouwen ze hun godshuis, heel discreet, achterstevoren. Dat wil zeggen: met de voorgevel en hoofdingang afgekeerd van de weg, en de onopvallende achtergevel juist aan de straatkant.
De priester loopt naar de straatzijde en wijst naar de achtergevel van ruw grijs beton, die inderdaad op geen enkele manier doet denken aan een kerk. “Aan deze kant komen kantoren van de pastorie”, zegt hij. “Het moet er vanaf de weg uitzien alsof het gewoon een bedrijf is. Het zal niet te zien zijn dat hier een kerk zit.” Een glimlachje rolt over zijn gezicht. “We willen geen aanstoot geven.”
Lees ook:
Fatwa’s, knokploegen en opportunisme; hoe de radicale islam tolerant Indonesië verandert
Sinds de val van dictator Soeharto in 1998 maakt Indonesië een proces van democratisering door. Conservatieve moslims profiteren daarvan en veroveren de macht. Tot bezorgdheid van minderheden.
Chinezen in Indonesië worden nog altijd gehaat
De etnische Chinees Hong Tjhin brengt met zijn tv-zender een boodschap van tolerantie. Maar hij bespeurt nog veel haat. ‘Wij Chinezen zijn toch weer snel de zondebok.’
De islamitische exorcist: geesten verdrijven met hulp van Allah
De Indonesische genezeres Ummu is blij met de groeiende invloed van vrome moslims in haar land, maar moet niks hebben van radicaal-islamitische knokploegen. ‘Dat is anarchie’.