Het conservatieve kamp van de rooms-katholieke kerk krijgt weer een tik te verwerken
In het tijdbestek van een paar dagen moeten twee hoge geestelijken in het Vaticaan het veld ruimen. Nadat eerder deze week kardinaal George Pell van zijn taken werd vrijgesteld om zich te kunnen verweren tegen beschuldigingen van seksueel misbruik, werd vandaag bekend dat paus Franciscus de voorman van de machtige Congregatie voor de Geloofsleer de wacht heeft aangezegd.
Met het vertrek van deze kardinaal Müller krijgt de traditionalistische vleugel van de rooms-katholieke kerk – die toch al bepaald niet dolenthousiast is over deze paus – opnieuw een tik te verwerken.
Dat Müller en paus Franciscus niet de allerbeste vrienden zijn, is geen geheim
De Congregatie voor de Geloofsleer is een buitengewoon machtig instituut binnen de rooms-katholieke kerk. De Congregatie waakt over de zuiverheid van de rooms-katholieke leer en behandelt daarnaast alle misbruikzaken die wereldwijd in de rooms-katholieke kerk aan het licht gekomen zijn. Kardinaal Gerhard Müller leidde de Congregatie voor de Geloofsleer in de afgelopen vijf jaar, nadat de vorige paus, Benedictus XVI, hem had benoemd. Zijn termijn eindigt morgen, en wordt niet verlengd, meldt het Vaticaan. Waarom dat gebeurt, zegt het Vatciaan er niet bij. Onduidelijk is bovendien welke nieuwe functie Müller zal worden toebedeeld. Mogelijk krijgt hij de nogal ceremoniële rol van Grootmeester van de Orde van het Heilig Graf.
Dat Müller en paus Franciscus niet de allerbeste vrienden zijn, is geen geheim. Dat was onder de vorige paus wel anders: Müller en paus Benedictus zijn landgenoten, en voor zijn aantreden als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer was hij tien jaar lang bisschop in het Duitse Regensburg, waar Benedictus (toen nog Joseph Ratzinger geheten) jarenlang aan de universiteit actief was. De twee kunnen prima met elkaar opschieten. Overigens is ook Ratzinger prefect van de Congregatie geweest. Hij hield dat beduidend langer vol dan Müller: Ratzinger gaf van 1981 tot 2005, toen hij paus werd, leiding aan de Congregatie.
Afstand van de paus
De 69-jarige Duitse kardinaal hoort tot het conservatieve kamp in de rooms-katholieke kerk. In interviews heeft hij meermalen afstand genomen van de paus. De welwillende houding van Franciscus in het debat over de vraag of hertrouwd gescheidenen deel mogen nemen aan de communie, bijvoorbeeld, staat Müller bepaald niet aan en hij heeft niet nagelaten daar blijk van te geven. Evenmin is hij enthousiast over de door Franciscus ingestelde commissie die onderzoekt of vrouwen in de toekomst diaken zouden kunnen worden. En ook over de wijze waarop met slachtoffers van seksueel misbruik door geestelijken moet worden omgegaan, verschillen Franciscus en Müller van mening.
De manier waarop Müller nu aan de kant is gezet, past in de methode-Franciscus
De manier waarop Müller nu aan de kant is gezet, past in de methode-Franciscus: de paus heeft Müller zijn termijn uit laten zitten, heeft in de tussentijd maar weinig gebruik van hem gemaakt, en verlengt vervolgens die termijn niet. Dat is een aanpak, zeggen Vaticaan-kenners, die medestanders prima vinden. Maar het zorgt er ook voor dat het conservatieve kamp verder van de paus vervreemdt. Zo ga je niet met mensen om, is daar een veelgehoord geluid.
Het gezag van de paus wordt er intussen ieder geval niet groter op. Terwijl Franciscus in de breed gedragen wens om de Romeinse curie te hervormen juist gezag nodig heeft. Het vertrek van Müller en het zijspoor waar kardinaal Pell op is beland, hebben het er wat dat betreft voor de paus niet beter op gemaakt.
Müller wordt opgevolgd door de tweede man van de Congregatie, aartsbisschop Luis Ladaria. De 73-jarige Ladaria is een Spaanse jezuïet die veel meer verwantschap met Franciscus vertoont dan Müller. Hij is bijvoorbeeld de voorman van de commissie die onderzoek doet naar de vraag of vrouwen diaken mogen worden.