We gaan de economische groei nog wel voelen

“Het voelt bijna onwennig om te reflecteren op iets waarover iedereen tevreden is”, zegt Eric Wiebes. Met een knipoog naar de discussie rond het Groningse gas begon de minister van economische zaken zijn presentatie van de Nederlandse economische prestaties van vorig jaar. Maar is iedereen tevreden? Want tussen alle groeicijfers blijft toch één vraag hangen: wanneer merken de Nederlanders de economische hoogtij echt in hun portemonnee?

In tien jaar tijd groeide de economie in Nederland niet zo hard als in 2017. Vergeleken met een jaar eerder bedroeg die groei 3,1 procent, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Daarmee kwam de groei voor het eerst sinds 2007, het laatste jaar voor de financiële crisis, uit boven de drie procent.

De jaarlijkse presentatie van ‘De staat van de economie’ staat dan ook vol met grafieken met stijgende lijntjes. Zo namen investeringen in Nederland vorig jaar met 6 procent toe, de export met 5,5 procent en bereikte het vertrouwen van industriële ondernemers het hoogste niveau ooit gemeten door het CBS. De bouw floreert en high-tech bedrijven gaan als een speer. Het aantal banen en vacatures groeide en het aantal werklozen daalde in 2017 naar een nog lager niveau. Ook gaven mensen vorig jaar weer iets meer geld uit: 1,8 procent meer dan een jaar eerder.

“Het wordt tijd dat Nederlanders de economische groei nu ook merken”, zegt Wiebes. De vraag is of dat komend jaar gebeurt. Vorig jaar stegen de lonen met 1,5 procent, een afname van de groei ten opzichte van 2016. Salarisverwerker ADP berekende in januari dat de gemiddelde Nederlander er komend jaar 7 euro netto per maand op vooruit gaat; geen vetpot. De directeur van ADP zei daarop: “Vanwege het goede economische tij verwacht je hogere lonen.”

Niet goed verdeeld

Vakbond CNV stond gisteren dan ook snel klaar met een reactie op de groei: deze zou niet goed worden verdeeld. Volgens de bond komt de economische groei te weinig terecht bij de mensen die iedere dag hard werken.

Pierre Koning, arbeidseconoom en hoogleraar aan de Vrije Universiteit, twijfelt of de huidige looncijfers het totale plaatje vertellen. “Economische groei kan zich ook uiten op andere manieren, zoals incidentele inkomsten: zzp’ers moesten snijden in de crisis maar kunnen en zullen nu makkelijker hun tarieven omhoog gooien. Dat is geen loon maar wel een vorm van (gestegen) beloning.” Al met al verwacht Koning wel enige druk op de lonen: “Het verschil tussen de economische groei en de lonen was vorig jaar wel wat groot.”

Wiebes zelf weet dat de economische groei niet direct terug te zien is op de loonstrook. “Ik ben ervan overtuigd dat mensen snel wat gaan merken. Een deel van de groei die terecht komt bij huishoudens zie je misschien niet terug in het salaris. Maar er zijn meer zaken waar je wat aan hebt, zoals betere zorg en beter onderwijs.”

Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS, vindt dat recente uitkomsten van cao-onderhandelingen enigszins tegenvallen, maar Nederland loopt daarmee niet uit de pas. “De magere loongroei is geen Nederlands fenomeen: internationaal zien we dat lonen niet zo hard meestijgen als de economie doet.” De toenemende krapte op de arbeidsmarkt - veel vacatures ten opzichte van minder werklozen - zou in dat opzicht uitkomst kunnen bieden. “Als de vraag naar werk blijft stijgen is de verwachting dat de lonen dat ook zullen doen”, zegt Van Mulligen.

De krapte op de arbeidsmarkt kan ook een belemmerend effect op de economie hebben. Belangrijke kanttekening bij de groeicijfers van CBS is dat de positieve trend niet eeuwig zal zijn. Zo zal de Brexit volgens Wiebes in bijna alle gevallen negatieve gevolgen hebben en ligt er het vraagstuk rondom klimaatverandering. Voor de minister ligt de crux van de mooie groeicijfers dan ook bij de vraag hoe deze de komende jaren zijn vast te houden.

Lees ook een artikel van Esther Bijlo, vorige maand in Trouw. Is de economische groei ook merkbaar bij de uitstoot van CO2-gassen?