De Miljoenennota in vijf speerpunten

Onderwijs

- Het ministerie van Onderwijs trekt 55 miljoen euro uit voor het bevorderen van gelijke kansen: bijvoorbeeld voor extra taalonderwijs voor asielkinderen.

- In 2017 gaan diverse nieuwe onderwijsprojecten van start. Zo komt er een lerarenregister waarin leraren zelf hun kennis en vaardigheden bijhouden. Alle leraren komen dan in dat register te staan.

- Ook komt volgend jaar het Leven Lang Leren-krediet beschikbaar voor iedereen tot 55 jaar die wil blijven studeren, maar geen recht (meer) heeft op studiefinanciering. Zij kunnen tegen gunstige voorwaarden hun les- of collegegeld lenen als zij een opleiding in het mbo of het hoger onderwijs volgen.

- In het hoger onderwijs begint in 2017 het experiment flexstuderen: Studenten die hun studie willen combineren met activiteiten ernaast kunnen dan hun collegegeld betalen naar rato van het onderwijs dat ze volgen.

Reacties
De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) is teleurgesteld dat minister Jet Bussemaker van Onderwijs geen structurele maatregelen neemt om de 'kwalijke gevolgen' van het leenstelsel tegen te gaan. "De toegankelijkheid van het onderwijs staat zwaar onder druk, zoals is gebleken uit de dalende instroom onder mbo'ers, studenten met een functiebeperking en studenten wier ouders niet gestudeerd hebben. Ook is het aantal eerstejaarsstudenten dat op kamers gaat gehalveerd."

De vakbond noemt de maatregelen van de ministers 'niet meer dan een doekje voor het bloeden'. "Jonge mensen vallen massaal buiten de boot, of worden opgezadeld met gigantische studieschulden. Minister Bussemaker weigert te erkennen dat dit door haar leenstelsel komt en kondigt wederom geen verbetering aan."

De Vereniging van universiteiten VSNU betreurt dat substantiële extra investeringen in het hoger onderwijs en onderzoek uitblijven. "Juist nu het goed gaat met de economie, en het kabinet overal extraatjes uitdeelt, verdienen onderwijs en onderzoek meer aandacht. Om een antwoord te bieden op de maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen van vandaag en morgen, zijn nieuwe financiële middelen noodzakelijk."

Tekst loopt door onder de afbeelding.

Zorg

Belangrijkste punten
- Het eigen risico, een heikel verkiezingsonderwerp, gaat volgend jaar niet omhoog: het blijft 385 euro. De basispremie voor de stijgt naar verwachting met 3,50 euro tot 103 euro per maand.

- De zorgkosten gaan in 2017 omlaag voor de ongeveer 290.000 huishoudens met een chronisch zieke of gehandicapte. Vooral alleenverdieners met een chronisch zieke partner gaan erop vooruit. Gemiddeld houden zij 1400 euro per jaar meer over dan nu.

- Het kabinet trekt vijftig miljoen euro uit om de eigen bijdrage voor zorg en ondersteuning die via de gemeenten wordt verleend, te verlagen. Bij de gemeenten kunnen mensen bijvoorbeeld terecht voor huishoudelijke hulp, dagbesteding, begeleiding of de aanpassing van hun huis.

- De bezuiniging van vierhonderd miljoen op langdurige zorg wordt teruggedraaid.

- Alle zwangere vrouwen kunnen vanaf april 2017 een NIPT-test laten doen om te laten vaststellen of hun ongeboren kind het syndroom van Down of een andere aangeboren aandoening heeft. De test wordt gedeeltelijk vergoed.

- Er gaat honderdtachtig miljoen euro meer naar de wijkverpleegkundige zorg.

- Voor de opvang van verwarde personen komt elk jaar dertig miljoen euro extra beschikbaar. Eenzelfde bedrag wordt van 2017 tot en met 2020 uitgetrokken voor het plan tegen dementie.

- Om psychische problemen als depressie beter bespreekbaar te maken, begint VWS een publiekscampagne. Nederland telt 800.000 mensen met een depressie.

Reacties
Al met al is het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport van plan 1,4 miljard meer te besteden dan vorig jaar. De vakbond van de brance, CNV Zorg & Welzijn, laat weten vooral blij te met de terug gedraaide bezuiniging op de langdurige zorg. "Dat geld moet bij medewerkers en ouderen terechtkomen en niet verdwijnen in systemen en overhead."

Staatssecretaris Martin van Rijn van volksgezondheid is ook tevreden dat zorgkosten voor huishoudens met een chronisch zieke of gehandicapte omlaag gaan. "Het is mooi dat we voor kwetsbare mensen die zorg nodig hebben en hun partners heel gericht iets kunnen doen om hun zorgkosten te verlagen nu het beter gaat met Nederland."

Tekst loopt door onder de afbeelding.

Defensie

Voor de vijfde Prinsjesdag op rij krijgt het ministerie van defensie er geld bij. Driehonderd miljoen euro in totaal, maar honderd miljoen moet direct worden ingeleverd bij Financiën. Het is de bedoeling met het extra geld de 'basisgereedheid' van de strijdkrachten op orde te brengen.

Belangrijkste punten
- Volgend jaar krijgt Defensie er driehonderd miljoen euro bij. Van dat totaal vloeit 103 miljoen euro direct terug naar Financiën, waardoor 197 miljoen euro gebruikt kan worden voor de strijdkrachten.

- Een deel van dat extra geld wordt geïnvesteerd in reserveonderdelen.

- Ook staan er meer oefeningen gepland.

- De totale begroting van Defensie is 8,7 miljard.

- Defensie investeert volgend jaar ruim 1,5 miljard euro in materieel, waaronder munitie.

- Nederland gaat samen met België vanaf 1 januari de Benelux in de lucht bewaken.

- Er wordt beter samengewerkt met brigades in België en Frankrijk.

- De aanschaf van de JSF valt 586 miljoen euro duurder uit. Dat komt door een duurdere dollar.

Reacties
Minister Jeanine Hennis-Plasschaert is blij met de investering, zegt ze op de website van het ministerie. "Onze eerste prioriteit is het op orde brengen van de basisgereedheid. Dat kunnen we met dit bedrag doen."

Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp benadrukt dat de krijgsmacht ook naar zichzelf moet blijven kijken: "De politiek heeft de problemen onderkend. Het is aan ons om het waar te maken."

De vakbonden reageren verbolgen op de kabinetsplannen. Jean Debie (VBM) noemt de 197 miljoen euro een 'druppel op de gloeiende plaat'. "Daarmee kun je de omvangrijke problemen op het gebied van personeel, materieel, opleiding, training en daarmee te realiseren inzetgereedheid voor de gehele krijgsmacht nooit het hoofd bieden."

De Gezamenlijke Officieren Verenigingen (GOV/MHB) vindt dat het kabinet de militairen links laat liggen. Defensie houdt 'nagenoeg niets over' van het extra geld dat voor het ministerie wordt vrijgemaakt. "300 miljoen is symboolpolitiek."

Veiligheid en Justitie

Het ministerie van veiligheid en justitie krijgt er vanaf 2017 structureel 450 miljoen euro bij. In de begroting van minister Van der Steur en staatssecretaris Dijkhoff wordt extra geld gereserveerd voor onder meer de politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak.

- Veiligheid en Justitie krijgt er vanaf 2017 structureel 450 miljoen euro bij. De totale begroting voor 2017 is ruim 12,5 miljard euro.

- Voor de politie is volgend jaar 221 miljoen euro extra begroot.

- Los van de 221 miljoen euro voor de politieorganisatie wordt tien miljoen euro extra uitgetrokken voor wijkagenten. Het geld gaat naar betere uitrusting en ICT.

- Voor verbetering van de kwaliteit van de rechtspraak komt er structureel 35 miljoen euro bij. In 2017 wordt begonnen met digitaal procederen.

- Het Openbaar Ministerie krijgt er dertien miljoen euro bij, oplopend tot negentien miljoen euro in 2019. 

- Voor de bestrijding van terrorisme is tien miljoen euro beschikbaar, oplopend tot 22 miljoen euro in 2019. De speciale politie-eenheid DSI wordt hiermee versterkt en de uitwisseling van informatie verbeterd.

- Omdat gedetineerden steeds 'moeilijker' worden, krijgt de Dienst Justitiële Inrichtingen volgend jaar en in 2018 tien miljoen extra.

Reacties
De Raad voor de Rechtspraak is blij dat de rechtspraak vanaf volgend jaar 35 miljoen euro extra krijgt. "Het zijn aanvaardbare afspraken. Het maakt duidelijk dat op het werk van de rechter niet bezuinigd of bespaard kan worden", reageert Frits Bakker, voorzitter van de Raad. "Met het extra geld dat nu beschikbaar komt, kunnen we de rechtspraak in Nederland op peil houden. Er is weer ademruimte en daar zijn we blij mee", zegt Bakker.

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) krijgt 2,5 miljoen euro minder subsidie. Volgens de directeur van het centrum, Patrick van den Brink, komt hiermee de criminaliteitspreventie onverantwoord zwaar onder druk te staan. Hij pleit ervoor om de voorgenomen bezuinigingen te heroverwegen. "Het lijkt erop alsof preventie nog steeds een vies woord is. Geitenwollen sokken, theedrinken en een softe manier om problemen aan te pakken. De werkelijkheid is anders."

Cultuur

Belangrijkste punten
-          Volgend jaar krijgen meer culturele instellingen subsidie van het rijk. Dat is het gevolg van een extra investering van in totaal tien miljoen euro.  

-          Drie miljoen daarvan is bestemd voor festivals. Alle 23 festivals die dit jaar ondanks een positieve beoordeling nog een afwijzing van Fonds Podiumkunsten ontvingen, krijgen alsnog geld.  

-          Ook is er meer geld beschikbaar om cultuur in het onderwijs verder te versterken. Het Fonds voor Cultuurparticipatie krijgt 1,2 miljoen extra om ervoor te zorgen dat vmbo-leerlingen in aanraking komen met cultuur.  

-          Er gaat 1,2 miljoen extra naar het stimuleren van muziekonderwijs.  

-          In de begroting is ruimte voor bekende gezichten, maar ook voor de nieuwkomers als Framer Framed en het Metropole Orkest. De subsidies aan het Letterkundig Museum, Huis Doorn, Slot Loevestein en Museum Meermanno worden verhoogd met in totaal €675.000.  

-          Minister Jet Bussemaker investeert de komende jaren meer dan € 2,5 miljoen in regionaal cultureel aanbod.  

-          In totaal gaat in de periode 2017 tot 2020 389 miljoen naar 88 cultuurinstellingen en zes fondsen die ook weer geld verdelen.  

-          De publieke omroep krijgt zoals verwacht geen extra geld.  

Reacties
Minister Jet Bussemaker benadrukt dat cultuur van grote betekenis is en 'wissels kan omzetten in de levens van mensen'. "Ik wil iedereen in Nederland in aanraking brengen met kunst en cultuur: van Vlieland tot Heerlen, van Alexander tot Fatima. Door nog meer te investeren in de culturele sector, komt er een gevarieerd, kwalitatief goed cultuuraanbod voor iedereen in het hele land tot stand." 

Voorzitter Shula Rijxman van de Nederlandse Publieke Omroep pleitte in augustus voor een structurele investering van vijftig miljoen euro. Rijxman: "Een reparatie die heel hard nodig is om als publieke omroep relevant te blijven in een mediawereld die zo sterk verandert." Ze is teleurgesteld dat de publieke omroep niet meer geld krijgt dan gewoonlijk.