Leden forceren twee revoluties bij de SP

Het kunnen gerust kleine revoluties genoemd worden, de twee besluiten die de partijraad van de SP dit weekend nam. Allereerst zal de partij in de toekomst soepeler omgaan met het salaris dat volksvertegenwoordigers en bestuurders afdragen aan de partij. Daarnaast mogen alle leden volgend jaar bij de verkiezing van een nieuw partijbestuur hun stem uitbrengen. Tot nu toe had slechts een op de vijftig leden stemrecht.

Met beide stappen komt de partij tegemoet aan de toenemende onvrede onder haar leden. Die kwam anderhalf jaar geleden tot volle wasdom op het partijcongres waar Ron Meyer de voorzittersverkiezing won van Kamerlid Sharon Gesthuizen. De leden gaven hun nieuwbakken leider Meyer in Maarssen twee duidelijke boodschappen mee: kijk alsjeblieft eens goed naar onze afdrachtregeling en onderzoek eens of het mogelijk is alle leden te laten stemmen.

Kroonjuweel

Over die afdrachtregeling, in 1974 in het leven geroepen, woedt al jaren discussie binnen de SP. Velen beschouwen het principe dat politici hun salaris goeddeels afstaan aan de partij als kroonjuweel van de SP. Een volksvertegenwoordiger hoort met zijn politieke werk niet meer te verdienen dan de vrijwilliger die de partijbladen door de bus gooit. Gelijke monniken, gelijke kappen. Tegelijkertijd klinkt er kritiek op de rigide rekenmethodes: raadsleden met een uitkering raken in de problemen doordat zij door de partijvergoeding andere, hogere toeslagen mislopen.

Daarnaast jaagt de salarisafdracht mensen weg bij de partij. Tussen 2010 en 2014 stapten 34 SP-raadsleden op; 18 zeiden te vertrekken vanwege de afdrachtregeling. Dat aantal is sindsdien gedaald, maar inmiddels doet zich een ander probleem voor: tegen de afspraken in weigeren steeds meer wethouders en gedeputeerden hun belastingvoordeel af te staan aan de partijkas. In 2012 ging het om 19 procent van de SP-bestuurders, in belastingjaar 2015 zat dit percentage al tussen de 30 en 40, aldus penningmeester Thijs Coppus.

Compromis

Na een enquête onder de afdelingen, fracties en bestuurders presenteerde het partijbestuur zaterdag haar compromis. Dat bestaat eruit dat de partij raadsleden met een uitkering eerder gaat compenseren als zij toeslagen mislopen. Verder krijgen raadsleden in middelgrote steden, die daar steeds vaker overdag moeten vergaderen, vanaf volgend jaar een hogere vergoeding: 35 in plaats van 25 procent van de standaard raadsvergoeding. Tot slot hoeven SP-politici hun belastingvoordeel niet meer in de partijkas te storten. Daar staat tegenover dat zij hun onkosten niet meer kunnen declareren. De partij verwacht dat de plannen haar jaarlijks 650.000 euro gaat kosten.

“Deze discussie is niet uit luxe geboren, maar uit realiteit”, zegt voorzitter Meyer zaterdag tegen een verdeelde zaal op het partijkantoor in Amersfoort. Daar melden zich enthousiaste leden bij de microfoon, maar evenzoveel critici. Die laatste groep zet vraagtekens bij de verhoging van de vergoedingen en de verschillen tussen gemeenten. “Wij vinden het ongepast om als raadslid 130 euro meer te krijgen dan andere SP-raadsleden voor binnen koffie drinken terwijl onze leden buiten in de regen staan te folderen”, aldus de Groningse afdelingsvoorzitter Daan Brandenbarg.

Ondanks de kritiek stemt de zaal in grote meerderheid voor de nieuwe afdrachtregels, net als bij dat andere gevoelige dossier dat die dag op de agenda staat: de stemprocedure. Die gaat bij wijze van proef op de schop. Begin volgend jaar mogen alle SP-leden eenmalig stemmen over het nieuwe bestuur tijdens een vergadering van hun lokale afdeling. Voorheen waren het de afgevaardigden die elk namens vijftig leden een stem uitbrachten op het congres. In de nieuwe opzet wijst het partijbestuur nog wel steeds haar voorkeurskandidaten aan.

Invloed

Dat er animo was voor een andere manier van stemmen, bleek anderhalf jaar geleden tijdens de strijd tussen Meyer en Gesthuizen om de voorzittershamer. Veel leden klaagden dat zij na ruim 25 jaar onder de scepter van Jan Marijnissen geen directe invloed hadden op de keuze van een nieuwe voorzitter. Gesthuizen pleitte in haar campagne voor individueel stemrecht onder leden (‘one man, one woman, one vote’) en behaalde 41 procent van de stemmen. Een commissie ging begin vorig jaar met dat idee aan de slag.

Moderner dan stemmen op een lokale vergadering wordt het voorlopig niet, benadrukte Meyer na vragen uit de zaal over internetstemmen en meevergaderen via Skype. Afdelingen die een groot gebied beslaan, zien wel voordelen in de korte lijnen via internet, maar Meyer is wars van digitale democratie. “Ik vind dat je elkaar moet kunnen zien en ruiken om de discussie met elkaar te kunnen voeren. Het is niet de bedoeling om thuis vanuit de luie stoel te stemmen.”

De afdrachtregeling van de SP

Alle politici die voor de SP actief zijn, laten hun salaris in de regel rechtstreeks in de partijkas storten. Dat leverde de SP vorig jaar ruim vijf miljoen euro aan inkomsten op. Afhankelijk van hun functie krijgen de politici uit diezelfde kas een bedrag teruggestort. Voor voltijdspolitici zoals Tweede Kamerleden gaat het netto om zo’n 2750 euro per maand. Bij raadsleden bepaalt de omvang van de gemeente de hoogte van hun toelage; het percentage schommelt tussen de 25 en 50 procent van de standaardvergoeding voor raadsleden. Dat komt neer op een paar honderd euro per maand. Omdat de Belastingdienst het naar de partij overgemaakte salaris beschouwt als een gift, kunnen SP’ers hun afdracht aftrekken van de inkomstenbelasting. Dat belastingvoordeel horen SP-bestuurders ook naar de partijkas over te maken, maar het overleggen van persoonlijke belastingstukken stuit intern op veel bezwaren. Die plicht schrapt de partij nu.

Lees ook: SP-bestuurders weigeren inzage in belastingaangifte.

Lees ook: Tegen de term 'scheefwoner' kan SP'er Sandra Beckerman zich moeilijk verdedigen.