Synode handhaaft onderscheid homo’s: ‘Wil je nog wel bij deze PKN horen?’

Met een regenboogsjaal zat Ineke Lautenbach op de publieke tribune van de synode, haar vrouw aan haar zijde. Maar de uitslag van de stemming van het landelijk kerkbestuur over het zegenen van homoseksuele relaties viel haar bitter tegen. In de praktijk mogen kerken zelf bepalen of ze het homohuwelijk zegenen, inzegenen - of weigeren. Maar met een meerderheid van 43 tegen 29 stemmen besloot de synode dat het onderscheid op papier, in de kerkorde, tussen homo’s en hetero’s gehandhaafd blijft.

Lautenbach en haar vrouw verlieten het conferentiecentrum in de bossen bij Doorn zeer teleurgesteld. En het besluit brengt hen ernstig aan het twijfelen: willen ze nog wel lid blijven van de PKN? “De kerkorde, dat is de wet van de kerk. Ik vind het onaanvaardbaar dat daarin is vastgelegd dat er onderscheid is”, licht Lautenbach daags na het synodebesluit toe. Haar eigen gemeente, in Nieuwegein, maakt geen onderscheid. Daar wil ze wel blijven, als gastlid, een lichte vorm van binding aan een lokale kerk.

Maar bij het instituut kerk, de PKN, wil ze eigenlijk niet meer horen. Dat luistert naar haar indruk te veel naar de orthodoxe vleugel, die gelijke behandeling weigert. “Je ziet veel mensen verdwijnen. Dan is het tegenwicht tegen de orthodoxie weg”, zegt ze. “Maar er is een grens aan wat een mens kan verdragen. En die is nu dichtbij.”

Synodelid Peter Goudkamp hoorde van de mogelijke breuk van dit lesbische paar met de PKN. Bij thuiskomst sprak hij erover met zijn vrouw. Zij zei: “Die vraag moeten wij ons ook stellen. Blijven wij in de PKN?” 's nachts schreef hij een stuk met de kop: ‘Waarom de PKN zou moeten leeglopen’.

Waarom dat zou moeten?

Goudkamp: “Ik kan me voorstellen dat er meer mensen zijn zoals Ineke, die zich afvragen of ze willen horen bij een kerk waar je zo in denken en geweten tegen bent. Ik stel me die vraag zeker. Ik overweeg serieus het lidmaatschap van de PKN op te zeggen, en gastlid te worden van mijn eigen gemeente in Abcoude. Dan stap ik ook uit de synode. Daar ligt niemand wakker van, maar stel je voor dat heel veel mensen dat doen. Dan gaat er wel wat gebeuren.”

Waarom zou u blijven?

“Ik stuurde mijn stuk aan een bevriend kerklid, een homoseksueel. Hij zei: ik heb er ook over nagedacht of ik in deze akelige kerk moet blijven. Zijn antwoord was: ja, ik blijf, om de kerk een beetje minder akelig te maken. Dat ervaar ik als een steuntje in de rug om te blijven. Maar aan de andere kant, ik kan dit mijn dochter van 18 niet uitleggen. Zij lacht me uit, voor haar is dit een reden niet meer in de kerk te komen. Met discriminatie wil zij niks te maken hebben. En ik eigenlijk ook niet.”

Veel synodeleden kijken tevreden terug, ook zij die stemden tegen het handhaven van het onderscheid in de kerkorde. Zij zeggen dat de discussie goed was, en dat de kerk nu als geheel bij elkaar is gebleven. Die eenheid is hen meer waard dan dit principe, dat in de praktijk niet eens geldt. Wat vindt u van die redenering?

“Het punt is: we zíjn niet bij elkaar gebleven. We hebben de deur gesloten gehouden voor een bepaalde groep mensen. We zijn bij elkaar gebleven met mensen die anderen buiten de deur houden. Als een homoseksueel wil trouwen in een bondsgemeente, of er ouderling wil worden of dominee, dan krijgt die nul op het rekest. Ik vind dat onbegrijpelijk.”

In uw stuk biedt u homoseksuelen uw verontschuldigingen aan. Waarom zegt u ‘sorry’?

“Ik kan kennelijk niet meer mensen binnen de synode overreden om homo’s als gelijken te zien. Ik ben tekortgeschoten in mijn overredingskracht om van 29 stemmen tegen een meerderheid te maken.”

Mede-synodeleden van u zeggen dat dat een kwestie van tijd is. Waarom geeft u die niet, waarom moeten mensen nú nadenken of ze wel willen blijven in de PKN?

“Dan kom je bij het geweten. Bij echt onrecht moet je opstaan. Je kunt alleen iets veranderen als je iets doet, en niet als je het nalaat. Ik kan nu niet meer zoveel doen, maar ik ga wel proberen het in april weer op de synode-agenda te krijgen. Als ik maar een kansje zie, dan grijp ik dat aan.”

Bij de kerkorde komt een toelichting, waarin staat dat het onderscheid geen waardeoordeel is: het homohuwelijk is niet meer of minder dan het huwelijk tussen man en vrouw. Een orthodox synodelid noemde dat ‘een hele stap.’ Heeft u voldoende oog voor hun positie?

“Ik begrijp dat dit voor hen een hele hobbel is. Maar toch moeten we het er over blijven hebben. Een discussieronde langs alle kerken kan heel pijnlijk zijn. Maar ik kan niet achter een kerk staan die onderscheid maakt. Ik wil nu geregeld hebben dat dat verschil verdwijnt.”

Scriba René de Reuver reageert op de uitspraken van Peter Goudkamp. “Ik herken de pijn rondom de verdeeldheid over dit onderwerp. Alhoewel de kerkorde niet gewijzigd is, is de uitleg bij de kerkorde wel gewijzigd. Nieuw is dat de generale synode met klem benadrukt dat in de kerk ieder mens van harte welkom is en zich veilig mag voelen. En dat allen geroepen zijn elkaar in liefde te aanvaarden. Ook spoort de generale synode gemeenten aan om de veilige ruimte voor alle leden te vergroten waarin het gesprek over gender, seksualiteit en zegen gevoerd kan worden. Voor een goed gesprek over deze onderwerpen is het juist van belang dat iedereen binnen de Protestantse Kerk haar of zijn stem laat horen.”

Lees ook: 

PKN stelt het homohuwelijk niet gelijk uit angst voor scheuring door nieuwe debatten

Donderdagavond nam de synode van de PKN in een spannende vergadering een besluit over het homohuwelijk in de kerk. Lees hier over het besluit.

‘Als de PKN homo’s veroordeelt, wat zegt dat dan over ons?’

Voor de synode sprak Trouw met een homoseksueel predikantenpaar uit Ede.  Zij vertellen over hun eigen, verschillende, kerkelijke achtergrond. En ze debatteren over wat de PKN aanmoet met het homohuwelijk.

Religie-redacteur Maaike van Houten: ‘Geloof kan mensen helpen, maar ook belemmeren’

De protestantse kerk beslist deze week of het homohuwelijk gelijk moet worden gesteld aan het heterohuwelijk. Religie & Filosofie-redacteur Maaike van Houten volgt het op de voet.  ‘Ik ben zelf ook heel erg benieuwd hoe het gaat aflopen.’