Hoe zou Jezus tegenover homo’s staan?

Vorige week sprak de synode van de Protestantse Kerk in Nederland over de vraag of het huwelijk van homo’s niet gewoon precies zo ‘ingezegend’ moet worden als dat van hetero’s. Inhoudelijk benadrukte de synode de gelijkwaardigheid tussen homo’s en hetero’s, maar het formele verschil tussen homo- en heterohuwelijk blijft bestaan. Verder besteedden orthodox-gereformeerde kerkgenootschappen nog maar eens een grootscheepse studiedag aan homoseksualiteit, waar dan eens niet alleen ‘over’, maar ook juist ‘met’ homo’s gesproken werd. Langzame verschuivingen en pastorale vriendelijkheid ten spijt: het lijkt er op dat de combinatie christen en homo hoe dan ook ongemakkelijk is.

Ben je als homo bij het christendom aan het verkeerde adres?

“Die vraag is in de eerste plaats een vraag aan de kerk. Van wie is de kerk? Is het de taak van de kerk om te veroordelen of om naast mensen te gaan staan en richtlijnen te geven?” vraagt Alja Tollefsen, anglicaans priester te Markelo zich af. “‘Heb elkaar lief’, ‘veroordeel elkaar niet’, juist die bijbelse boodschap zou centraal moeten staan in de kerk. Ook voor iemand die tegen homoseksualiteit is. Zaken als roddelen en iemand doodzwijgen, zijn wat mij betreft ernstiger, maar minder eenvoudig aan te wijzen, dan de homo, als die al aan te wijzen zou moeten zijn! Het valt voor mij volstrekt niet te rijmen.”

“Ik legde deze vraag eerst even voor aan een biseksuele vriendin die ik toevallig net sprak. Ze heeft een gereformeerde achtergrond en antwoordde klip en klaar ‘ja’ op deze vraag”, zegt Alain Verheij, schrijver en blogger. “En ik moet je zeggen dat ik zelf dan ook maar opgehouden ben met ‘de discussie’ over homoseksualiteit te voeren. Neem zo’n synodediscussie: uiteindelijk wordt de minderheid weer opgeofferd aan de eenheid van de kerk. Als theologiestudent zat ik al in panels te discussiëren over de uitleg van Romeinen 1, waar Paulus mannen veroordeelt die hun ‘natuurlijke omgang met vrouwen hebben losgelaten en in hartstocht voor elkaar zijn ontbrand’. Tegen meer conservatieve gesprekspartners probeerde ik dan uit te leggen dat het hier niet over onze homo’s gaat – afijn, dat gesprek over exegese en context wordt ook vandaag nog tot vermoeiens toe gevoerd.

“Maar ik ben uit dat frame gestapt. Homoseksualiteit en ook het homohuwelijk: ze zijn er gewoon. Het homohuwelijk is inmiddels een instituut, kinderen van nu weten niet anders dan dat het bestaat. Het zijn niet de homo’s die geproblematiseerd moeten worden. Nee, als jij geen homo’s kent en blijkbaar in een bubbel leeft waar homo’s zich niet veilig genoeg weten, dan ben jij deel van het probleem.”

Tollefsen: “Een discussie op de protestantse synode gaat er toch over dat we in zekere zin moeten rechtvaardigen dat er homo’s zijn. Of dat we regels opstellen waarin we bepalen dat zij er mogen zijn. Het is de kerk blijkbaar nog niet gegeven om met de liefde tussen homo’s net zo blij te zijn als met de liefde tussen hetero’s. Het feit dat twee mensen elkaar liefhebben en trouw beloven: we moeten leren om dat hoe dan ook te vieren.

“Tja, en het onderscheid tussen zegenen en inzegenen... Nee, ik geloof niet dat een homorelatie hetzelfde is als een huwelijk. Ik heb zelf ook wel homorelaties ingezegend, en ik ken homo’s met jarenlange liefdesrelaties. Maar het is de vraag of je dat een huwelijk moet noemen. Dat doet niets af aan de gelijkwaardigheid. De overeenkomst is dat het allebei verbindingen van liefde en trouw zijn, waar je van harte de zegen van God over vraagt. Maar een huwelijk is volgens mij iets tussen man en vrouw, je kunt het een scheppingsorde van God noemen en die gaat dan ook over het voortbestaan van de mensheid.”

Verheij: “Ik geloof niet zo in het huwelijk als boventijdelijke goddelijke orde tussen man en vrouw. Die manier van kijken zit bijvoorbeeld in de katholieke encycliek ‘Amoris laetitia’, waarin de Paus over liefde en relaties schrijft. Daarin wordt de ‘heilige familie’ – Maria, Jozef en Jezus – weer eens als typerend rolmodel voor het huwelijk en het gezin voorgesteld. Nou, als er één atypisch gezin te noemen valt in de Bijbel is het dat wel. Maria was ongehuwd zwanger. Van een ander. Jozef verdwijnt gewoon domweg uit het verhaal: waar is hij gebleven? Nee, het is heel lastig als je dat atypische, gebroken gezin als voorbeeld wilt stellen voor het kloppende heteroseksuele gezinsplaatje. Het is eerder een aanwijzing dat God graag buiten de nette, burgerlijk geaccepteerde lijntjes kleurt.

“Ook het scheppingsverhaal, met de schepping van man en vrouw, zie ik eerder als een viering van diversiteit dan een sanctionering van het heteroseksuele koppel. Het scheppingsverhaal in Genesis is een lofzang op de weelde aan diversiteit van planten, dieren, verschillende manieren van zijn. ‘Word talrijk’, zegt God. ‘Kijk wie je kunt worden als afspiegeling van mij’.”

Tollefsen: “Ik kijk vooral naar Jezus en hoe hij omging met mensen. Ik weet zeker dat Jezus homo’s niet zou veroordelen. Hij wees mensen terecht, maar veroordeelde ze niet. ‘Ga heen en zondig niet meer’, zegt hij tegen de overspelige vrouw. Daar blijft het bij.”

Verheij: “Maar ik weet niet of het zo prettig is om als homo nadrukkelijk in een rijtje te staan met ‘zondaars die er in principe buiten staan, maar er, vooruit, toch ook bij mogen horen.’”

Tollefsen: “Klopt. De overspelige vrouw heeft iemand schade berokkend en gekwetst. Dat geldt niet voor homo’s, die doen niemand kwaad met hun homo-zijn. Nee, ik bedoel Jezus’ liefdevolle en open bejegening van anderen. What Would Jesus Do?, WWJD, dat hadden jongeren twintig jaar geleden veel op armbandjes staan. Wat mij betreft staat die vraag nog altijd centraal als het gaat over homoseksualiteit.”

In het ‘Theologisch elftal’ reflecteren twee godgeleerden op de actualiteit.

Lees ook:

Synode handhaaft onderscheid homo’s: ‘Wil je nog wel bij deze PKN horen?’

Een bestuurslid van de PKN roept leden op na te denken of ze bij een kerk willen blijven die het onderscheid tussen homo’s en hetero’s handhaaft. Ineke Lautenbach en haar vrouw twijfelen al volop.