Alsof Wilders' spiegelbeeld spreekt

Was de oprichting van Denk, ruim een jaar geleden, nog een klucht, geboren uit woede - het tweetal was na een ruzie met minister Lodewijk Asscher van integratie uit de PvdA-fractie gezet - inmiddels begint de 'partij voor diversiteit' vaste vorm aan te nemen. Sterker nog: hoe langer hoe meer raken ook anderen dan alleen de twee oprichters ervan overtuigd dat Denk na de verkiezingen in 2017 zomaar weleens één of meer zetels zou kunnen krijgen.

De partij raakt een snaar. In de afgelopen week, waarin Denk door RTL-commentator Frits Wester 'de satellietpartij van Erdogan' werd genoemd en door zijn collega Dominique Weesie van 'PowNews' 'een filiaal van Erdogan', groeide de partij met tweehonderd leden. Leden die van harte instemmen met de soms nogal agiterende woorden fractievoorzitter Kuzu, die niet alleen meent dat Ebru Umar zich gewoon aan de Turkse wet had moeten houden, maar ook dat de planners van Nederlandse eindexamens rekening moeten houden met de ramadan en dat de positie van moslimminderheid in Nederland vergelijkbaar is met die van de Joden in de jaren dertig.

Spiegelbeeld
Het zijn geen fijnbesnaarde meningen, geen voorzichtige opmerkingen. Waar Kuzu en Öztürk het woord nemen, krijgt hun gehoor van dik hout gezaagde overtuigen voorgeschoteld. Op het Binnenhof is het soms alsof het spiegelbeeld van Geert Wilders óók het woord heeft genomen. Op dezelfde toon als hij - soms opruiend, regelmatig gekrenkt, vaak verontwaardigd - bedrijft Denk politiek vóór de moslim, binnen en buiten de Kamer.

Afgelopen dinsdag waren Kuzu en Öztürk bijvoorbeeld op visite bij een gehoofddoekte mevrouw in Rotterdam, die in een stampvolle tram was afgetuigd door Feijenoord-suporters. Niemand was haar te hulp geschoten, meldt Denk op zijn facebookpagina. In een eendere post stond eerder dit jaar Geert Wilders op de foto met een Joodse mevrouw uit Amsterdam. 'Slachtoffer Marokkanengeweld', tweette Wilders.

Gedemoniseerd
Even herkenbaar is de klacht gedemoniseerd te worden. "De gevestigde orde heeft zich verenigd om Denk in een kwaad daglicht te stellen en zij proberen ons in een verdomhoekje te plaatsen", zegt Tunahan Kuzu tot zijn volgers op Facebook.

Of de manier waarop Denk het debat op inhoud vermijdt. "Waarom moeten wij altijd reageren als er iets in Turkije gebeurt?", zei Selcuk Öztürk bijvoorbeeld toen Trouw hem vroeg te reageren op het bestaan van een kliklijn waarop Erdogan-critici gemeld kunnen worden. "Ik kom uit Limburg, uit het mijngebied. Ik zou het leuk vinden als daar iets gebeurt en ik dáár dan naar gevraagd word."

Eerst was het nog de partij die het woord 'allochtoon' wilde schrappen. Maar Denk wordt serieus. Onlangs schaarde ook een bekende Marokkaanse Nederlander, Farid Azarkan, zich bij Denk. Het maakt de partij plots van 'Turks' tot een partij voor mensen van verschillende herkomst. Nu beginnen collega-politici te vermoeden dat de partij is gekomen om te blijven. Die vrees bracht VVD-Kamerlid Ockje Tellegen ertoe om deze week in de Telegraaf alarm te slaan over de mogelijkheid dat na de verkiezingen via Denk Nederlandse staatsgeheimen in Turkije kunnen belanden - de partij zou, eenmaal gekozen, immers net als alle andere gekozen partijen hun fractievoorzitter afvaardigen naar de commissie stiekem, waar politici worden bijgepraat over veiligheidsaangelegenheden.

Marionetten
Dat de twee Turkse Nederlanders echt als marionetten van Erdogan in Nederland zijn, wordt door andere politici betwijfeld. Zelf ontkennen Kuzu en Öztürk en zeggen ze al in 2012 op dat punt te zijn doorgelicht - ook de PvdA wilde in 2012 weten wat voor vlees ze in de kuip had. Toch reageren collega-politici argwanend op alle uitspraken van Denk over Turkije. "Een politiek vluggertje", zei VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra op 15 maart, toen Kuzu een minuut stilte vroeg voor de slachtoffers van een terroristische aanslag in Ankara.

Dat de partij in aanmerking komt voor één of meer zetels is zeker mogelijk. Want dat Denk niet voorkomt in politieke peilingen betekent niet dat hun aanhang te klein is, vertelde Gijs Rademaker van 'EenVandaag' onlangs in zijn programma. Peilingbureaus krijgen zo weinig respons onder allochtonen dat ze over het stemgedrag van de doelgroep van Denk gewoon geen uitspraak kunnen doen.

Stemmen
Veiliger is het daarom om te kijken naar het aantal stemmen dat Kuzu en Öztürk in 2012 kregen, toen ze nog voor de PvdA op de kandidatenlijst stonden. In het publieke debat deden ze er toen niet toe, en toch waren ze destijds goed voor bijna 33.000 stemmen: de Rotterdamse bedrijfskundige Tunahan Kuzu, een vlot prater, kreeg er 23.067. Hij stond toen op plaats 27, maar slechts vier PvdA-kandidaten kregen meer voorkeurstemmen.

Op zijn collega Selcuk Öztürk, stemden destijds al 9831 mensen. Voor een zetel waren toen bijna 63.000 stemmen nodig. Met alle aandacht die Denk nu genereert, is het heel goed mogelijk dat ze dat aantal in 2017 makkelijk halen.