De schrijftafel waar SS'er Berg doodvonnissen tekende, is teruggevonden
In een kazerne in Steenwijk is het bureau gevonden waaraan SS'er Karl Peter Berg als commandant van het Kamp Amersfoort gevangenen ter dood veroordeelde.
Volgens de moderne eisen voor zitcomfort is het eenvoudige houten bureau dat de Duitse kampcommandant Karl Peter Berg in Kamp Amersfoort gebruikte, overduidelijk te laag. Daarom stond het op klossen toen vrijwilliger Inno Rutting (50) het vorig jaar aantrof in een kazerne in Steenwijk.
Een Nederlandse luitenant-kolonel had de schrijftafel waarop tijdens de Duitse bezetting vele stempels en handtekeningen gezet werden die tot doodvonnissen leidden, gewoon in gebruik.
Nu zijn de klossen verdwenen en staat het meubelstuk dankzij Ruttings inspanningen weer in het kantoor van waaruit SS'er Berg tussen 1943 en april 1945 leiding gaf aan Kamp Amersfoort, onder de wandschilderingen die hij door gevangenen liet maken.
Je bent altijd blij als er weer iets teruggevonden wordt
Veel verloren gegaan
Rutting vertelt: "Als Berg achter zijn bureau zat, had hij door dit raam uitzicht op vooraan een ruime ronde vijver met fontein. Daarachter was de gevreesde omheining waar gevangenen werden opgesloten en soms vele uren in weer en wind moesten blijven staan, tot ze er letterlijk bij neervielen. Gevangenen noemden dat de rozentuin, niet omdat er bloemen bloeiden, maar vanwege dat scherpe dubbele prikkeldraad."
Tekst loopt door onder de afbeelding
De terugkomst van het bureau is een mooi moment voor het Nationaal Monument Kamp Amersfoort, vindt directeur Willemien Meershoek. "Er is zoveel verloren gegaan, je bent altijd blij als er weer iets teruggevonden wordt." Samen met Rutting onthulde zij gisteren het oude bureau met zijn drie horizontale lades dat vanaf nu ook voor bezoekers te aanschouwen is.
Typemachine
Er is verder niet heel veel aan fysieke herinneringen over van Kamp Amersfoort, de barakken bijvoorbeeld waar honderden gevangenen vastzaten, zijn allemaal na de oorlog afgebroken. Wel is de oude uitkijktoren van de Duitsers nog te zien. Een nieuw gebouwtje staat op de plek waar de commandant werkte.
Ook is er nog een typemachine van de Duitse bezetters, met boven het cijfer 5 duidelijk de gevreesde letters SS, toont Meershoek. Die prijkt nu op het onlangs gearriveerde bureau van de commandant, die zelf na de oorlog in Nederland is berecht en gefusilleerd.
Zijn laarzen zijn hier ook nog te bekijken
Zijn laarzen zijn hier ook nog te bekijken. "We hebben ze vanochtend even onder het bureau gezet", vertelt Meershoek. "Om te kijken hoe dat voelde. Het was macaber. Ze staan nu weer veilig in de vitrine."
Tekst loopt door onder de afbeelding
Rutting doet als vrijwilliger onderzoek naar onder meer het beeldmateriaal dat nog bewaard is gebleven uit de bezettingstijd. Daartussen vond hij een jaar geleden een foto uit de jaren tachtig waarop het bureau van de kampcommandant te zien was, in gebruik, ergens in een Nederlandse kazerne.
"Geen idee hoe die foto in het archief kwam", blikt hij terug. "Maar ik dacht wel meteen: dat bureau hoort hier in Kamp Amersfoort te staan, dus ik ben gaan speuren."
Speurwerk
Hij is zelf afgekeurd militair, lijdt na acht missies naar onder andere Bosnië, Kosovo, Irak en Afghanistan aan een posttraumatische stressstoornis. Zijn labrador en hulphond Henk cirkelt om hem heen en attendeert hem erop als hij te onrustig wordt.
Hij werkt graag in het voormalige kamp, het geeft hem het gevoel nog wat te kunnen betekenen voor de maatschappij, zegt Rutting.
Zelf zou ik eerlijk gezegd niet graag aan dit bureau werken
Zijn speurwerk na de fotovondst bracht hem uiteindelijk naar de kazerne in Steenwijk waar hij inderdaad het bureau aantrof. " Het is na de oorlog in beslag genomen, als een soort trofee eigenlijk. De verschillende legercommandanten die het bureau gebruikt hebben in de loop der jaren, wisten allemaal van de herkomst. Het bureau is zelfs nog even mee gegaan naar Duitsland." De militair die er in Steenwijk achter zat, was direct bereid om het af te staan.
Rutting: "Het moet voor die na-oorlogse militairen wel een dubbel gevoel geweest zijn. Zelf zou ik eerlijk gezegd niet graag aan een bureau werken met zo'n heftig verleden."
Wat is Kamp Amersfoort?
In Kamp Amersfoort werden tijdens de Tweede Wereldoorlog ruim 35.000 Nederlanders vastgezet. Velen gingen vanuit hier uiteindelijk door naar de vernietigingskampen in Duitsland of Polen, soms via Westerbork. In de omgeving van het kamp, dat berucht was vanwege de honger en de terreur die er heersten, werden gedurende de oorlog meer dan driehonderd gevangenen gefusilleerd. Velen van hen waren actief in het verzet. Nu is Kamp Amersfoort een nationaal monument en een gedenkplaats. In het najaar start een ingrijpende verbouwing die meer ruimte moet scheppen voor tentoonstellingen en educatie aan scholieren.