Zorg voor ouderen schiet tekort

De inspectie maakt zich zorgen over de patiëntveiligheid bij 38 grote instellingen voor verpleeghuiszorg. Over nog eens 11 organisaties bestaan zelfs grote zorgen. Omdat staatssecretaris Van Rijn (PvdA, volksgezondheid) wilde weten of er verpleeghuizen zijn waar de veiligheid niet op orde is, heeft de IGZ zich gericht op 150 instellingen die al eens onderwerp van onderzoek waren geweest.

Hoewel het personeel in deze verpleeghuizen volgens de inspectie bevlogen is, ontstaan er problemen doordat ouderen - als gevolg van de tendens om langer thuis te wonen - op steeds hogere leeftijd, met complexere gezondheidsklachten naar het verpleeghuis gaan.

Woonden zij tot voor kort gemiddeld anderhalf jaar in zo'n instelling, inmiddels is dat vaak nog maar acht, en soms zelfs maar vier maanden, zegt Anja Jonkers, hoofdinspecteur voor de verpleegzorg. "Dan heb je het echt over terminale, bijna hospice-achtige zorg. Ik moet zeggen dat ik niet had gedacht dat het effect van de veranderingen in de zorg zó snel zichtbaar zou zijn."

Inmiddels is 23 procent van het - bijna uitsluitend mbo-opgeleide - personeel niet voldoende bekwaam. Zij weten zich geen raad met ouderen in een verregaand stadium van dementie met vaak meerdere lichamelijke klachten. In de grote steden, waar gekwalificeerd personeel moeilijk te vinden is, zijn deze problemen het sterkst zichtbaar.

De IGZ maakt zich 'extra zorgen' omdat ze signalen krijgt dat ook een deel van de niet onderzochte instellingen de veranderingen niet kunnen bijbenen. Op de werkvloer is bijvoorbeeld onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is, ontbreken overzichten van medicijnen of worden vrijheidsbeperkende maatregelen onzorgvuldig toegepast. In sommige gevallen is de basale veiligheid ook niet op orde. De temperatuur van het douchewater is dan bijvoorbeeld te hoog, waardoor bewoners kans lopen op brandwonden.

Pogingen tot het evalueren en bijstellen van handelingen worden door lager opgeleid personeel 'vaak als last' gezien en met 'wantrouwen' bekeken. De inspectie roept de sector daarom op haast te maken met het verbeteren van het personeelsbestand zodat kennis en vaardigheden beter aansluiten.

Het rapport maakt melding van één dodelijk incident. Het gaat om een cliënt die als gevolg van een overdosis insuline is overleden. Onvoldoende deskundigheid was een van de oorzaken. Waar dat speelde, wordt niet bekendgemaakt. Dat geldt ook voor de namen van de slecht presterende instellingen. De inspectie neemt daarover nog een besluit.

Pop-upredactie in verpleeghuis
Vanaf vanmiddag bevindt de pop-upredactie van Trouw zich een week lang in verpleeghuis Rosendael, in de wijk Overvecht in Utrecht. Onze verslaggevers zijn te vinden in het restaurant van Rosendael, vlak naast de hoofdingang. We stellen interactie met lezers zeer op prijs. Kom langs of neem contact op via popup@trouw.nl.

Volg de redactie via www.trouw.nl of twitter: @pop_uptrouw.

Geschrokken en boos
Staatssecretaris Van Rijn is 'geschrokken' en 'boos' dat een deel van de instellingen door de ondergrens lijkt te zakken. Maar hij ziet geen relatie met het kabinetsbeleid om ouderen langer thuis te laten wonen. Hij wijst erop dat die tendens al in de jaren tachtig is begonnen.

Volgens ActiZ, de belangenorganisatie van verpleeghuizen, maakt het rapport de gevolgen van de hervormingen in de sector duidelijk. "Daardoor is de zorgvraag van onze cliënten hoger en complexer geworden. Voor een verdere verbetering is het daarom nodig extra te investeren in de kwaliteit van het personeel in de verpleeghuiszorg", zegt directeur Jan de Vries.

Van Rijn wijst erop dat medio vorige maand een bezuiniging van 500 miljoen is teruggedraaid en dat hij vorig jaar nog 130 miljoen extra voor de sector uittrok, onder meer voor opleidingstrajecten.