Hugh Masekela (1939 - 2018) was de stamvader van de Zuid-Afrikaanse jazz
De ritmes van de jazz zijn rebels. Tenminste, dat kúnnen ze zijn, en in het geval van de dinsdag overleden Zuid-Afrikaanse trompettist en zanger Hugh Masekela wáren ze dat. Masekela wordt niet alleen herinnerd als musicus, maar ook als activist.
De ritmes van Masekela's composities waren vaak levendig en opzwepend. Ze zetten de luisteraar letterlijk in beweging, maar vaak waren ze ook wonderlijk lichtvoetig. Zoals in een van zijn bekendste songs 'Bring Him Back Home', een hoopvol, bijna opgewekt lied met een zeer serieuze boodschap: de hij die naar Soweto moet worden thuisgebracht, is Nelson Mandela. Toen na de apartheidsjaren voormalig verzetsbeweging ANC het bewind over Zuid-Afrika kreeg, behield Masekela zijn onafhankelijke en tegendraadse instelling. Meermaals betoonde hij zich zeer kritisch over de nieuwe machthebbers. Als musicus liet hij zich evenmin vertellen wat hij moest doen. Hij maakte naam als de stamvader van de Zuid-Afrikaanse jazz, maar hij bracht ook (Afro)pop-platen uit die zeker niet door alle jazzcritici juichend werden onthaald. Integendeel. Niettemin ging Masekela zijn eigen gang.
De tekst loopt door onder de video van een optreden met Paul Simon in 1987.
Jazz Epistles
Hugh Ramapolo Masekela werd in 1939 geboren in het Zuid-Afrikaanse Witbank. De omvangrijke platencollectie van zijn ouders werd Masekela's introductie tot de jazz. Op jeugdige leeftijd zag hij de film 'Young Man With a Horn' over het leven van jazztrompettist Bix Beiderbecke en besloot zelf musicus te worden. In de pop begonnen, kwam hij op zijn twintigste te spelen in de band Jazz Epistles met een andere grootheid uit de Zuid-Afrikaanse jazz: Dollar Brand, de pianist /saxofonist die later zijn naam veranderde in Abdullah Ibrahim. Die groep wordt algemeen beschouwd als eerste belangrijke Zuid-Afrikaanse jazzband. Het was het begin van een muzikale carrière die door diversiteit gekenmerkt werd. Al eind jaren zestig scoorde hij een pophit met 'Grazing in The Grass', maar Masekela bracht een paar jaar later een van zijn beste jazzalbums uit: 'Home is Where The Music is'.
Vanuit het buitenland bleef Masekela het apartheidssysteem bekritiseren
Hij werkte meermaals samen met de grote Zuid-Afrikaanse zangeres Mriam Makeba met wie hij ook korte tijd getrouwd was. Bij een groot westers publiek werd hij later bekend door zijn samenwerking met Paul Simon. Masekela was onder meer gast op Simons zeer succesvolle Graceland-tour.
Die titel 'Home is Where The Music is' had een wrange bijsmaak, want Masekela verliet zijn geboorteland al in 1960, het jaar van het bloedbad in Sharpeville, toen de politie het vuur op zwarte demonstranten opende en er 69 doden en vele gewonden vielen. Daarom woonde Masekela gedwongen juist niet waar hij thuis was.
Apartheid
Vanuit het buitenland bleef hij het apartheidssysteem bekritiseren. Eerst vanuit Engeland, later vanuit de Verenigde Staten waar hij ook bij de Black Power-beweging betrokken raakte. Roerige en verwarrende tijden waren het. Zeker voor Masekela. Hij was succesvol, stond naast de grote sterren van de jaren zestig op belangrijke festivals en raakte bevriend met beroemde acteurs als Peter Fonda en Dennis Hopper.
Maar Masekela bracht vervolgens een van zijn felste albums uit: 'The Emancipation of Hugh Masekela'. Hierop stelde hij behalve misstanden in Zuid-Afrika ook de oorlog in Vietnam aan de kaak. Privé was het eveneens woelig. Zijn huwelijk liep op de klippen en er waren problemen met drank en drugs. Masekela keerde terug naar Afrika, eerst naar Zaïre en later naar Liberia en Botswana. Na de vrijlating van Mandela kon Masekela eindelijk terugkeren naar Zuid-Afrika. Hoewel zijn gezondheid verslechterde, bleef hij optreden. Soms in grote stadions waar hij onder meer zijn indringende 'Soweto Blues' speelde, een in memoriam voor de kinderen die in 1976 bij de opstand in Soweto werden doodgeschoten.
Hugh Ramapolo Masekela werd geboren op 4 april 1939 in Witbank. Hij overleed op 23 januari 2018 in Johannesburg.