Direct naar artikelinhoud

'Sharleyne was niet miezerig maar een levenslustig kind'

Herinneringen aan Sharleyne bij het graf.

Het verhaal van Hélène (36) stopt een paar uur voor haar dochter om het leven komt, na een val van de tiende etage van flat De Arend in Hoogeveen. Wat er in de nacht van 7 op 8 juni 2015 precies is gebeurd met Sharleyne weet niemand. Nou ja, misschien weet Hélène het - maar zij heeft het afgelopen jaar op advies van haar advocaat niets gezegd omdat ze een poos als verdachte gold in het onderzoek van justitie. En dat zou ze opnieuw kunnen worden. Bij het gerechtshof in Leeuwarden ligt een verzoek tot heropening van de zaak. "Ik kan gewoon niets zeggen over die nacht. Hoe graag ik ook zou willen."

en

Hélène zit tegenover ons, in de huiskamer van haar ouders die een eenvoudig en netjes ingerichte semi-bungalow bewonen, aan de rand van Hoogeveen. Donkerbruin haar heeft ze, dat samengebonden in een paardenstaart langs haar rug naar beneden valt. Vale spijkerbroek, lichtgekleurd bloesje. De oogleden heeft ze bescheiden lila gekleurd. Trillende handen, lichte ogen - maar een vaste stem. Ze komt goed uit haar woorden, weet wat ze wil vertellen: haar kant van het verhaal, haar schets van het leven van Sharleyne. In de media was tot nu toe steeds vader Victor aan het woord, die een beeld schilderde waarin moeder haar dochter niet herkent. Dit is haar verhaal, waar mogelijk afgezet tegen officiële verslagen van hulpinstanties.

Hélène vindt dat ze, ondanks al haar beperkingen, best een goede moeder is geweest. Ja. Ze dronk, en soms best veel. Ja. Er waren meerdere mannen in haar leven na de scheiding van Victor, begin 2012. Ja. Er waren met sommigen van hen heftige ruzies. En ja, het uit elkaar gevallen gezin was al jaren in beeld bij liefst acht bezorgde instanties, waaronder Centrum voor Jeugd en Gezin, de school, politie en Verslavingszorg.

Hélène vindt dat ze, ondanks al haar beperkingen, best een goede moeder is geweest.

Levenslustig
Maar een slechte moeder? Dat niet. Ze vindt dat vader ook van alles te verwijten valt. Zij deed leuke dingen met haar dochter. Bakte cakejes of picknickte soms, zegt ze. Samen op vakantie, samen naar Feyenoord. Dat hun dochter een levenslustig en ondernemend meisje was, heeft vader nooit benadrukt tijdens zijn optredens in de media. En dat steekt.

Maar toch. Over de laatste uren voordat haar dochter naar beneden viel van de tiende verdieping van De Arend wil Hélène juist heel weinig zeggen. Dat maakt het gesprek lastig. De dag zelf was normaal, zegt ze. Haar dochter speelde in de flat, opa en oma kwamen op bezoek. Opa hielp een onderbuurman met het monteren van een televisie. Niets aan de hand. 's Avonds at ze bij een vriendinnetje. De volgende dag zou Sharleyne weer naar school gaan, haar fiets stond al klaar, en zij zou gaan werken. Een dag zoals zo velen. Tot 's nachts, om half twee haar dochter van de flat valt.

Wat houdt u tegen, om precies te vertellen wat er is gebeurd?
Hélène: "Dat is me aangeraden door mijn advocaat. Alles wat ik zou hebben gezegd, had later tegen me gebruikt kunnen worden. Dat wilden we voorkomen. Ik heb hem wel gevraagd wanneer ik wél wat zou kunnen zeggen. Hij heeft me uitgelegd hoe het dan zou kunnen gaan. Ik wil best mijn verhaal doen, maar dan kunnen ze er woorden of zinnen uitpikken en dat wordt dan zo gedraaid dat het tegen je wordt gebruikt."

Daardoor is een beeld versterkt dat u er mogelijk zelf bij betrokken bent.
"Ik ga toch niet mijn kind over de reling gooien? Dat meisje was mijn toekomst, mijn alles. Als ik haar niet had kunnen opvoeden, dan was ze gewoon naar mijn ouders gegaan."

U ontkent niet dat u af en toe veel dronk. De rapportage van instanties spreekt van 'middelengebruik'. Hoe erg was het?
"Ik moest gewoon werken. Dan kom je je bed toch niet uit, als je zoveel drinkt? Ik heb mijn verantwoordelijkheid als moeder gepakt. Anders hadden mijn ouders allang ingegrepen."

Kan ze zelf over de reling zijn geklommen?
"Dat kan ik me niet voorstellen."

Uw ex-vriend Victor doet op dit moment een poging om de zaak heropend te krijgen omdat hij denkt dat het onderzoek niet goed is gedaan.
"Dat wacht ik af. Als ze opnieuw kijken, zou het goed zijn dat ze niet maar één kant opkijken, maar ook naar de andere kant."

Bedoelt u dat er andere mensen bij betrokken kunnen zijn?
"Dat zijn jouw woorden."

Omdat ze zelf al die tijd niets heeft gezegd en vader het voortouw nam in de communicatie over hun dochter is volgens Hélène een verkeerd beeld ontstaan. "Ze is als een miezerig poep-en-plaskindje weggezet", zegt ze. "Dat was ze niet. Ik snap best dat de media mij aanpakken; ik ben een volwassen vrouw. Maar ik accepteer niet dat ze dat bij dat meisje doen. Er is geen recht gedaan aan wie ze was."

Precies daarom heeft Hélène ons uitgenodigd in het huis van haar ouders. Zij hebben haar het laatste jaar steeds bijgestaan. Ook toen ze nog verdachte was. Wim en Jos staan vierkant achter hun dochter, ze kunnen zich simpelweg niet voorstellen dat Hélène hun kleinkind wat heeft aangedaan. "Een jaar lang liegen houdt niemand vol, toch?", zegt moeder Jos. Om en om staan de familieleden op om buiten te roken. Binnen lopen vier katten rond. En op de keukenkastjes staan tientallen poezenbeeldjes. Her en der foto's van Sharleyne. Een lachend meisje van acht. Blond haar. Grote blauwgroene ogen.

Op de tafel ligt een stapeltje paperassen, met daar bovenop een schoolrapport, zwemdiploma en twee vriendenboekjes. Roze, één van Dora en één van de tekenfilm 'Frozen', volgeschreven met lieve woorden van vriendinnetjes. Oma Jos bemoeit zich graag en veel met het gesprek. Klein en vinnig is ze. Opa Wim zegt niet veel. Hij vult af en toe wat aan, vaak met vuur in zijn stem. Hij verzamelde de stapels papieren, de kopieën van rapporten en e-mails. De rapportages van jeugdzorg, mails van persoonlijk begeleiders en gesprekken die Hélène voerde via berichtendienst Whatsapp. Al die papieren gaan vooral over de problemen tussen vader en moeder.

Acht instanties
Een recent verschenen rapportage van de inspecties voor Jeugdzorg, Gezondheidszorg en Veiligheid en Justitie onderstreept dat. Volgens het 'Casusonderzoek Drenthe, onderzoek naar aanleiding van het overlijden van een kind' blijkt dat acht instanties zich met het gezin hebben bemoeid. Het beeld dat uit het rapport van 34 pagina's opstijgt? Dat het meisje nauwelijks aandacht kreeg, maar dat in de gespannen relatie tussen vader en moeder een sleutel tot verbetering werd vermoed.

Het gezin komt mei 2012 al in het gezichtsveld van de instanties, blijkt uit het rapport. Het stel is dan officieel al uit elkaar, maar woont nog wel onder een dak. In de woorden van Hélène: "Een ruzie met Victor liep uit de hand. Hij heeft me aangevallen en is op me gaan zitten en heeft me geprobeerd te wurgen."

Zorgmelding
Uit het inspectierapport blijkt dat de politie erbij wordt gehaald. Uit het rapport: "De eerste zorgmelding ging met name over huiselijk geweld tussen ouders en middelengebruik (...)". De agenten doen melding van de situatie, omdat een kind betrokken is. Sharleyne is dan vier jaar.

Daarna wordt het leven van Hélène niet rustiger. Er passeren diverse mannen. Ene Mark in 2013, een gewelddadig type. Als ze met hem is, dreigen Wim en Jos hun handen van het gezin af te trekken. "Hij kwam er niet in bij ons", zegt Jos. "We waren heus kritisch op haar." Later komen de buurmannen Jacco en Gert in haar leven. Met de één heeft ze in 2014 een paar maanden een relatie, met de ander is ze bevriend, al belanden ze soms ook bij elkaar in bed. "Ze is net een magneet die de verkeerde mannen aantrekt", zegt oma Jos. Ze vangen Sharleyne vaak op, als moeder aan het werk is, of in de schoolvakanties.

Vriendinnetjes
Sharleyne gaat in de tussentijd naar school, naar de Christelijke Morgenster in Hoogeveen. Daar valt ze niet erg op. Ze is verlegen, heeft in de eerste jaren zindelijkheidsprobemen. Een doktersassistente van de Jeugdgezondheidszorg ziet het meisje en constateert dat het goed met haar gaat. Ze had vriendinnetjes. Bij Hailey komt ze vaak over de vloer. Haileys moeder Esther kan zich een jaar later nog steeds niet voorstellen dat er iets mis was met Sharleyne. "Als ze hier was, waren Hailey en Sharleyne altijd druk aan het spelen. Achteraf wordt ze als arm, zielig kind beschreven. Maar alles wat ik nu hoor, strookt niet met het beeld dat ik heb."

Als Sharleyne bij opa en oma is - vaak vier dagen in de week - speelt ze met Feline en Sanne, twee meisjes uit de straat. Hun moeder Angelien: "Ze stond vaak bij ons voor de deur om met de meiden te spelen. Sharleyne was een schat van een meisje. Lief, onschuldig en in het begin verlegen. Daarom waren we altijd voorzichtig met 'r. Ze was een vrolijke meid, ik hoor haar nog lachen als ze samen met mijn dochters op de trampoline speelde. Als je nu hoort wat er met haar is gebeurd, voel ik me soms schuldig. Waarom heb ik niets heb gezien? Maar eerlijk is eerlijk: ik heb niks gezien. Ik heb nooit gedacht dat zoiets kon gebeuren."

Tekst gaat verder onder de foto.

Op school valt Sharleyne niet erg op. Ze is verlegen. Jeugdgezondheidszorg concludeert dat het goed met haar gaat.
Persoonlijke pagina in het vriendenboekje van Sharleyne.

DNA-test
Na de scheiding probeert vader met een online DNA-test te bewijzen dat hij de biologische vader niet is. De rechtbank legt het document terzijde, Victor moet alimentatie betalen. Hélène denkt dat 't hem om geld te doen is. "Hij wilde Sharleyne nog wel zien, maar niet voor haar betalen." Officieel heeft Victor geen ouderlijk gezag, omdat de twee niet zijn getrouwd en hij dat gezag na de geboorte niet bij de kantonrechter heeft aangevraagd.

Vader doet in de afgelopen jaren diverse meldingen bij jeugdzorg, blijkt uit het inspectierapport. Hij maakt zich zorgen over de woonsituatie en het drankgebruik bij moeder. Hij zegt tegen hulpverleners dat Sharleyne zich vreemd gedraagt en nog steeds in haar broek plast. Hij geeft die zorgen door aan het Meldpunt Kindermishandeling. De klacht wordt doorgespeeld naar het Centrum voor Jeugd en Gezin. Schoolmaatschappelijk werk spreekt Sharleyne in die beginperiode als één van de weinige instanties persoonlijk, maar besluit dat ingrijpen niet nodig is. Wel noemen ze het meisje verlegen en wordt melding gemaakt van de zindelijkheidsproblemen.

In april 2013 besluit moeder zich te melden bij Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN) om haar alcoholprobleem aan te pakken. "Ik dronk echt niet iedere dag", zegt ze. "Iedere keer als er spanningen waren, dan dacht ik: ik ga wat drinken, dan gaan je gedachtes langzaam weg. Het kwam in die periode niet in me op om naar de huisarts te gaan en een kalmeringsmiddel te halen. Ik denk dat het ook een verlenging was van toen ik met Victor samenwoonde. Dan keken we op zondag voetbal en dronken we allebei bier. En ja, dan werden we weleens dronken. Sharleyne lag dan meestal al op bed."

Schoolmaatschappelijk werk noemt het meisje verlegen en wordt melding gemaakt van de zindelijkheidsproblemen.

Gedrag veranderen
De gesprekken bij VNN verlopen goed. Hélène leert haar drinkgewoontes aan te passen. Om niet meer te tanken, zoals ze het zelf noemt, als het even niet meer gaat. "Die sessies waren niet bedoeld om te stoppen met drinken", zegt Hélène. "Maar wel om mijn gedrag te veranderen. Als het niet ging, moest ik twee positieve dingen opschrijven. Dat was in het begin moeilijk. Kleine dingetjes, zeiden ze. Dat buiten de zon schijnt, dat is al mooi. Of kijk eens naar je dochter."

Na twee sessies bij VNN gaat het beter. In 2013 wordt het traject bij jeugdzorg positief afgesloten. Alleen vader Victor krijgt op eigen verzoek nog opvoedondersteuning. Hij ervaart het gedrag van Sharleyne als lastig. Jeugdzorg spreekt met vader af dat Sharleyne en hij meer tijd samen moeten doorbrengen. Het is de bedoeling dat Victor in de weekeinden dat hij Sharleyne heeft in zijn woning in Hoogeveen is en niet naar zijn vriendin gaat.

2014 is een betrekkelijk rustig jaar. Het meisje - dan zeven - ontwikkelt zich goed, meldt de leerkracht. Hélène heeft een paar maanden een relatie met buurman Jacco, ook met Sharleyne klikt het goed.

Galerij
De buurman woont nog steeds in de flat, maar wil er graag weg. Hij nodigt ons binnen uit. Hij woont in hetzelfde type flat als Sharleyne met moeder woonde. Hij toont de galerij. Een lange, betonnen omgang waar het meisje vaak fietste of speelde, maar dan één etage later. Het hek waar het meisje overheen gevallen moet zijn, is ongeveer een meter hoog.

Jacco zegt niet te hebben geweten dat Hélène en Sharleyne bij jeugdzorg bekend waren. "Als ik dat had geweten, hadden we erover kunnen praten. Hoe we het konden oplossen." Hij schetst een niet al te florissant beeld van Hélène. Noemt haar opvliegend en memoreert haar drankgebruik, al is ze in die periode nergens in beeld. Het traject met zowel jeugdzorg als VNN is dan succesvol afgesloten.

Als de relatie afloopt, meldt vader Victor opnieuw zijn bezorgdheid. Hij vertrouwt de situatie in de flat niet. De kritiek richt zich met name op de omgang van moeder met Gert, een zendamateur op nummer 12 in De Arend. Zijn klacht wordt ondersteund door woningbouwvereniging Domesta die ook melding maakt van een onveilige situatie op nummer 12.

'Goedzak'
Hélène heeft officieel geen relatie met deze Gert, maar ze onderhouden behalve een vriendschappelijke ook een intieme relatie. "Gertje is een goedzak", zegt Hélène. "Sharleyne was daar één keer per week. Alles wat haar vader niet voor haar deed, deed hij wel. Aandacht geven, met het hondje lopen, spelletjes doen. Positieve aandacht was ze niet gewend van een man. En inderdaad: hij was niet zo opruimerig. Een beetje vies was het er wel."

Gert wil best wat vertellen over die periode. Inmiddels woont hij niet meer in De Arend. Vlak na de dood van zijn buurmeisje wordt hij door de woningbouwvereniging dringend verzocht de flat te verlaten, al heeft het één niets met het ander te maken. "Dat heb ik toen maar gedaan", zegt hij in zijn nieuwe woning, ook in Hoogeveen. Het studiootje is een afspiegeling van het leven dat hij leidt. Zijn hond - type vechthond - ligt te snurken op de bank, de kamer is rommelig, met oude meubels. Inmiddels drinkt hij niet meer zo veel als toen, zegt hij. 's Ochtends begint hij nu met koffie.

Hij had tot voor kort af en toe nog contact met Hélène - dan drinken ze samen bier. Net als vroeger. De periode na het overlijden van Sharleyne is een zwart gat voor Gert. "Ik heb het verdriet weggezopen", zegt hij. Hij is trots dat het wat beter met hem gaat. Want in De Arend was zijn leven een rommeltje. "Ik zorgde destijds voor heel wat overlast."

Drinkmaatje
Een tijd lang woont drugsdealer Arnold bij 'm in. "Die was toen net vrij." Er is altijd drank in huis. En wiet. Hélène is één van zijn drinkmaatjes. "Ja, die kon goed drinken. Ze was er bijna iedere dag."

Dat zijn huis in De Arend een zooitje was, geeft hij onomwonden toe. In de keuken staan de vuilniszakken soms hoog opgestapeld. Gert past vaak op Sharleyne. "Ik zag haar iedere dag wel even." Soms logeert Sharleyne in de flat van Gert. "Dat is zeker twee, drie keer gebeurd", zegt hij. Hélène houdt het op één keer: als het meisje op de bank in slaap is gevallen. Moeder is dan ook in de flat.

Desondanks lijkt het in 2015 met Sharleyne niet slecht te gaan. Een melding van mogelijk seksueel misbruik wordt door de huisarts 'niet aannemelijk' geacht. De hulpverleners doen navraag bij school. De zindelijkheidsproblematiek valt daar nog steeds op, maar sociaal en qua schoolprestaties doet ze het goed. Ze was ook gezond, zegt oma Jos. "In de media wordt gezegd dat ze nauwelijks te eten kreeg. Ze was vier dagen in de week bij ons. 's Morgens had ze dan van Hélène al ontbijtkoek gehad, ze was hier dan nog een uur. Dan vroeg ik: wil je nog wat eten? Dan zei ze: 'Oma je weet het wel: knäckebrood met pitjeskaas'. 's Avonds aten we hier vaak met z'n vieren."

Een melding van mogelijk seksueel misbruik wordt door de huisarts `niet aannemelijk¿ geacht.

Verwijten
Wel spreken de grootouders zich in april 2015, in een '1gezinplan-overleg', kritisch uit over jeugdzorg. Ze verwijten de instantie dat ze wel over Sharleyne praten, maar nooit mét haar. "Ze wisten niet eens wie ze was", zegt opa Wim daarover. Op 13 mei 2015 zoekt jeugdzorg moeder en dochter voor het eerst op. Volgens Hélène was het een fijn bezoek. Ze toont een uitgedraaid appgesprek. 'Wat een leuke meid heb jij", appt de gezinswerker. "En wat is het leuk jullie samen zo te zien."

De relatie tussen vader en moeder blijft een zorg. Pogingen om de omgang te verbeteren stranden; eind mei geven beide ouders aan dat ze niet meer willen meewerken, zo blijkt uit het rapport van de inspecties. Hélène vindt dat er te nadrukkelijk in haar richting wordt gewezen. Ze schrijft in een mail aan jeugdzorg letterlijk: "Ik heb geen behoefte om nog energie in hem (de vader red.) te steken en nog steeds alles voor hem te moeten opknappen. (...) Als hij oprecht geïnteresseerd was in Sharleyne had hij haar niet steeds teleurgesteld."

Stress
De situatie zorgt voor stress. Beiden melden zich bij de dokter. Hélène is een periode ziek thuis. Ze denkt erover om de bezoekregeling van vader te veranderen omdat ze vermoedt dat Victor niet langer alleen met haar in Hoogeveen is, zoals afgesproken. Dat zegt ze ook voor overleg bij jeugdzorg.

Hélène knijpt er half mei twee nachten tussenuit. Gert zorgt voor Sharleyne. Omdat hij altijd thuis is, roept Hélène zijn hulp in. "Ze kwam die avond binnen en flikkerde de sleutels op tafel. Ik zei nog dat ze een kindje boven had. Maar weg was ze. Ik ben toen maar naar boven gegaan en heb op de bank geslapen. De volgende dag heb ik 'r aangekleed, naar school gebracht en haar ook weer opgehaald en later naar opa en oma gebracht."

Hélène ontkent dat ze haar dochter alleen heeft achtergelaten. Ze wilde alleen even rust aan haar hoofd. "Ik had net een nieuwe baan in Groningen, als incassomedewerker bij een deurwaarderskantoor. Victor kwam de omgangsregeling niet na en dan zat ook nog het Centrum voor Jeugd en Gezin in mijn nek te hijgen. Gert was een goede vriend, hij paste wel vaker op. Hij vond het goed om op te passen. Anders had hij wel gezegd: breng haar maar naar je ouders."

Moeizaam contact
Het contact met de betrokken instanties verloopt dan steeds moeizamer. Hélène wil stoppen. Ze schrikt als jeugdzorg de consequentie daarvan met haar bespreekt: een mogelijke ondertoezichtstelling. "Daarna heb ik gezegd dat ik zou blijven meewerken", zegt ze.

Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) plant een interne bespreking voor 9 juni. Op die vergadering zou een toezichtstelling ter sprake komen. Zo ver komt het niet. Sharleyne overlijdt maandagmorgen, na een val van de tiende etage van De Arend. Over het hoe zal Hélène voorlopig zwijgen, mogelijk zelfs voor altijd. Al houdt ze de deur op een kier, tot duidelijk is of het Openbaar Ministerie de zaak moet heropenen, zoals vader graag wil. Daarna overweegt Hélène te zeggen wat ze nog weet van die nacht. Eerder niet.

Hélène wil stoppen met jeugdzorg. Ze schrikt van de consequentie: een mogelijke ondertoezichtstelling.

Vader Victor heeft het verhaal gelezen. Het doet hem verdriet, laat hij per mail weten: "Ik heb me jaren staande gehouden door me aan de feiten te houden. Sharleyne had hulp nodig. Daar is het mij al die jaren om gegaan. Helaas is die hulp niet gekomen en is Sharleyne niet meer bij ons. Ik hoop dat de waarheid boven water komt. Ze verdient het niet om met met vraagtekens in haar grafje te liggen."