Garanties aan nabestaanden stellen senatoren gerust in donordebat

De geruststellende woorden kwamen gisteren van minister Bruno Bruins voor medische zorg. “Voor de nabestaanden verandert er niets”, bevestigde hij in de Eerste Kamer. Ook als Nederland een ‘geen-bezwaar-systeem’ krijgt voor orgaandonatie, houdt de familie het laatste woord.

De VVD-minister heeft daarmee de donorwet van D66 misschien wel het beslissende zetje gegeven. Senatoren die nog twijfelen of de donorwet wel goed uitpakt voor de families van orgaandonoren, hoeven van hem niet ongerust te zijn. Die woorden kunnen volgende week misschien net het verschil maken, als de 75 leden van de Eerste Kamer hun stem zullen uitbrengen. Ook D66-Kamerlid Pia Dijkstra had, als indiener van de wet, vorige week al in een brief gesust dat nabestaanden het laatste woord houden in de praktijk.

Het tij is aan het keren voor de donorwet van D66. Er lijkt zich een voorzichtige meerderheid af te tekenen voor het plan om de registratie van orgaandonoren om te draaien. Volgende week dinsdag, als de stemming is in de Eerste Kamer, moet definitief duidelijk worden of er een meerderheid is. Dan gaan de 75 senatoren hoofdelijk stemmen over de gevoelige wet, en wordt een politieke en maatschappelijke discussie van meer dan tien jaar afgesloten.

Tekst loopt verder onder de foto

Er is flinke kans dat de wet wordt aangenomen, zo bleek gisteren bij het afsluitende debat. De sfeer van dat debat was veel positiever dan een week eerder. PvdA en CDA hadden toen grote bezwaren. Zij vreesden dat nabestaanden straks minder te zeggen zouden krijgen dan in de huidige situatie, terwijl straks wel geldt dat iedereen die niets geregeld heeft, als potentiële donor wordt gezien.

Het CDA vindt de toezeggingen van D66 nog steeds onduidelijk, aldus senator Maria Martens. “Het is vooral de wens en de hoop van D66 dat artsen luisteren naar de nabestaanden, maar het staat niet in de wet zelf.”

PvdA

Maar bij de PvdA zijn de zorgen over de nabestaanden weggenomen. De fractie heeft zich laten overtuigen door de brief met nadere uitleg van Pia Dijkstra. “Het is nu helder”, zei PvdA-senator Jopie Nooren. “Nabestaanden hebben het laatste woord.” Wel wil de PvdA dat er een extra juridische waarborg voor dit punt komt.

Daarbij reikten de sociaal-democraten gisteren zelf de oplossing aan. Zij hebben een concreet plan gemaakt hoe de positie van nabestaanden geregeld kan worden, een plan dat gesteund wordt door SP, GroenLinks, 50Plus en de eenmansfractie OSF. Het houdt in dat de minister voor medische zorg moet gaan zorgen dat er een verplichte ‘kwaliteitsstandaard’ komt voor transplantatieartsen, waarbij orgaandonatie niet doorgaat als er geen nabestaanden gevonden worden of als de nabestaanden ernstige bezwaren hebben.

Voor D66 betekent het dat de laatste horde gisteren misschien al genomen is. Nu het punt van de nabestaanden kan worden opgelost, biedt dat ook uitzicht op het aangenomen krijgen van de hele donorwet. Een signaal dat de wet alsnog kans maakt is dat maar vier partijen in de Eerste Kamer onverdeeld tegenstander zijn: SGP, ChristenUnie, PVV en de Partij voor de Dieren. De rest van de fracties is onderling verdeeld, of voorstander. Ook bij de CDA staat een deel van de fractie ‘sympathiek tegenover’ de donorwet, en bij de VVD zal een flink aantal senatoren voor stemmen.

Elke stem telt

Misschien geeft volgende week wel weer één stem de doorslag, net als in de Tweede Kamer. Dat zou dit keer zomaar Henk ten Hoeve kunnen zijn, de Friese senator van OSF, de koepel van regionale partijen. “Zonder nabestaanden geen donatie”, zei hij gisteren, terwijl hij zijn tevredenheid uitsprak over de extra waarborgen. De PvdA-fractie zat op de achtergrond instemmend te knikken. Pia Dijkstra van D66 keek tevreden toe.

Lees ook: Steeds meer Nederlanders zeggen nee tegen orgaandonatie