Kaapstad zet zich schrap voor totale droogval

Op het vliegveld in Kaapstad kunnen toeristen er niet omheen. "Verspil geen druppel", dringen billboards rond de bagagebanden aan. Wees zuinig met kraanwater. In het vliegtuig hebben de reizigers dan meestal al van de piloot gehoord dat Kaapstad momenteel in een noodsituatie verkeert vanwege een droogte die al drie jaar aanhoudt.

Kaapstad kampt met zijn hevigste waterschaarste ooit. Met het huidige waterverbruik zal volgens nauwkeurige berekeningen op 12 april nergens nog een druppel uit de kraan komen. Inwoners van de stad zijn al enige tijd op een waterrantsoen gezet van 87 liter per persoon per dag. Dat volume gaat per 1 februari verder omlaag naar vijftig liter. Dit staat gelijk aan vijf keer het toilet doorspoelen. Een doorsnee bad vullen kost al tachtig liter water. 

Bezuinigen

Zo'n waterrestrictie maakt het leven niet prettiger, weet ook Buhle-bethu Qatyana. De 26-jarige inwoonster van Kaapstad doucht nog wel elke dag, maar uiterst kort. "Ik heb een collega die nog maar twee keer per week onder de douche gaat, maar het is rond de dertig graden, dus dat vind ik echt onfris", zegt ze. Wel probeert Qatyana kleren een extra keer te dragen, om de wasmachine minder te gebruiken, maar ook dat is lastig met het zweterige weer. Ze doet handwasjes in water dat ze tijdens het douchen opvangt in een emmer. "En ik spoel thuis niet meer door als ik alleen maar plas", zegt ze. "Ook op kantoor mag niemand dat meer doen. Dat is dan wel weer smerig."

Toeristen worden in restaurants eveneens aangespoord alleen door te spoelen bij een grote boodschap. Hotels hebben badstoppen uit badkamers verwijderd. "En verwacht niet dat het zwembad van je logement gevuld is", waarschuwt reisschrijfster Antoinette Muller op toerismewebsite The South African. Ongewassen haar wordt op straat gewaardeerd als teken van solidariteit.
De uitzonderlijke droogte maakt dat de stuwmeren, waaraan Kaapstad zijn water onttrekt, opdrogen. De stad ligt niet aan een rivier. Lang was dit geen probleem, maar door klimaatverandering valt er minder regen. En de bevolking van de stad verdubbelde de afgelopen dertig jaar.

Het waterniveau in de stuwmeren nadert inmiddels de 13,5 procent, het punt waarop er geen drinkwater meer kan worden opgepompt. Zodra dat waterniveau is bereikt, kunnen inwoners van Kaapstad - en toeristen - alleen nog bij 200 distributiepunten in de stad 25 liter water per persoon per dag halen. Het leger en de politie zullen die verdeelpunten bewaken, om rellen om emmers water te voorkomen. De kans op neerslag voor 12 april is klein. In Kaapstad regent het vooral van mei tot oktober.

Uniek

Een totale droogval van een miljoenenstad is wereldwijd nog nooit voorgekomen. Het zou niet alleen uiterst problematisch zijn voor stadsbewoners als Qatyana, maar ook ronduit dramatisch voor de landbouw en de toerisme-industrie. De omgeving van Kaapstad is het belangrijkste wijn- en fruitgebied van Zuid-Afrika. Boeren vrezen dat hun oogst door de droogte dit jaar fors zal teruglopen. En Kaapstad trekt jaarlijks ruim 1,5 miljoen buitenlandse bezoekers. Die geven er een miljard euro uit. Kaapstad is als topattractie van Zuid-Afrika zelfs cruciaal voor de nationale toerismesector, goed voor ruim 9 procent van het bruto nationaal product en één op de tien banen. 

De vraag is hoeveel toeristen nog trek hebben in een paar dagen Kaapstad als zij op hun hotelkamer geen water hebben. De kans daarop bestaat misschien al vóór 12 april. In sommige stadswijken wordt om de zoveel tijd de watertoevoer even afgesloten. Qatyana vreest dat dit roulatiesysteem op termijn voor de hele stad gaat gelden. Toch blijft Kaapstad toeristen voorlopig gewoon aanmoedigen te komen. De toerisme-inkomsten zijn simpelweg onmisbaar.

Onlangs berichtten we over de dramatische gevolgen die waterschaarste kan hebben. Zoals in Khuzestan, in het zuidwesten van Iran: de provincie is letterlijk opgedroogd door onder meer de impact van stuwdammen elders in het land én in Turkije.