Het Vaticaan doet een stevige concessie en erkent door China benoemde bisschoppen

Een grote diplomatieke overwinning voor paus Franciscus, zegt de een. Een schandelijke pauselijke knieval voor de Chinese machthebbers, oordeelt de ander.

Sinds het uitroepen van de communistische Volksrepubliek China in 1949 zijn er in China eigenlijk twee rooms-katholieke kerken: een door de Chinese overheid erkende kerk en een grote ondergrondse kerk. De bovengrondse kerk – de zogenoemde Chinese Katholieke Patriottische Vereniging – staat onder grote staatsbemoeienis. Die gaat zo ver dat de overheid bisschoppen benoemde. Dat was het Vaticaan een gruwel: de paus benoemt bisschoppen, niet de overheid van welk land dan ook. Het Vaticaan erkende de overheidsbisschoppen dan ook niet en formeel werden die zelfs geëxcommuniceerd. Die maatregel wordt nu opgeheven. De acht Chinese overheidsbisschoppen – van wie er een begin vorig jaar overleed – worden vanaf nu ook door het Vaticaan erkend.

Het Vaticaan hecht er zeer aan de rooms-katholieke gelovigen in China te verenigen. Het akkoord moet in dat licht worden bezien. Bovendien is het Vaticaan, gezien de groeiende invloed van China op het wereldtoneel, gebaat bij goede diplomatieke verhoudingen met de Chinese overheid. Ook de vorige pausen, Johannes Paulus II en Benedictus XVI, staken daarom veel energie in het diplomatiek overleg met China. Maar decennialang bleef dat vruchteloos.

In de uitverkoop

Het nu gesloten akkoord hing al een aantal maanden in de lucht en daarbij klonk ook al felle kritiek: als paus Franciscus de door de Chinese overheid benoemde bisschoppen zou erkennen, zou hij de Chinese katholieken in de uitverkoop doen in een poging de Chinese machthebbers te behagen.

De woordvoerder van het Vaticaan noemde de overeenkomst ‘niet het einde van een proces, het is een begin’. Hij noemde het doel van de overeenkomst ‘niet politiek, maar pastoraal van aard’. “Het zorgt ervoor dat gelovigen in China worden geleid door bisschoppen die samenwerken met Rome en tegelijkertijd erkend worden door de Chinese autoriteiten.’

Details van het akkoord zijn niet openbaar gemaakt. Hoe de toekomstige benoemingen van bisschoppen eruit zal gaan zien, is daardoor nog onduidelijk. Mogelijk dat de Chinese overheid een aantal kandidaten voordraagt, waaruit door het Vaticaan vervolgens een keuze zal worden gemaakt. Of andersom: het Vaticaan maakt een voorselectie en de Chinese overheid kiest.

Sterke groei

De ondergrondse rooms-katholieke kerk in China staat onder leiding van 37 eigen bisschoppen die door het Vaticaan zijn benoemd. Maar die worden niet door de Chinese overheid erkend. Het zaterdag gesloten akkoord biedt daar naar verluidt geen oplossing voor.

Het christendom in China is al langere tijd sterk aan het groeien, zowel aan rooms-katholieke als aan protestantse zijde. Hoeveel rooms-katholieke gelovigen er in het land zijn, is niet precies bekend. Schattingen lopen uiteen van 10 tot 15 miljoen. Zeker is dat de groei nog lang en stevig zal doorzetten: naar verwachting is China in 2030 het land met de meeste rooms-katholieken. 

De Chinese overheid ziet dat tandenknarsend gebeuren en zet steeds meer maatregelen in om de kerken in het gareel te krijgen. Met regelmaat worden kerken gesloten of gesloopt en worden kruisen van kerken gehaald. Begin deze maand moesten de kerken in China een vijfjarenplan bij de overheid indienen waarin ze lieten zie hoe ze de komende jaren hun kerk zouden gaan ‘verchinezen’.

Lees ook: 

Toenadering tussen China en het Vaticaan gaat moeizaam, maar wel vooruit

Er lijkt een akkoord op handen tussen het Vaticaan en China over de positie van katholieken in dat land. Niet iedereen is er enthousiast over. Doet Rome de Chinese gelovigen in de uitverkoop?

President Xi dwingt de Chinese kerk in de rode pas te lopen

Christenen in China staan onder druk, nu president Xi Jinping volledige controle opeist over de kerken. Sommige moeten jongeren de toegang ontzeggen, bij andere worden kruisen en bijbels verwijderd. En allemaal moeten ze beloven het socialisme te omarmen.