Direct naar artikelinhoud
Column

'Artikel 1' heeft een verkeerde naam

Sylvana Simons tijdens de presentatie van het verkiezingsprogramma van Denk.

En weer is Nederland een nieuwe politieke partij rijker. Sylvana Simons verlaat Denk na een paar maanden en begint met 'Artikel 1' voor zichzelf. "We hadden al vier of vijf afsplitsingen van bestaande partijen", zo reageerde premier Rutte, "die nu zelf ook aan het splitsen zijn."

Ik zie er het ultieme bewijs van inburgering in. Met splitsing op splitsing is in Nederland het protestantisme groot en veelkleurig geworden. Soms ging het daarbij om doctrinaire verschillen, soms ook om botsingen in stijl en persoonlijke ervaring. Die laatste lijkt ook bij Sylvana Simons een belangrijke rol te hebben gespeeld. "Ik moet steeds vaker een stijl verdedigen die ik niet deel", zo verklaarde ze in het Volkskrant-interview dat de steen in de vijver wierp.

Tegelijk voelde ze zich binnen Denk onvoldoende gesteund. "Ik leefde in een totaal onwerkelijke situatie, terwijl Denk die media-aandacht vierde", klaagt ze. "Tunahan Kuzu heeft mij tot op de dag van vandaag niet gebeld en gevraagd hoe het met me gaat." Je zou het een nieuw soort bevindelijkheid kunnen noemen: het mengsel van gemoedsaandoening en daadkracht waarmee gereformeerd Nederland in de 19de eeuw zichzelf emancipeerde.

Een dergelijke personalisering van de politiek is niet zonder risico. "De definities van 'politieke partij' en 'burger' beginnen elkaar nu wel akelig dicht te naderen", twitterde Jan Dirk Snel, altijd scherpzinnig, als reactie op het besluit van Sylvana Simons. Niet alleen omdat het gemoed zo'n prominente rol krijgt boven de analytische koelheid die de politiek momenteel zo goed kan gebruiken. Maar ook omdat de BN-isering van de politiek halvewege overgaat in de politisering van de BN'er - die juist als persoon een celebrity is.

Scheve schaats

Een politicus is echter geen persoon: althans niet op dezelfde manier als de beroemdheid die is. Hij is de voorvechter van maatschappelijke principes en de vormgever van staat en wet. In het ideale geval zou zijn privé-leven er niet toe moeten doen. 'En wat dan nog?' repliceerde François Mitterand ooit in een beroemd geworden interview waarin hem naar het bestaan van een buitenechtelijke dochter werd gevraagd. Het interview was er meteen mee afgelopen.

De staat en het maatschappelijke en privé-leven van zijn ministers, politici en burgers houden elkaar maar liever op afstand. En precies daar dreigt deze nieuwe partij een scheve schaats te rijden. Haar naam verwijst naar de eerste bepaling in de Nederlandse Grondwet - en tegelijk misschien wel het meest onbegrepen artikel daarin.

Ook Sylvana Simons lijkt artikel 1 te interpreteren als de fundamentele gedragsregel van de Nederlandse maatschappij. Dat is een misverstand. De grondwet heeft niet zoveel te melden over de maatschappij: over de manier waarop ik jou in het sociale verkeer bejegen. 'Een soort spoorboekje voor het functioneren van de Nederlandse staat,' zo heeft diezelfde Jan Dirk Snel, als ik mij goed herinner, de Constitutie ooit omschreven. Er staat in hoe de organen daarvan functioneren en wat de rechten en plichten van de staat zijn in zijn verhouding tot de burger - voor zover hij staatsburger is. Niet meer en niet minder.

Glibberig terrein

Wanneer de staat, pak weg, studenten een studietoelage verleent, dan moet hij dat doen zonder aanzien des persoons. Maar wanneer ik als privé persoon de studie van mijn dochter financier, ben ik er níet op grond van artikel 1 aan gehouden dat ook bij die van mijn buurmeisje te doen. Ik maak onderscheid en er zullen weinig mensen zijn die vinden dat dat op basis van de grondwet niet mag. Voor grove vormen van discriminatie hebben we aparte wetten - en Sylvana Simons kondigt aan die in het vervolg systematisch aan artikel 1 te zullen gaan toetsen. Dat verraadt geen helder idee van de wetsorde, noch van het verkeer tussen burgers onderling.

Dat laatste is nu eenmaal een glibberig terrein. De lancering van Sylvana Simons eigen politieke partij is er een goed voorbeeld van. Eén interview in de Volkskrant was genoeg voor koortsachtig Twitter- en mediaverkeer. Een paar dagen eerder werd in Nieuwspoort een andere nieuwe partij gepresenteerd: de Integriteitspartij. Niemand kwam erop af, alleen The Post Online bracht een hilarisch-meewarig verslagje.

Was dat eerlijk? Welnee. Maar de Integriteitspartij had nu eenmaal geen BN-ers te bieden. Zou dat voor de nieuwe partij 'Artikel 1' in de toekomst reden moeten zijn om met de Grondwet in de hand de Nederlandse pers voor de rechter te dagen? Kom nou.

Ik wens Sylvana Simons alle succes toe met 'Artikel 1'. Ze heeft na alle bagger van de afgelopen tijd wel wat verdiend. Haar volharding terwille van de publieke zaak siert haar. Maar misschien zou de partij bij het opstellen van haar programma een paar dingen nog eens moeten overdenken. Bijvoorbeeld of haar naam niet het zoveelste voorbeeld is van een 'post-truth'.