Kuzu: 'We worden alleen maar sterker door alles wat er gebeurt'

I Gij zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben

"Ik ben een moslim, maar ik zou wensen dat ik mijn geloof veel beter tot zijn recht zou kunnen laten komen. Bijvoorbeeld door vijf keer per dag te bidden. We hebben in een van onze eigen kamers een paar tapijtjes uitgerold - de Tweede Kamer is volgens mij een van de weinige openbare gebouwen van Nederland waar géén gebedsruimte is ingericht - maar goed, ik kom er niet vaak genoeg. Ik houd me wel regelmatig bezig met vragen over het goede en het kwade. Waarom zijn wij hier op aarde? Wat is onze lotsbestemming? Hoe kan ik mezelf verbeteren? Voor mij biedt de islam hierin mooie aanknopingspunten.

Ik sta niet elk moment in verbinding met Allah, maar een connectie is er, gevoelsmatig, zeer zeker. Het sterkst als ik me bezin, als ik mijn ogen sluit. Ik sta er niet altijd bij stil dat ik door Allah word geholpen, maar als ik terugdenk aan bepaalde markante momenten binnen de ontwikkeling van Denk, kan ik niet anders concluderen dan dat we niet alleen zo ver zijn gekomen door mijn inspanning of door de inspanningen van de mensen om mij heen.

Het lijkt wel voorbestemd dat Denk binnen twee jaar op deze plek is aanbeland. En ik zeg dus níet - ik zie in gedachten de kop al boven het interview staan - dat ik geloof dat Allah ons Zijn zegen heeft gegeven, maar het is absoluut zo dat ik persoonlijk kracht en inspiratie put uit mijn geloof. Maar dat niet alleen, ik word ook geïnspireerd door de mensen om mij heen: joden, christenen en atheïsten. Ik geloof in diversiteit, ik probeer zoveel mogelijk inzichten te verzamelen en wat goed is toe te passen in mijn leven."

In de serie 'tien geboden' interviewt Arjan Visser wekelijks bekende en minder bekende Nederlanders aan de hand van de Bijbelse tien geboden over hun leven, wereldbeeld en religie.

II Gij zult u geen gesneden beeld maken noch enige gestalte van wat boven in de hemel, noch van wat beneden op de aarde, noch van wat in de wateren onder de aarde is

"Politiek Den Haag zorgt ervoor dat je verandert. Je werkt op een vierkante kilometer, je krijgt informatie van mensen die allerlei belangen hebben, je hebt te maken met een fractie, met allerlei onderzoeksrapporten, enzovoorts. Het is begrijpelijk dat je de feeling met de samenleving kwijt kunt raken en in het gesneden beeld van je politieke missie gaat geloven, maar als je door die overmoed niet ten val wilt komen, moet je steeds voor ogen houden dat je in eerste instantie volksvertegenwoordiger bent. Daarom ben ik op vrijdag, zaterdag en zondag in het land; om de voelsprieten uit te zetten. Ik ben er. Niet alleen in de Kamer, maar ook hier, nu. For real."

Tekst loopt door onder afbeelding.

III Gij zult de naam van de Here, uw God, niet ijdel gebruiken

"Laat ik voorop stellen dat u wat mij betreft Allah, Zijn profeet Mohammed of wie dan ook mag beledigen, maar dat zegt dan meer over u dan over mij. Na de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo was het in de hele Westerse wereld normaal geworden om te zeggen: 'Je suis Charlie'. Mijn onmiddellijke reactie was: 'Je ne suis pas Charlie!' Als je dat nodig vindt, mag je allerlei blasfemische tekeningetjes maken, maar mijn smaak is het absoluut niet. Als ik Hans Teeuwen een grap over de islam of over het koningshuis hoor maken, denk ik: waarom? Jij kan beter dan dit. Je hebt dit niet nodig.

"U hebt gelijk, het taalgebruik in de Kamer wordt grover. Wilders moet steeds weer een stapje verder gaan om zijn punt te maken. Collega Öztürk vergeleek Wilders met Hitler, best een heftige vergelijking, maar ik sta helemaal achter die uitspraak. Als Wilders op deze manier doorgaat, dan is hij op weg een nieuwe Hitler te worden. Hitler begon in de jaren dertig met het verbieden van de rituele slacht, daarna werd de Tora verboden, vervolgens werden synagoges gesloten - ziet u de paralellen?

"En dan, wat onze aanpak betreft: Wilders is in de afgelopen jaren op verschillende manieren bestreden. Hij is genegeerd, met fluwelen handschoenen aangepakt, vriendelijk verzocht, gesommeerd, voor de rechter gedaagd -niets heeft geholpen. Wilders is namelijk een straatvechter. Hoe pak je een straatvechter aan? Door hem op dezelfde manier te bestrijden."

IV Gedenk de sabbatdag, dat gij die heiligt, zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen; maar de zevende dag is de sabbat van de Here uw God, dan zult gij geen werk doen

"Laatst ben ik twee dagen ziek geweest. Pas toen ik daar zo lag, uitgeteld, drong het tot me door dat ik in de tweeënhalve maand ervoor niet één dag vrij was geweest. Ik heb me nu voorgenomen meer rustmomenten in te plannen want als ik op deze manier doorga, houd ik het fysiek niet lang vol. Geestelijk kan ik het goed aan; ik doe dagelijks aan contemplatie - neem een kwartier of een half uurtje de tijd om me te bezinnen - en dan is er natuurlijk nog het vrijdagmiddaggebed dat ik zelden oversla. Iedere vrijdagmiddag is van twaalf tot drie geblokt. Dan zit ik in de moskee."

V Eer uw vader en uw moeder

"Mijn vader is imam. Hij is niet autoritair, maar wel rechtlijnig. Mijn vader, zeer liefdevol en zorgzaam, houdt zich stevig vast aan bepaalde regels en gebruiken die hij meekreeg uit de Turkse cultuur. Zo heeft hij nooit gezegd dat hij van me houdt, of dat hij trots op me is - ik wéét wel dat hij trots is; ik kan me nog goed herinneren dat ik hem tijdens een verkiezingstoespraak die ik in 2012 hield in mijn ooghoek zag glunderen. Ik neem het hem niet kwalijk, ik houd van hem zoals hij is, maar ik pak het met mijn kinderen wel anders aan. Ik knuffel elke dag met ze. Mijn zoontje van negen begint er inmiddels al een beetje genoeg van te krijgen, haha.

De zaken van het hart, die hoorden bij mijn moeder thuis. Ik vertelde haar dat ik verliefd was, bijvoorbeeld. Zij was degene die de opvoeding van mijn broertje, mijn zusje en mij grotendeels op zich nam. Wat mij nog steeds kan ontroeren: mijn moeder heeft alleen de basisschool afgemaakt, spreekt voornamelijk Turks, maar ze ging me wel - met een totaal verkeerd accent - overhoren als ik Engelse woordjes moest leren. Ik heb me nooit voor mijn ouders geschaamd, integendeel, het zijn moedige mensen die met beperkte middelen en mogelijkheden een mooi bestaan hebben opgebouwd.

"Mijn opa kwam hier ooit als eerste. In z'n eentje. Met één koffer. Jaren later, vlak voordat hij zou overlijden, vierden we de bruiloft van een neef. Ik zie nog voor me hoe opa zijn blik over het gezelschap liet gaan.

"Drieënveertig mensen, die vreugdevol het leven vierden. De trots die ik in zijn ogen zag, probeer ik iedere dag weer uit te dragen."

Tekst loopt door onder afbeelding.

VI Gij zult niet doodslaan

"We maken nogal wat los, we gooien af en toe een steen in de vijver om een discussie op gang te brengen, ook in de maatschappij. Maar als de consequentie daarvan is dat mensen vinden dat je van de wereld af geholpen moet worden, kan dat behoorlijk beangstigend zijn.

"Het is niet gebruikelijk om hier, in de Tweede Kamer, te praten over veiligheidsmaatregelen die al dan niet worden genomen, maar toen er na een eerste aangifte van Sylvana Simons (bij haar toetreding tot Denk, in mei 2016, AV) niets gebeurde en de bedreigingen alleen maar erger werden, ben ik er bewust iets in het openbaar over gaan zeggen. Het heeft geholpen.

"Natuurlijk voel ik me verantwoordelijk en ik stel mezelf ook met enige regelmaat de vraag of het de moeite waard is om door te gaan. Ik denk dat ik niet alleen namens mezelf, maar ook namens Sylvana, Farid, Selçuk en alle anderen die betrokken zijn bij Denk, volmondig ja kan zeggen.

"We worden alleen maar sterker door alles wat er gebeurt. Ik zou me zorgen moeten maken als dat wat we inbrengen tegen de heersende xenofobie en moslimhaat níet meer voor debat zou zorgen.

"Ik herinner me dat Ahmed Aboutaleb voor zijn optreden als burgemeester van Rotterdam een 'voldoende' kreeg van de PVV-stemmers. Nou, ik kan u dit beloven: zodra ik een voldoende krijg van de PVV, stap ik op."

VII Gij zult niet echtbreken

"Als ik voor een vrouw had gekozen die er op had gestaan dat ik iedere dag om vijf uur thuis zou zijn, zou dat huwelijk waarschijnlijk niet lang stand hebben gehouden. Toen ik mijn vrouw leerde kennen, heb ik meteen gezegd dat ik een tamelijk ambitieus mannetje ben. We kregen twee kinderen, ik werkte als adviseur bij PricewaterhouseCoopers en was tegelijkertijd gemeenteraadslid voor de PvdA in Rotterdam.

Nu word ik opgeslokt door de Haagse politiek. Het is niet anders. Het kán niet anders. Als ik ergens aan begin, ga ik er helemaal voor. En ik heb een vrouw die me daarin steunt. Natuurlijk wil ik méér aandacht besteden aan mijn gezin, maar in deze fase lijkt het dagelijks naar school brengen van de kinderen het hoogst haalbare."

Tekst loopt door onder afbeelding.

VIII Gij zult niet stelen

"Zetelrover? Gadverdamme. Dat vind ik echt een walgelijke beschuldiging. Wie oprecht gelooft dat ik iets heb gestolen, moet maar aangifte gaan doen. Ik was in 2012 met 23.000 voorkeurstemmen één van de meest herkenbare Kamerleden voor de PvdA - en als ze niet zo hun best hadden gedaan om van het imago van 'allochtonenpartij' af te komen, was ik misschien nog altijd lid geweest. De Kieswet kent zetels toe aan personen, niet aan partijen. Die zetel komt mij dus toe. En dan is mijn vraag: hoe kan ik nou iets stelen wat al van mij is?"

IX Gij zult geen valse getuigenissen spreken tegen uw naaste

"In de discussie over de nasleep van de coupe-poging in Turkije werd me verweten dat ik het niet wilde veroordelen dat er meer dan honderdduizend mensen waren opgepakt. Mijn verweer was, en is, dat ik niet alle dossiers ken en dus niet kan beoordelen wie er al dan niet terecht is vastgezet. En hup, daar gaan we weer: 'Terug naar Turkije, jij.' En ja hoor, ook 'de lange arm uit Ankara' wordt weer van stal gehaald: we stellen ons zo op omdat we door Erdogans partij zouden worden gefinancierd. Maar weet u wat nu zo interessant is?

Toen we probeerden dat verhaal voorgoed de kop in te drukken en een motie indienden waarin een verbod werd geëist op de financiering van politieke partijen vanuit het buitenland, stemden de PVV, de VVD en het CDA tegen. Dat de PVV tegenstemt, begrijp ik wel: die partij wordt al jarenlang door enge, islamofobe clubjes uit de Verenigde Staten gesteund, hoe het met de VVD zit weet ik niet, maar het argument van het CDA was dat ze ook 'afdelingen in het buitenland' hebben. De PvdA en D66, die ook afdelingen in het buitenland hebben, stemden vóór ons wetsvoorstel, dus, hoe zit dat? Wonderlijk, toch?

De partijen die voortdurend onze loyaliteit in twijfel trekken - iets waar ik zo langzamerhand echt doodziek van word - willen niet meewerken aan een wet die er voor zou kunnen zorgen dat er van 'lange armen' in ieder geval geen sprake meer kan zijn."

X Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets dat van uw naaste is

"Misschien heb ik vanwege mijn migranten-achtergrond een meer dan gemiddelde bewijsdrift, maar mijn ambitie is nooit ten koste van anderen gegaan. Voor mij is 'zo goed mogelijk je best doen' het belangrijkste principe. Ik zou het mooi vinden als ik later, terugkijkend op mijn leven, zou kunnen vaststellen dat mijn politieke inspanningen hebben geleid tot meer gelijkwaardigheid in Nederland; als de gemeenschappelijke identiteit belangrijker is geworden dan de verschillende achtergronden; als - o, voor mij persoonlijk? Ach, ik ben een jochie van vijfendertig, geen idee wat het leven me allemaal gaat brengen. Ik hoop dat ik mijn kinderen veel mag zien. Dat ik maar gezond en gelukkig oud mag worden, Inshallah."