Direct naar artikelinhoud

Samuel Wells’ bijbelse vondsten zijn gezond voer voor de ziel

Samuel Wells’ bijbelse vondsten zijn gezond voer voor de ziel
Beeld Samuel Wells

Wees niet bang. Met geloof je angst het hoofd bieden
Samuel Wells (vertaling Heleen Sytsma-van Loo)
Van Wijnen 278 blz. € 19,95

Samuel Wells is priester in de ­Anglicaanse Kerk en hoogleraar christelijke ethiek aan het King’s College in Londen. Hij schreef een flinke stapel populair-theologische boeken die onderhand ook in Nederland aan bekendheid ­winnen.

Thematiek

Wat krijgen we nu, een christelijk zelfhulpboek? De titel doet het vermoeden. En in zekere zin is het dat ook. Het boek is opgedeeld in zes nieuwsgierigmakende delen: wees niet bang voor de dood, wees niet bang voor zwakheid, wees niet bang voor macht, wees niet bang voor verschil, wees niet bang voor geloof, wees niet bang voor het ­leven.

Inderdaad, ‘wees niet bang’ is een nogal centrale zin in de Bijbel. Maar gaat het Wells om het wegnemen van angst? Het lijkt er niet op: ‘Angst is op zichzelf genomen niet goed of slecht. Het is een emotie die blootlegt wat we liefhebben. De snelste manier om te ontdekken waarvan of van wie iemand houdt, is op zoek gaan naar waar hij of zij bang voor is. We zijn bang omdat we niet willen verliezen wat we liefhebben. Dus een wereld zonder angst zou niet goed zijn – het zou een wereld zonder liefde zijn.’

Dus ‘zelfhulp’, akkoord. Maar Wells is van plan je door de angst heen te leiden in plaats van er ­omheen, met behulp van een dosis oerchristelijke geloofsgrammatica. Zo resoneert in het citaat hierboven Augustinus mee. Voor de rest spelen bijbelgedeelten een centrale rol. Wells bestudeert in ieder hoofdstuk zeer aandachtig een ­bijbelverhaal en probeert daarmee onze eigen psyche bloot te leggen. Hij moedigt je als lezer aan je angst – met God, of ‘vanuit God’ – recht in de ogen te kijken: ‘Geloof vaagt angst niet weg, maar stelt ons in staat te leven zonder door angst verlamd te worden’. Centrale deugden die daarbij steeds terugkeren: geduld, moed en hoop.

Opvallend

Een steeds terugkerend punt is Wells’ kritiek op zichzelf moreel feliciterend christendom. Dat legt het evangelie uit als een moreel sausje over een verder best wel ­geslaagd leven. O ja, Jezus wast zijn leerlingen de voeten. Dus wij moeten ook vaker dienstbaar zijn. Check. Wells leest dit verhaal echter als een oproep om te sterven met Jezus. Om opnieuw geboren te worden.

Of neem de bespotting van Jezus aan het kruis. Moeten we daar krokodillentranen over laten? We willen net zo graag als zijn bespotters dat hij van dat kruis af komt om deze wereld eens even recht te zetten. ‘Ons leven is een voortdurende bespotting van de stervende Jezus.’ 

Mooi stukje Paulus in zijn brief aan de Filippenzen: ‘Ik wil Christus kennen en de kracht van zijn ­opstanding ervaren, ik wil delen in zijn lijden en aan hem gelijk worden in zijn dood, in de hoop misschien ook zelf uit de dood op te staan’ (3:10-11). Wells: ‘Ik vind dit schitterende woorden. Vergeet niet dat dit Paulus is. De man die een deel van de Bijbel schreef. Dat is de Bijbel die veel mensen het woord van God noemen, en die sommigen zelfs als onfeilbaar beschouwen. En dit is wat hij zegt: ‘Ik wil Christus kennen’. Niet: ‘Ik weet alles over Jezus en alles over God, en neem van mij nou maar aan, je accepteert het allemaal of je wordt voor ­eeuwig geroosterd.’ Niets daarvan. Voel hoe tastend dit is. ‘Ik wil Christus kennen.’ Met andere woorden, ik weet het nog niet ­helemaal zeker.’

Reden om dit boek niet te lezen

Ik heb altijd een klein gevoel van teleurstelling als ik merk dat een theologisch boek in feite bestaat uit omgewerkte preken. Goede preken maken nog niet noodzakelijk goede boeken.

Reden om dit boek wel te lezen

Of het moeten heel goede preken zijn. En dat zijn dit. Het is gewoon zo knap opgeschreven. Zo slim en toch zo eenvoudig. Je merkt aan ­alles dat Wells een geleerde is, die toch zijn hart heeft liggen bij het samenleven met mensen van de straat. Zijn taal is ook goed gedoseerd grappig om je vervolgens weer bij de keel te grijpen. Wells luistert zo voorbeeldig mooi en aandachtig naar teksten uit de Bijbel. Daar diept hij vondsten uit op die meer zijn dan ‘exegetische hoogstandjes’. Hij laat mij als lezer de tekst opslorpen en binnenstebuiten keren. Vaak verkeert hij in zijn beschouwingen op de grens van leven en dood, gezondheid en ziekte, hoop en wanhoop – de typische plaatsen waar de theologie zich vaak ophoudt. Geduld, moed en hoop als deugden om je in te oefenen. Als je Wells’ boek vergelijkt met typische zelfhulplectuur is het stevig roggebrood tegenover een halfje casino wit. Geen fastfood, maar gezonde kost voor de ziel.

Lees ook: Leven vanuit wat goed is

Hoe kun je christen zijn in een seculiere tijd? Met die vraag houdt de Anglicaanse priester Samuel Wells zich bezig. Zijn antwoorden zijn helder en toegankelijk.

In ons dossier boekrecensies vindt u een overzicht van de besprekingen van pas verschenen fictie, non-fictie, jeugdliteratuur en thrillers.

<i>Lees ook: Leven vanuit wat goed is</i>
Beeld Samuel Wells