Direct naar artikelinhoud

De #10yearschallenge in Turkije: jonge vrouwen tonen hun foto’s met en zonder hoofddoek

Deniz Kilinc (24) twitterde: “Ik heb in één jaar tijd een verandering van tien jaar doorgemaakt.”Beeld Trouw

Op sociale media in Turkije delen jonge vrouwen oude foto’s van zichzelf met hoofddoek, en nieuwe foto’s van zichzelf zonder hoofddoek.

Op de ene foto draagt Deniz Kilinc (24) nog een keurige witte blouse, een paarse rok tot op de enkels en een beige hoofddoek om het haar. Ze glimlacht bescheiden. Op de andere foto staat ze in korte, lichtblauwe jumpsuit, de zongebruinde benen eronder in gympen gestoken. De hoofddoek is weg, en ze straalt. 

Ze deelde de foto’s op Twitter in het kader van de #10yearschallenge, een wereldwijde trend op sociale media om foto’s van jezelf te delen van vroeger en nu. In Turkije kreeg die actie een spontaan vervolg: jonge vrouwen deelden foto’s van zichzelf van toen ze nog een hoofddoek droegen en van nu ze die niet meer dragen.

Ik moest altijd dingen doen die niet rijmen met wie ik ben. Een van die dingen was een hoofddoek dragen.
Deniz Kilinc

Het is nog geen jaar geleden dat Deniz, student land- en tuinbouwkunde uit Tekirdag, ten westen van Istanbul, haar hoofddoek afdeed. “Ik heb in één jaar tijd een verandering van tien jaar meegemaakt”, schreef ze bij haar foto’s op Twitter. Zo groot was de beslissing, zegt ze, dat ze ook haar voornaam heeft veranderd. Tot voor kort heette ze Serap, dat ‘luchtspiegeling’, betekent. “Dat is dus iets wat niet echt is, snap je? En daar wil ik niets meer mee te maken hebben. Mijn hele leven is voor mijn gevoel nep geweest. Ik moest altijd dingen doen die niet rijmen met wie ik ben. Een van die dingen was een hoofddoek dragen. Ik had het niet goed doordacht.”

Elif Dogangün (21) uit Bursa schreef op Twitter: “Zowel het opdoen als afdoen van de hoofddoek was mijn eigen keuze.”Beeld Trouw

Deniz was twaalf jaar toen ze een hoofddoek begon te dragen, en dat was niet omdat het moest. “Ik was als kind erg eenzaam. Wat wil je dan? Dat mensen je leuk vinden, je accepteren. Mijn moeder ging naar koranles, en als ik mijn sleutel was vergeten dan kwam ik daar wel eens langs. Van de vrouwen daar – en die droegen allemaal een hoofddoek – kreeg ik aandacht, waardoor ik dacht: o, bij hen wil ik wel horen, op hen wil ik lijken.”

In de loop der jaren begon de hoofddoek te knellen, een ontwikkeling die gelijke tred hield met twijfel over het geloof. “Ik kreeg steeds meer vragen. Of eigenlijk was het vooral één vraag: hoe kunnen er zoveel godsdiensten op aarde zijn die allemaal van zichzelf denken dat ze de enige, ware weg zijn?”

Schaamte

Haar omgeving heeft zich er inmiddels bij neergelegd, zegt Deniz. “Mijn moeder was wel heel verdrietig. Ze heeft nog geprobeerd me te overtuigen. Met woorden, en zonder woorden. Een tijdje wilde ze niet met me praten.”

Al zou ze nu niet meer terug willen, de eerste dag zonder hoofddoek naar buiten gaan was niet makkelijk, vertelt ze. “Ik voelde me eigenlijk heel slecht. Moet je nagaan: sinds mijn twaalfde had niemand mijn haar gezien. Het was net alsof ik mijn borsten liet zien op straat. Raar hè? Ik voelde me bloot, ik schaamde me gewoon.”

Lefife Ünal uit Istanbul tweette: ‘Jullie zullen leren vrouwen te respecteren en accepteren zoals ze zelf willen zijn, niet zoals jullie willen dat ze zijn.’

Altijd mezelf

Ook vrouwen die een hoofddoek zijn blijven dragen, begonnen hun foto’s te delen op sociale media, met de boodschap dat zij net zo goed in vrijheid hun keuze maken. De 21-jarige sociologiestudente Elif Dogangün uit Bursa zag dat die berichten op ongeloof stuitten. Dus besloot ze haar verhaal te delen. “Zowel het opdoen als afdoen van de hoofddoek was mijn eigen keuze”, schreef ze. “En ik was altijd mezelf”. Aan de telefoon licht ze toe: “Op de een of andere manier denken mensen als je een hoofddoek draagt altijd dat het door externe druk komt: je school, je ouders of je vriendje.”

Ik dacht dat de hoofddoek een verplichting was vanuit het geloof. Ik voelde me dichter bij God door hem te dragen.
Elif Dogangün

Bij haar ging het anders. Toen zij op haar vijftiende een hoofddoek ging dragen, waren haar ouders daar fel tegen. “Het was een rebelse daad. En ik dacht ook dat de hoofddoek een verplichting was vanuit het geloof. Ik voelde me dichter bij God door hem te dragen.”

Maar na een paar jaar braken de verwachtingen die mensen hadden van meisjes met een hoofddoek haar op. “Men denkt dat je ook vijf keer per dag bidt, rustig en netjes bent en niet te veel praat. Dat je op de AKP stemt, Erdogans partij. Dat je niet met mannen wil praten. Dat je negatief denkt over atheïsten en homoseksuelen.”

Elif was anders, zegt ze: ze had gewoon vriendjes, was toen al feminist, en biseksueel. “Ik had het gevoel dat hoe mensen naar me keken, in strijd was met hoe ik mijn leven wil leven.”

Goedheid

Op een gegeven moment zag ze de hoofddoek niet meer als verplichting. “Een hoofddoek maakt je niet vanzelf een beter mens. Ik vind innerlijke goedheid belangrijker dan uiterlijke kenmerken. Goed voor zwerfdieren zorgen, bijvoorbeeld, dat doe ik altijd.”

Journaliste Büşra Cebeci zei op tv dat ze de negatieve reacties wel had verwacht. ‘Maar we hebben het kunnen doen door de moed die de solidariteit ons gaf.’Beeld x

Die negatieve reacties zorgden er bijna voor dat Deniz Kilinc uit Tekirdag haar foto’s weghaalde. “Ik wilde niet dat mijn verre familie het zou zien. Zij zouden het zeker niet kunnen waarderen. Maar toen kreeg ik een berichtje van een meisje van zeventien dat me vertelde dat ze ook haar hoofddoek wilde afdoen, maar niet durfde. En een gescheiden vrouw met kind, die terug is verhuisd naar haar ouders: ook zij moest haar hoofddoek nu ophouden, voor de lieve vrede. En meer van die reacties, waardoor ik dacht: misschien spreek ik wel iemand moed in. Toen heb ik de foto’s laten staan.”

Lees ook: 

Wat de hoofddoek voor vijandigheid oproept

Moslimdiscriminatie treft vooral vrouwen die een hoofddoek dragen, bleek uit onderzoek. Wat bezielt de dader? En wat voor effect heeft het op een slachtoffer? 

‘Mijn man gooide al mijn hoofddoeken in de kliko’

In de interviewserie ‘De Appel en de Boom’ vertellen ouder en kind over de rol van de islam in hun leven. Hoe anders zijn ze? In deel elf van een serie: Fitria Jelyta en haar moeder Lily Noor Indahsari.

Atheïste en feministe Zineb El Rhazoui  verzette zich tegen islamisme en betaalt er een prijs voor

De Frans-Marokkaanse atheïste en feministe Zineb El Rhazoui kwam al vroeg in verzet tegen de islam. Ze bevrijdde zich van de dogma’s, maar betaalt er een prijs voor. ‘Het was een kwestie van leven of dood.’