Direct naar artikelinhoud

Erdogan probeert Nederland te lijmen

Rouwende Syrische Koerden in Afrin bij de begrafenis van gesneuvelde YPG-strijders.Beeld AFP

De relatie tussen Nederland en Turkije liep vorig jaar flinke averij op. Inmiddels heeft Erdogan geen westerse boeman meer nodig.

Op de terugvlucht na een buitenlandse reis noemde de Turkse president Recep Tayyip Erdogan de Duitse bondskanselier Angela Merkel en premier Mark Rutte tegen de Turkse pers 'mijn oude vrienden'. Het was een teken van goede wil. Turkije wil de verstoorde diplomatieke relaties met belangrijke Europese bondgenoten aanhalen. Maar wat zit er achter deze Turkse bereidheid om een punt te zetten achter het getroubleerde verleden?

In maart vorig jaar belandden de betrekkingen tussen Nederland en Turkije in een crisis, nadat minister van buitenlandse zaken Mevlüt Cavusoglu én minister van familiezaken Fatma Betül Sayan Kaya niet welkom waren in Nederland om campagne te voeren voor het Turkse grondwetsreferendum. 

Erdogan kon het nationalistische sentiment dat de Nederlandse weigering toen teweegbracht goed gebruiken bij het referendum, waarmee de president meer macht kreeg toebedeeld. Bij de presidents- en parlementsverkiezingen, die volgend jaar gelijktijdig plaatsvinden, worden de grondwetswijzigingen die de invloed van Erdogan vergroten bekrachtigd.

De invasie van de Koerdische enclave Afrin, vlak over de Syrische grens, heeft een vergelijkbaar effect als de Turkije-rel

Ruzie met Europa niet meer noodzakelijk

Om het nationalistische sentiment aan te wakkeren, is ruzie met Europese bondgenoten niet langer noodzakelijk. De Turkse invasie van de Koerdische enclave Afrin, vlak over de Syrische grens, heeft een vergelijkbaar effect als de Turkije-rel destijds. Anti-Koerdische sentimenten hebben anti-westerse sentimenten vervangen. De grote steun voor de operatie onder de bevolking zou Erdogan bij de verkiezingen geen windeieren kunnen leggen. Verschillende analisten spraken zelfs het vermoeden uit dat, mits de peilingen in zijn voordeel zijn, Erdogan de verkiezingen naar voren zal halen.

De tekst loopt door onder de afbeelding.

De Turkse invasie van de Koerdische enclave Afrin, vlak over de Syrische grensBeeld Louman & Friso

Als er dan toch een westerse boeman gevonden moet worden, is het nu de Verenigde Staten. Hoewel de Turkse regering de verkiezing van Trump aanvankelijk verwelkomde, zijn de bilaterale betrekkingen tussen deze beide landen het afgelopen jaar snel en drastisch verslechterd. 

Voortdurend twistpunt is de bewapening van Koerdische YPG-milities door de Verenigde Staten. Voor de VS bleek het een bruikbare partner in de strijd tegen IS, voor Turkije is het een aan de PKK gelieerde terreurorganisatie. Het feit dat de VS aankondigden een grensmacht van 30.000, voornamelijk Koerdische strijders te willen optuigen, zette Turkije ertoe aan het militaire offensief in Afrin te starten.

Arabische Lente kostte bondgenoten

De moeizame betrekkingen van Turkije met zijn westerse bondgenoten staan niet op zich. Het is de laatste jaren steeds verder geïsoleerd geraakt. Met name in het Midden-Oosten verloor Turkije na de Arabische Lente bondgenoten. Daarmee leverde het ook in aan invloed in de regio. Ervoor in de plaats kwamen versterkte, vooral door geopolitieke overwegingen ingegeven banden met Rusland.

Duitsland en Nederland zijn belangrijke handelspartners van Turkije en bedrijven uit beide landen behoren tot de grootste investeerders in het land

Hoewel de onderhandelingen over toetreding tot de EU in een impasse verkeren, blijven Turkije en zijn Europese partners van elkaar afhankelijk. De economische component weegt daarin steeds zwaarder. Duitsland en Nederland zijn belangrijke handelspartners van Turkije en bedrijven uit beide landen behoren tot de grootste investeerders in het land. Duitse toeristen zijn al jarenlang de grootste groep toeristen in Turkije. En nog altijd, al is hun aantal de laatste jaren, onder invloed van de politieke onrust, wel scherp gedaald.

Zo duwen verschillende ontwikkelingen Turkije toch weer in de richting van zijn oude vrienden. Maar in Duitsland klinkt de binnenlandse kritiek op het gebruik van de Duitse Leopard tanks in Afrin en de situatie van de gevangen Duits-Turkse journalist Deniz Yücel zeer luid. Het zorgt ervoor dat de Duitse regering minder manoeuvreerruimte heeft dan de Nederlandse om al te grote stappen richting Turkije te zetten.

Offensief in Afrin

Het Turkse offensief in Afrin is een kleine twee weken aan de gang. Met strijders van het Vrije Syrische Leger zijn Turkse militairen het door de Koerdische PYD geregeerde gebied ingetrokken. Bovendien voert de Turkse luchtmacht er bombardementen uit. Turkije beroept zich op zelfverdediging en zegt bij monde van president Erdogan 'de terroristen te willen uitroeien'. Veel mensen uit de belegerde gebieden in de grensregio zijn naar de centraal gelegen stad Afrin gevlucht. Omdat de internet- en telefoonverbindingen in het gebied mondjesmaat functioneren en de toegang voor journalisten zeer beperkt is, is het moeilijk aan onafhankelijke informatie te komen.

Onrust in Utrecht

Op station Utrecht Centraal heeft de politie gisteravond met honden en paarden ingegrepen bij een confrontatie tussen zo'n zeventig Koerden die tegen de Turkse inval in Syrië demonstreerden en ongeveer veertig Turkse tegendemonstranten. De deur van de stationshal werd kort gesloten. Eén persoon is aangehouden, omdat hij zich niet kon identificeren.

Lees ook:
De relatie tussen Nederland en Turkije ontdooit. Achter de schermen voeren beide landen gesprekken op hoog niveau om de diplomatieke band tussen Den Haag en Ankara te herstellen.