Amsterdam wil 11.200 parkeerplaatsen opheffen. In Oost probeerden ze het een maand uit. ‘Je ruikt de bloemen’
Bakken van vijf bij twee meter vol bloemen en planten hebben in en rond de Amsterdamse Gijsbrecht van Aemstelstraat vijftig parkeerplaatsen bezet. De groenbakken wisselen af met een enkele auto en fietsenrekken. De stoepen zijn fietsvrij. De transformatie geeft ruimte en rust.
Bewoonster Marli Huijer zit op een bankje onder haar raam: “Ik zie buren naar buiten komen. Vroeger bleven ze achter auto’s verborgen. Rond zessen strijkt mijn partner neer en schuift altijd een buur aan. Dat doe je niet als een grote zwarte auto voor je neus staat. Bij moskeebezoekers roept het verhalen over hun geboortedorp op.”
Huijer, voormalig Denker des Vaderlands, roemt het experiment, dat een maand lang in haar straat en de aanpalende Weesperzijde plaats vond. “Was het maar altijd zo.” Wat is de grootste verandering? “Het heeft een enorme impact op je zintuigen. Je ruikt bloemen, ziet insecten. Zelfs de resonantie is anders. Een totaal andere leefomgeving”, zegt ze.
E-bakfiets te huur
Na de zomer komt het Amsterdamse stadsbestuur met de Agenda Autoluw. Wethouder verkeer Sharon Dijksma wil 11.200 straatparkeerplekken (van de 265.000) opheffen vóór 2025. Veel bewoners gaat dat niet snel genoeg, en daarom begon deze buurt dit experiment: ‘Proeftuin Weesperzijde’.
Om de hoek langs de Amstel wijst een initiatiefnemer, architect Maarten de Boer (67), op een container met vier elektrische fietsen. Te huur om deelmobiliteit te stimuleren. “Elk woonblok kreeg een e-bakfiets te huur.” De Boer vond voor 50 auto’s parkeerplek in garages van buurthotels en het Amstelstation.
Verrassend is dat het experiment uit de koker komt van autobezitters. “Die zijn hier vaak rijk, stemmen net als ik VVD, rijden Volvo en Range Rover. En ja, ook wij willen parkeerplekken inleveren om de buurt mooier te maken.” De Boer haalde (rechtse én linkse) autobezitters over om hun auto een maand in een garage te stallen.
Opgedrongen proeftuin
Voorstanders spreken van een succes. Maar bij een experiment hoort verzet. Initiatiefnemer van de tegenstand is Mario Molina Espeleta: “Die proeftuin is ons opgedrongen. Absurd. De bezettingsgraad voor parkeren is hier 98 procent, dus ik moest nu meer rondjes rijden om een parkeerplek te vinden.”
Taxidermist Molina wil best minder auto’s, maar ‘dan moet er een reëel alternatief zijn’. Hij vindt deelauto’s een prima idee, maar niet voor hemzelf.
Marli Huijer is al decennia bewust autoloos. Zij is lovend over het nieuwe buurtgevoel dat tijdens de proef ontstond. Op een zondag aten ruim honderd buren samen aan een tafel die het hele straatje vulde. Het experiment zette haar tot denken aan: “De helft van de buren heeft geen auto. Waarom is het vanzelfsprekend dat wij altijd tegen dat blik aankijken, en zelfs meebetalen aan de dure ruimte die het inneemt?”
Een parkeerplaats adopteren en er een plantenbak plaatsen mag niet. “Je kunt alleen een auto kopen en die vol planten zetten.” Raar dat autolozen niet meepraten, concludeert Huijer. En dat terwijl in Amsterdam slechts veertig procent van de huishoudens een auto bezit. De hoogleraar filosofie overweegt een platform te formeren om autolozen een stem in het debat te geven.
Minder vergunningen
Bestuurder van stadsdeelcommissie Oost, Rick Vermin (GroenLinks), betoogt dat hij geen meerderheid ziet voor één van beide kampen: “Helaas is vroeger zoveel ruimte gegeven aan de auto, dat de parkeerdruk heel hoog is. We kunnen geen plekken weghalen, zelfs niet voor deelauto’s.”
Ook hij is ongeduldig: “De hegemonie van de auto is voorbij. De Weesperzijde wordt na 15 jaar overleg in 2020 een fietsstraat, waar auto’s in één richting te gast zijn.” Uiteindelijk komen er minder vergunningen. “Maar dat kost tijd.”
Bewoner De Boer vindt het jammer dat er geen deelauto’s waren om te proberen. Hij concludeert dat een straatexperiment alleen lukt als een ruime meerderheid erachter staat. “In die straten moet de gemeente beginnen.” Iedereen heeft nu gezien dat autobezitters willen meedenken. Ook belangrijk: ”Voor wie het niet ziet zitten, moet je een oplossing bedenken.”
Lees ook:GroenLinks krijgt zijn zin: de fiets wint
De heerschappij van de auto is voorbij, beloofde GroenLinks in haar gemeentelijke verkiezingsprogramma’s. Kiezers in de grote steden hapten massaal toe. Komt er een revolutionaire omslag naar een stad met schone lucht waar voetgangers en fietsers de dienst uitmaken?