Direct naar artikelinhoud

Handelt Trump net als zijn voorganger Nixon?

President Donald Trump.Beeld Photo News

Een gisteren door de president openbaar gemaakt document over de werkwijze bij het FBI-onderzoek naar de vermeende Trump-Rusland-relatie wekte bij voorbaat al veel beroering in Washington.

De Amerikaanse politiek stond deze week op zijn kop door het besluit van een commissie in het Congres, gesteund door president Trump, een geheim memo vrij te geven.

Volgens de Republikeinen is de inhoud schokkend: een bewijs dat figuren in de top van de FBI en het ministerie van justitie het voorzien hebben op president Donald Trump. Die zullen niet rusten voor ze het land ervan hebben overtuigd dat hij zich tijdens de verkiezingscampagne van 2016 heeft laten helpen door de Russen.

Volgens de Democraten is juist het vrijgeven van het memo schokkend: een bewijs dat de Republikeinen voor niets terugdeinzen als het gaat om het helpen ontsnappen van de president aan de onderzoeken die tegen hem lopen.

Waarom is het memo vernietigend voor het onderzoek naar Trump?

Voor zover vrijdagmiddag bekend, beschrijft het memo, opgesteld op initiatief van het Republikeinse Congreslid Devin Nunes, fouten die de FBI zou hebben gemaakt bij het onderzoek naar de banden tussen de campagne-organisatie van Donald Trump en de Russen. Met name zou een bevel tot afluisteren van een voormalig adviseur van kandidaat Trump, Carter Page, tegen de regels tot stand zijn gekomen.

Voor het afluisteren was de toestemming nodig van een speciale rechtbank voor inlichtingenzaken; de FBI moest aannemelijk maken dat er goede redenen waren. De dienst kwam daarvoor onder andere op de proppen met een ander inmiddels berucht document, het 'Steele dossier'.

Volgens de Democraten biedt het memo een selectief en tendentieus beeld van het FBI-onderzoek

Het Steele dossier is een verzameling feiten en geruchten over Donald Trumps Russische connecties, samengesteld door Christopher Steele, een Britse ex-spion. Hij werkte in opdracht van de onderzoeksfirma Fusion GPS, die weer opdracht had van de campagne van Hillary Clinton.

Van zijn contacten in Rusland hoorde Steele vanalles over Trump, van zaken die hij deed met maffiose types tot uitspattingen met prostituees. Hij stapte er mee naar de FBI.

Het dossier werd volgens het memo aan de rechters voorgelegd om het afluisteren van de ex-campagnemedewerker te rechtvaardigen, maar zonder te vertellen dat het door politieke tegenstanders van Trump was gefinancierd. Daarmee zou aangetoond zijn dat de FBI-top ten koste van alles het presidentschap van Trump wilde voorkomen of ondermijnen.

Toen Trump eenmaal president was, werd een verlenging van de afluistervergunning aangevraagd door de inmiddels aangetreden onderminister van Justitie, Rod Rosenstein. Hij is de directe baas van de speciale aanklager die inmiddels de Rusland-connectie onderzoekt, Robert Mueller.

Ze zitten duidelijk allemaal in het complot, suggereren de Republikeinen. En wie wel eens naar een Amerikaanse politie- of advocatenserie kijkt, die weet: als het bewijs is verkregen door een onderzoeksmethode die niet deugt, gaat de verdachte vrijuit.

Lees verder na onderstaande afbeelding.

Waarom is het memo vernietigend voor het onderzoek naar Trump?
Beeld TR Beeld

Waarom is het memo helemaal niet schadelijk voor het onderzoek naar Trump?

Volgens de Democraten biedt het memo een selectief en tendentieus beeld van het FBI-onderzoek. Maar zelfs als het wel klopt, dan is het nog twijfelachtig dat het Rusland-onderzoek als een kaartenhuis ineen zal storten omdat die ene troefkaart, het Steele dossier, eruit moet.

Om te beginnen, schrijft jurist Orin Kerr in het gezaghebbende blog Lawfare, mogen rechters best informatie accepteren uit bronnen die partijdig zijn. Boze echtgenoten, kruimeldieven die hopen op strafvermindering, alles mag, als op een of andere manier aannemelijk wordt gemaakt dat ze de waarheid spreken.

De afgelopen weken is bovendien duidelijk geworden dat de FBI niet alleen op basis van het Steele-dossier onderzoek is gaan doen naar de contacten tussen de Trump-campagne en Russen. Sterker nog, toen Steele met zijn verhalen naar de FBI ging, kreeg hij te horen dat die pasten bij wat de dienst al wist.

Donald Trump wordt in toom gehouden door regelgeving, maar ook door normen

De FBI kreeg bijvoorbeeld ook een tip van de Australische regering, nadat een andere adviseur van Trump loslippig was geweest tegen de ambassadeur in Groot-Brittannië. Deze George Papadopoulos had, na iets teveel glazen op, verteld dat hij had gehoord dat de Russen over informatie beschikten die pijnlijk was voor Hillary Clinton. Dat was enkele weken voordat gestolen emails via WikiLeaks de wereld in werden gestuurd.

Inmiddels heeft Papadopoulos schuld bekend aan liegen tegen de FBI en werkt hij mee aan het onderzoek in ruil voor strafvermindering.

De FBI zou nog steeds bezig zijn onderdelen van het Steele dossier te verifiëren. Wat er precies uit waar is en wat niet, is nog niet bekend.

Wat kan Trump met het openbaar gemaakte memo?

President Trump zou het liefst in één klap een einde maken aan alle onderzoeken van speciaal aanklager Robert Mueller. Het onderzoek naar eventuele samenspanning met de Russen. Dat naar eventuele pogingen om die samenspanning in de doofpot te stoppen. En dat naar eventuele misdrijven, door Trump of zijn bedrijf The Trump Organization begaan tijdens zakendoen met Russen.

Maar dat gaat zomaar niet, ondanks het feit dat hij de president is, en dus de baas van het ministerie van justitie, waar de FBI weer onder valt. Het is naar verluidt een van de grootste frustraties van de president. Hij wordt in toom gehouden door regelgeving, maar ook door normen: van hoge ambtenaren bij justitie wordt verwacht dat ze de wet handhaven, ook als dat hun president niet goed uitkomt. En tot nu toe lijken ze dat standvastig te doen.

Dat merkte Trump toen hij in mei vorig jaar toch probeerde het Rusland-onderzoek naar zijn hand te zetten. FBI-directeur James Comey boog niet, en Trump ontsloeg hem. "Toen is er een druk van me afgenomen", vertrouwde de president een dag later niemand minder dan de bezoekende Russische minister van buitenlandse zaken Sergej Lavrov toe. Maar het pakte anders uit. Trump mocht een nieuwe FBI-directeur uitkiezen, maar het Rusland-onderzoek werd door onderminister van justitie Rod Rosenstein opgedragen aan een speciale aanklager, Robert Mueller.

in de media is uitgelekt dat Trump onlangs aan Rosenstein vroeg of die wel 'in mijn team' zat

Rosenstein moest wel, alle Democraten en veel Republikeinen in het Congres vonden het Trump te ver was gegaan. Normaal gesproken had minister van justitie Jeff Sessions de aanklager benoemd, maar die moest zich onthouden van bemoeienis met de Rusland-connectie. Hij was voor Trump actief geweest tijdens de campagne, en had toen bovendien met de Russische ambassadeur gesproken en dat tijdens zijn benoemingsprocedure voor het Congres verzwegen.

Nu, bijna negen maanden later, is het onderzoek van Mueller flink gevorderd en stijgt bij de Republikeinen de onrust over wat hij allemaal zou kunnen hebben gevonden. Hem ontslaan zou voor Trump een te krasse schending van de normen zijn. In juni, zo wist de New York Times afgelopen zondag te melden, besloot hij er toe, maar hij bond in toen de advocaat van het Witte Huis dreigde op te stappen.

Maar in de media is uitgelekt dat Trump onlangs aan Rosenstein vroeg of die wel 'in mijn team' zat. De onderminister hield zich op de vlakte.

Met het memo in de hand, wijzend op de procedurefouten, zou Trump het vertrouwen in Rosenstein kunnen opzeggen en een opvolger kiezen die bereid is om Robert Mueller kort te houden of een aanleiding te zoeken hem te ontslaan.

Lees verder na onderstaande afbeelding.

Wat kan Trump met het openbaar gemaakte memo?
Beeld REUTERS

Wat zegt de ruzie rond het memo over de Amerikaanse politiek?

Het is niet voor het eerst dat een president probeert zijn wil op te leggen aan 'zijn' ministerie van justitie. Het beroemdste voorbeeld is Richard Nixons Saturday Night Massacre in 1973. De president ontsloeg eerst zijn minister van justitie, omdat die weigerde de speciale aanklager in het Watergate-schandaal te ontslaan. Daarna diens plaatsvervanger omdat die het ook niet wilde. Pas de derde in lijn van opvolging deed wat hem werd opgedragen.

In feite is Trump met zoiets begonnen toen hij FBI-directeur James Comey ontsloeg, en hij dreigt het nu af te maken door dat te doen met Rosenstein, schreef Norman Eisen deze week samen met twee anderen op de website Politico.

De aanhangers van Trump, in het Congres en daarbuiten, leven in een heel andere wereld

Een Saturday Night Massacre in slow motion, noemen ze Trumps aanpak. Norman Eisen, een jurist die er in het Witte Huis van president Barack Obama op toezag dat iedereen zich aan de regels hield, denkt dat Trump spijt gaat krijgen van een ontslag voor Rosenstein: "Zo'n zet stelt hem en de zijnen nog meer bloot aan een aanklacht wegens belemmering van de rechtsgang."

De aanhangers van Trump, in het Congres en daarbuiten, leven ondertussen in een heel andere wereld. Commentator Sean Hannity van de rechtse tv-zender Fox News verdedigt Trump door dik en dun. Afgelopen week voorspelde hij: "Het memo zal Amerikanen zonder een spoortje twijfel laten zien dat de benoeming van de speciale aanklager, Robert Mueller en zijn Democratische heksenjagers, nooit had mogen gebeuren, en dat die bende onmiddellijk ontbonden dient te worden."

Donald Trumps mediagewoonten kennende, is de kans groot dat hij die uitzending heeft gezien, maar dat stuk in Politico heeft gemist.

Lees ook:

President Trump opent de aanval op de FBI en Justitie. Vandaag maakte hij een omstreden memo openbaar. Het stuk suggereert dat de FBI en het ministerie van justitie politiek gemotiveerde misstappen begingen toen ze een onderzoek begonnen naar zijn campagneorganisatie in 2016.

De Amerikaanse president stond op het punt een geheim document vrij te geven, ondanks heftig verzet van zijn eigen ministerie van justitie en de FBI. Gaat een geheim stuk van vier pagina's koppen laten rollen bij de FBI en het Amerikaanse ministerie van justitie, worden beide betrapt op partijdigheid?