Bollywood omarmt de lesbische liefde
Het heeft alle ingrediënten van een klassieke Bollywoodfilm: muziek en dans, een luidruchtige familie, een tragikomische vader en een ontluikende liefde. Het grote verschil: de man verovert de vrouw niet, aan het einde van de film. Zij is verliefd op een andere vrouw.
En zo schrijft de film ‘Ek Ladki Ko Dekha Toh Aisa Laga’ (‘Ik zag een meisje, dus ik voelde me zo’), die vorige week in India in première ging, Bollywood-geschiedenis.
Bollywood is volgens Dhaliwal het meest invloedrijke medium van India. En daar kan ze wel eens gelijk in hebben
“Ik had in mijn wildste dromen niet durven hopen dat er ooit een film over een lesbische relatie zou komen”, zegt Soumya Anand, een 23-jarige biseksuele vrouw uit de oostelijke stad Lucknow. “Voor zover ik weet is dit in de gevestigde Hindi-films nooit voorgekomen. Ja, in de film ‘Fire’, maar daarin zochten twee vrouwen elkaar op omdat hun echtgenoten hen verwaarloosden. Ek Ladki is uniek omdat de beide vrouwen simpelweg verliefd worden, zonder externe factor.”
Bioscoopbranden
Die arthouse-film Fire veroorzaakte in 1996 veel commotie. Destijds gingen er bioscopen in vlammen op. Nu gebeurt dat niet, de tijden zijn veranderd. In 1999 werd India’s allereerste Gay Pride gehouden in Kolkata, nu zijn er talloze, door het hele land. En na jarenlang actievoeren en juridische strijd heeft het hooggerechtshof homoseksualiteit vorig jaar gedecriminaliseerd.
Bollywood volgt dus de ontwikkelingen in de Indiase samenleving, waarin homoseksualiteit zichtbaarder en meer geaccepteerd wordt. Tegelijkertijd is een film als Ek Ladki voor een conservatief publiek in kleine steden en dorpen nog behoorlijk grensverleggend. Gazal Dhaliwal, een van de scriptschrijvers, kan het weten: als transgender vrouw die opgroeide in een kleine stad in India, gebruikte ze haar eigen jeugd als inspiratie.
Dhaliwal (36) beschrijft in een interview met de website Feminism India hoe ze in haar jeugd voelde dat ze gevangen zat en dat ze haar ware identiteit geheimhield. Ze was gek op Bollywoodfilms, met alle drama, zang en dans, maar vond daarin geen rolmodellen die haar inspireerden om zichzelf te zijn. “Queer- en transgender-personages blijven een bron van humor in populaire televisieshows en films.”
Invoelbaar
Juist daarom vindt ze het zo belangrijk dat de lesbische hoofdpersoon van Ek Ladki in een een middenklasse gezin in een kleine stad wordt neergezet, in typische Bollywood-stijl. Dat maakt het verhaal invoelbaar voor een groot publiek.
Bollywood is volgens Dhaliwal het meest invloedrijke medium van India. En daar kan ze wel eens gelijk in hebben. Er zullen weinig landen zijn waar de bioscopen op een doordeweekse dag al om tien uur ’s ochtends vol zitten en waar tempels worden opgericht in naam van steracteurs.
De tijd dat kussen op het witte doek verboden was en werd verbeeld met fladderende bloemetjes is voorbij
Er worden wel vaker maatschappelijke boodschappen in de vrolijke of dramatische zang- en dansproducties verwerkt. Zo verscheen er al in de jaren dertig een film over een onmogelijke liefde tussen een onaanraakbaar meisje en een jongen van de hoogste kaste, ‘Achoot Kanya’. Een recentere film die veel teweegbracht was ‘Rang de Basanti’ uit 2006, die corruptie aan de kaak stelde. Bollywood laat ook zien dat een vrouw niet getrouwd hoeft te zijn en dat ook gescheiden vrouwen en weduwes recht hebben op liefde.
De meest gehoorde kritiek op Ek Ladki is, opvallend genoeg, dat de film niet ver genoeg gaat. Want de hoofdpersoon, Sweety, en haar vriendin Kuhu kijken elkaar wel verliefd aan, maar ze zoenen geen enkele keer. Terwijl Bollywood op dat punt al lang niet meer zo braaf is. De tijd dat kussen op het witte doek verboden was en werd verbeeld met fladderende bloemetjes is voorbij. Ook seks is inmiddels meer dan een suggestief dansnummer of voeten onder de lakens.
Toch is de biseksuele Anand uit Lucknow ruimschoots tevreden: “De film gaat meer over acceptatie van Sweety’s geaardheid, door zichzelf en haar familie, dan over haar liefde voor Kuhu. In dat verhaal herken ik mezelf. De meesten van ons hebben in onze jeugd een innerlijke strijd gevoerd, net als Sweety, die zo graag normaal wil zijn.”
Zoals het hoort in Bollywood loopt ook Ek Ladki goed af. Weliswaar reageert een grote groep stadsgenoten woedend, wat duidelijk maakt dat niet alles ineens anders is. Maar Sweety’s vader verdedigt zijn dochter in een dramatische toespraak. “Dit is geen ziekte”, roept hij. En een klein meisje, dat geïnspireerd toekijkt, verbeeldt de hoop dat voor de volgende generatie Indiase homo’s en lesbo’s alles beter zal zijn.
Lees ook: Rechter in India schrapt straf op homoseks, maar taboe blijft
Op grond van een oude bepaling uit de Britse koloniale tijd stond op homoseks nog een straf die kon oplopen tot tien jaar cel. De historische uitspraak van het hooggerechtshof is een belangrijke steun in de rug voor Indiase activisten die strijden tegen discriminatie van homo’s.