Direct naar artikelinhoud

Is de noodtoestand in Turkije een vrijbrief voor Erdogan?

President Erdogan kondigt de noodtoestand af.

Nu in Turkije de noodtoestand geldt, heeft de Turkse president Tayyip Erdogan alle vrijheid om zijn staat de 'zuiveren van het virus dat rondwaart binnen de strijdkrachten', zoals hij het zelf noemt. Welke extra bevoegdheden krijgt hij?

De meer dan 50.000 ontslagen en vele arrestaties van de afgelopen dagen laten zien dat Erdogan de Gülenbeweging vanaf de wortel wil uitroeien. Erdogan houdt de aanhangers van prediker Fethullah Gülen verantwoordelijk voor de couppoging. Door het instellen van de noodtoestand krijgt hij daartoe nog meer mogelijkheden.

Het belangrijkste is dat de Turkse president en de regering van premier Yilderim de mogelijkheid krijgen om te regeren per decreet. Dat wil zeggen dat ze zelf wetten kunnen maken en dat die niet hoeven te worden goedgekeurd door het parlement of getoetst aan de grondwet door rechters. Feitelijk is het een blanco cheque voor het maken van beleid.

Vrije verkeer
De noodtoestand bemoeilijkt ook het vrije vervoer van personen en vracht. Al het verkeer over land, in de lucht of over zee kan worden gecontroleerd en er kan een verbod worden opgelegd voor bepaalde tijden of gebieden. Daarnaast geeft het veiligheidsdiensten de bevoegdheid om personen te fouilleren en huizen of voertuigen te doorzoeken en bewijsmateriaal in beslag te nemen. Gebieden kunnen geheel worden afgesloten of geëvacueerd.

Daarnaast heeft Erdogan de mogelijkheid om een avondklok in te stellen, al lijkt hij daar voorlopig geen plannen toe te hebben omdat hij zijn aanhangers oproept vooral 's avonds de straat op te gaan om hem steun te betuigen.

Persvrijheid
Ook de persvrijheid komt in de knel. Erdogan kan kranten, tijdschriften en boeken verbieden om te verschijnen. Voor alle publicaties is toestemming nodig. Ook is er controle op alle radio- en tv-uitzendingen, de verspreiding van tekst, beeld en geluid en kunnen die zo nodig worden beperkt of verboden. In het verleden werden sociale mediadiensten als Twitter en Facebook uit de lucht gehaald na aanslagen. Het is te verwachten dat deze diensten ook nu onderdeel worden van de nieuwe mediastrategie.

Het beleid van Erdogan kon in het verleden al vaak rekenen op kritiek vanuit Europa, maar de Turkse president heeft al laten weten daar nu niet van gediend te zijn. "Het continent heeft geen recht van spreken of om de gang van zaken in Turkije te veroordelen", zei hij in een interview met zender Al Jazeera. Erdogan lijkt vastbesloten om het leger te zuiveren van wat volgens hem een minderheid is, die zijn wil probeert op te leggen aan de rest van het militaire apparaat.
 
Toeristen
Nederlandse toeristen in Turkije zullen voorlopig niets merken van de noodtoestand. Mensen die al geboekt hebben, vertrekken gewoon volgens schema, meldt touroperator Thomas Cook/Neckermann aan het ANP. "Van een noodtoestand merken vakantiegangers in de badplaatsen doorgaans niets. Je zag het afgelopen weekend na de staatsgreep ook. Mensen daar hoorden er pas van door telefoontjes vanuit Nederland", aldus een woordvoerster van Thomas Cook.