Perfectionisme, oftewel de nieuwe volksziekte, werkt aanstekelijk
‘Perfectionisme, volksziekte van een nieuwe generatie’ kopte Trouw maandag. Uit Brits onderzoek blijkt dat de sociale druk die twintigers ervaren om perfect te zijn afgelopen drie decennia met 30 procent is toegenomen. Op zoek naar het originele onderzoek stuitte ik op een artikel waarin het onderzoek werd geïnterpreteerd.
Het meest geestige aan dit artikel was de oplichtende reclame aan de rechterzijkant van het scherm: een perfect ogend vrouwlijf gegoten in uitdagende lingerie met als onderschrift: “The Best Expensive-Looking Lingerie Under $ 30.”
Deze dame illustreert de nieuwe volksziekte: op de universiteit, op de werkvloer, maar net zo goed thuis in bed, moeten millennials zich perfect presenteren; dertig procent perfecter dan hun generatiegenoten uit de late jaren tachtig. Het onderzoek onderscheidt verschillende soorten perfectionisme: Persoonlijk perfectionisme: hoe streng ben je voor jezelf? Buurmanperfectionisme: wat voor eisen leg je anderen op? En sociaal voorgeschreven perfectionisme: hoeveel externe druk ervaar je om zo perfect mogelijk te zijn?
Hoe perfect je ook probeert te zijn voor je baas, op een gegeven moment begint de biologische klok te tikken
Nu zijn de invullers van dergelijke enquêtes altijd ontzettend knappe mensen die dit onderscheid moeiteloos weten te maken. Mij lijkt het lastig interne en externe druk van elkaar te scheiden. Denk even aan tienermeisjes die als breinaalden door het leven willen gaan: eigen wens of groepsdruk? Adem besmet, perfectionisme werkt aanstekelijk.
Afgezien van deze methodische vereenvoudigingen vielen vooral de adviezen op die lector geestelijke gezondheid Jaap van der Stel van de Leidse Hogeschool in Trouw meegaf aan de lijders van deze nieuwe volksziekte: Stap uit de competitie; Zoek de bron van de druk; Toon zelfcompassie. Drie mooi-weertips aan de individuele perfectionist.
Uitstel en invriezen
Neem: stap uit de competitie. Voormalig Denker des Vaderlands, Marli Huijer, vertelde ooit dat zij was benaderd door drie biologiestudentes, die wilden weten wat Huijer ervan vond dat Google zijn vrouwelijke werknemers ervoor wilde betalen hun eicellen te laten invriezen. Daardoor zouden deze werknemers hun zwangerschap kunnen uitstellen en langer voor het bedrijf productief blijven. Een conflict: hoe perfect je ook probeert te zijn voor je baas, op een gegeven moment begint de biologische klok te tikken, want je wilt ook een perfect gezin en een perfect kind. Maar daar heeft de baas een perfecte oplossing voor gevonden: uitstel en invriezen.
Heeft het zin deze individuele vrouwen te adviseren: stap uit de competitie?
Huijer was geschokt: "Meiden," zei ik, "dit is toch verschrikkelijk. We hebben ons zo ingezet voor zelfbeschikking over de voortplanting! Dan moet ik een vraag beantwoorden over een bedrijf dat via betaling vrouwen probeert te verleiden hun reproductie uit handen te geven."
Heeft het zin deze individuele vrouwen te adviseren: stap uit de competitie? Google heeft voor jou tien, vooral mannelijke anderen zonder al te veel voortplantingsdilemma’s. Veel zinniger is het advies dat Huijer die vrouwen meegaf: denk na over de rechten van je generatie, praat erover met anderen, publiceer erover, verzet je tegen een dergelijk verzoek, niet alleen individueel, maar zeker ook als groep. Organiseer je.
Perfectionisme bedreigt ons allemaal: de zzp-er die nooit nee durft te zeggen, de vrouw die niet zwanger durft te worden, de vijftiger voor wie ziekte niet bestaat – de relaxte tiener uit de late jaren tachtig is nu ook minstens dertig procent perfectionistischer dan destijds. Zingeven is nadenken over wat jij wilt met je werk, je leven, je lichaam, je toekomst. Niet alleen individueel, je kunt het gerust proberen maar heel ver kom je niet. We zullen vooral gemeenschappelijk nieuwe taal en beelden moeten ontwikkelen waarmee we ons te weer weten te stellen tegen deze nieuwe, besmettelijke volksziekte.
Meer columns van Henk Steenhuis lees je hier.
Lees ook: Perfectionisme, volksziekte van een nieuwe generatie