Direct naar artikelinhoud

Wat de hoofddoek voor vijandigheid oproept

Anna Aarts: 'Die vrouwen zijn niets waard. Hun hoofddoek staat daar symbool voor.'

Moslimdiscriminatie treft vooral vrouwen die een hoofddoek dragen, bleek uit onderzoek deze week. Wat bezielt de dader? En wat voor effect heeft het op een slachtoffer? Een tweeluik.

Toen ze opkeek van haar stoel in de wachtkamer en zag dat de arts een hoofddoek droeg, kwam Anna Aarts (76) in opstand. "Ik wilde niet door een moslim geholpen worden. Laat staan door een moslima met een hoofddoek."

In geaffecteerde volzinnen spreekt ze haar afkeuring uit over het kledingstuk. "Ik voel me díep beledigd door die hoofddoek. Vrouwen hebben hier in Nederland zo hard gevochten voor vrijheid. En de islam schendt mensenrechten, met name die van vrouwen. Ik ben daar zo verdrietig van dat ik denk: Raak me niet aan."

Aarts - geel vest, groene oogschaduw - staat nog vierkant achter haar besluit. "Dit was mijn manier om mijn afkeer te tonen van wat er allemaal gebeurt. Uithuwelijken bijvoorbeeld - die vrouwen zijn verdomme niets waard. En die hoofddoek staat daar symbool voor."

Eerst maakte het ziekenhuis nog een afspraak met een andere arts voor haar. Maar een paar dagen later kwam er een telefoontje van het afdelingshoofd, waarin hij haar voorstelde naar een ander ziekenhuis te gaan. "Met graagte, heb ik gezegd."

Moslims hier, denkt mevrouw Aarts, kun je misdaden verwijten van moslims in andere werelddelen. Ja, ook de arts in het Zaans Medisch Centrum die haar van een huidaandoening wil afhelpen. "Ze is misschien geen Taliban, maar ze gelooft wel in precies dezelfde Koran. Ik ga haar toch niet aan haar vragen: Welke interpretatie volgt u van de Koran?"

Middenin de woonkamer van haar flat in Koog aan de Zaan staat een schildersezel. "Het moet er allemaal uit", gebaart ze naar de wand. Daar hangt een portret van een gesluierde vrouw met bebloede jukbeenderen. "Ik ben slachtoffer van die ene Koran. Getraumatiseerd, kun je wel zeggen. Ik heb zo in de rats gezeten voor een vriend van me, die Afghaans is, en de islam verliet. Wat ik allemaal heb doorstaan!"

Eerder is Aarts veroordeeld voor belediging van een moslima in de supermarkt. Niet-begrijpend vertelt ze hoe de vrouw overstuur raakte. "Ze moest worden afgevoerd met een ambulance. Ze barstte in tranen uit! Een vrouw van in de veertig! Ik zeg: ze is psychisch gestoord." Volgens de rechter had mevrouw Aarts 'kutmoslims' gezegd. "Maar dat woord komt niet uit mijn mond. Ik zei gewoon iets over de Koran. Nou, alsof ik haar dódelijk getroffen had!" De boete van 180 euro betaalde ze graag. "Ik voelde me net Hugo de Groot. Ik sta hier vanwege mijn kritiek op een religie."

Het Zaans Medisch Centrum en de betreffende arts willen niet in detail treden over het voorval. Een woordvoerder laat weten dat het ziekenhuis personen weigert die medewerkers bedreigen of bejegenen op een wijze die in strijd is met artikel 1 van de Grondwet - tenzij ze acute zorg nodig hebben.

Mevrouw Aarts heeft intussen spijt dat ze ermee instemde om naar een ander ziekenhuis te gaan. "Ik ben boos dat ze me zomaar weigeren. Wat is dat nou voor raars? In de Koran staat: 'Joden zijn apen en varkens' - en dat mag wel? En moslims schaffen Christus af. Hoe beledigend is dát?"

Ik voel me díep beledigd door die hoofddoek. Vrouwen hebben hier in Nederland zo hard gevochten voor vrijheid. En de islam schendt mensenrechten, met name die van vrouwen.
Anna Aarts
Moslima met hoofddoek. Deze vrouw is niet Müserref.

Müserref filmde met haar smartphone hoe ze door een vrouw werd belaagd vanwege haar hoofddoek. 'Zie je mij als terrorist?'

Op een zaterdagmiddag in maart mist Müserref (26) een bus als ze naar een vriendin reist. Ze staat te wachten bij een halte in Zutphen als er een vrouw van de fiets stapt. "Jij hoeft geen hoofddoek te dragen", klinkt het.

Aan de toon hoort ze dat de vrouw kwaad in de zin heeft, zegt Müserref, dus begint ze te filmen wat er gebeurt. Op de beelden is te zien hoe de vrouw, met bontsjaaltje en grote zonnebril, naar haar begint te graaien. Terwijl Müserref haar van zich afhoudt, zegt ze nog: "Ik ben trots op mijn geloof". De vrouw: "Ja ik geloof het, met al die aanslagen van IS". Een passant haalt hen uit elkaar. Müserref blijft achter met een kleine verwonding bij haar wenkbrauw en aan haar hand.

"Ik probeerde de tranen tegen te houden", vertelt Müserref, twee maanden later in de stationsrestauratie van Amsterdam Centraal. "Thuis bij mijn man begon ik pas te huilen."

Eerst wilde ze geen aangifte doen. "Mijn man zei: dat hoeft niet. Ze gaan toch niks doen. Maar het filmpje ging rond op internet, en iedereen zei dat ik écht aangifte moest doen. Toen belde de internetpolitie uit zichzelf al: ze hadden het filmpje ook gezien." Inmiddels heeft de politie Oost-Nederland de vrouw op de beelden herkend. Ze is verhoord, vertelt een woordvoerder: het onderzoek is afgerond, de zaak gaat naar de officier van justitie.

De eerste maand was lastig voor Müserref, zegt ze. Ze is wel blijven werken. "Nu loopt de angst een beetje weg, door de storm aan positieve reacties. Maar ik pas wel op. Er waren ook reacties van de strekking 'net goed' - die heb ik zo veel mogelijk overgeslagen. Ik ben wel bang voor wat mensen over me denken. Bij elke tegenligger op straat vraag ik me nu af: Wat denkt deze persoon over mij? Je wéét het niet."

Een zucht. "De vrouw begon ook over IS en dat gedoe. Wat ik niet snap, is dat zij zich tegen mij keert. Wij moeten toch een eenheid vormen tegen IS? In plaats van tegen elkaar te vechten? Wij staan toch sterk tegenover hen? Ze kunnen ons toch niets maken? We leven hier gelukkig!

"Wilders zei na de aanslagen in Parijs dat elke moslim zijn excuses moet aanbieden. Kom op zeg, dat is zo onrespectvol. Zie je mij als terrorist of zo? Jij verantwoordt je toch ook niet als een Nederlander iemand vermoordt? En ik scheer ook niet alle Nederlanders over een kam nu ik door één vrouw ben aangevallen. Er waren ook mensen die mij hielpen.

"Ik ben hier geboren ook, maar ik heb nu eenmaal een geloof. Daar doe je toch bepaalde dingen voor? Bij mij is dat mijn hoofddoek. Dat wil ik zelf. Die mevrouw wil het zien zoals zij het ziet. Ik vind: ieder zijn eigen ding. Dat vinden we toch in Nederland? Dat is toch normaal?"

De volledige naam van Müserref is bij de redactie bekend.

Ik scheer ook niet alle Nederlanders over één kam nu ik er door één ben aangevallen.
Müyserref

Waarom juist de hoofddoekdraagster?

Hoofddoeken maken vrouwen een makkelijk doelwit. Dat verklaart op zich al waarom vijandigheid hen zo vaak raakt. Maar er zit meer achter, zegt sociologe Doutje Lettinga. De hoofddoek is voor veel Nederlanders hét symbool geworden van vrouwenonderdrukking. Dat concludeerde Lettinga in haar proefschrift over het hoofddoekdebat in Nederland, Frankrijk en Duitsland. Maar voor moslims ligt dat anders.

In het debat over de hoofddoek komen drie heikele kwesties samen, zegt Lettinga: etniciteit, religie en gender. "Die kruisen met elkaar. Dat is een explosief geheel."

Er zijn ook andere verklaringen mogelijk voor de grotere vijandigheid jegens hoofddoekdraagsters. "Het kan ook nog zo zijn dat deze moslima's zich juist meer emanciperen", oppert Lettinga, "en dus vaker melding doen. En het geweld kan uit een kleine anti-islamhoek komen die, ook via sociale media, steeds agressiever is geworden. Terwijl de grotere massa misschien meer gewend is geraakt aan moslima's met hoofddoek, kan een kleine groep zijn geradicaliseerd."

De anti-islambeweging ziet de hoofddoek ook wel als instrument ter verspreiding van de islam. Dat idee komt voort uit de Franse debatten, weet Lettinga. "Daar zijn religieuze tekens in de openbare ruimte niet normaal. Toen moslimmeisjes daar van afweken, werd dat gezien als het manifesteren van hun geloof, met als bedoeling te rekruteren."

Draai je die redenering om, stelt Lettinga, dan zie je hoe zwak dit argument is. "Dring ik mijn ideeën over kleding op als ik een kort rokje draag? En waarom wordt dit nooit gezegd van mensen die een kruisje of keppeltje dragen?"

Lees ook

Geselecteerd door de redactie