Ook Texel herdenkt vandaag de Watersnoodramp
De Watersnoodramp kostte ruim 1800 mensen het leven. Ook Texel herdenkt vandaag, want ook daar brak een dijk en vielen slachtoffers.
Adri de Wolf (81) wijst over het winterkille en vlakke grasland van Texel naar een dijk in de verte. "Dáár stonden we, 65 jaar geleden. Ik was 16 jaar oud. We probeerden met zakken de gaten in de dijk te dichten. Het is nu moeilijk voor te stellen: de golven beukten verschrikkelijk, de wind maakte kabaal, het schuim kolkte. De dijk schudde letterlijk onder mijn benen."
De Wolf staart vervolgens naar de namen van de zes mannen die deze dijkreddingsactie niet overleefden. Een klein monument langs de weg is aan hen opgedragen. 'Door stormvloed overmand bij bescherming van het land', staat erop. De Wolf: "Vreemd, niet? Mijn naam had erbij kunnen staan."
Tekst gaat verder onder de afbeelding
In het nabijgelegen dorp De Waal toont De Wolf de stolpboerderij waar hij woonde met zijn ouders, drie broers en een zus ten tijde van de rampnacht. Hij stond zich te wassen in de achterkamer, toen opeens de klok van de kerk begon te luiden. Verrek, dat is vroeg, dacht ik nog. Hard gebons op de ramen volgde. "Vrijwilligers gezocht om aan de dijk te werken, werd er geroepen."
Zelf heb ik op de grote vaart gevaren, Cor werd visserman en Ko ging bij de marine. We zijn echt niet bang voor water geworden
Met zijn broers Ko (toen 17) en Cor (14) - jongste broer Martin was met 12 nog te jong - trok hij laarzen aan en liep naar de bus, die even verderop op een pleintje stond. "De bus zat al aardig vol, was al langs andere dorpen geweest. De stemming was jolig, de ernst van de situatie hadden we totaal niet door. Gebeurt hier eindelijk ook eens wat, dachten we."
Nog in het donker reed de bus naar polder de Eendracht. De dijkbewaking had alarm geslagen vanwege de fatale combinatie van stormvloed en springtij. Dat zich die nacht in het zuidwesten van Nederland een vergelijkbare ramp voltrok, op veel grotere schaal, daar hadden ze geen weet van, zegt De Wolf. "Tv was er niet en de radio zond 's nachts niet uit."
Bij boerderij Zeeburg, in de polder net achter de dijk, verlieten ze de bus. Ook Adri's broer Cor de Wolf (79) herinnert zich dit moment: "De stemming sloeg om. Er waren een stuk of twintig, misschien dertig mannen al bezig met zakken vullen op die spekgladde dijk, maar overal waren al gaten geslagen, het was onbegonnen werk."
Na hooguit een half uur zwoegen op de dijk, schatten de broers, zagen ze de bus wegrijden vanwege het nu snel stijgende water. En mensen gingen er in paniek achteraan. Cor: "Toen zag ik dus die bus kantelen en de sloot instromen. De mannen die de achteruitgang namen, konden zich nog de weg op vechten, tegen het water in. Maar zij die aan de dieper gelegen slootkant, bij de normale busingang, uitstapten, werden het water ingetrokken. Die werden weggespoeld. Daar zijn slachtoffers gevallen."
De mannen die op de dijk waren achtergebleven, probeerden te vluchten, langs de bus. "Je kon aan de boven het water uitstekende telefoonpalen zien waar die weg liep", zegt Adri. "Maar het water steeg snel, uiteindelijk zo ongeveer tot onderaan mijn middel."
Enorme kracht
"Het water had een enorme kracht", herinnert Cor zich. "Het was ieder voor zich, je moest je voeten schuiven. Zodra je een been optilde, werd je meegesleurd."
Op de achterliggende dijk vormden mensen een keten en trokken vervolgens met touwen de mannen op het droge. Pas later, thuis, hoorden de drie broers dat er zes Texelaars niet thuis waren gekomen. Vijf slachtoffers kwamen uit De Waal. Ze liggen begraven bij het kerkje waar vandaag een herdenkingsdienst wordt gehouden. In het nabijgelegen cultuur-historisch museum is vanaf 6 maart een expositie te zien over de Watersnoodramp met een documentaire waarin ooggetuigen van de ramp op Texel hun verhaal doen.
Cor: "Het is maar een klein deel van het grote watersnoodverhaal dat elders in Nederland speelde. Maar de impact op zo'n kleine dorpsgemeenschap als De Waal is wel groot geweest. Ik herinner me de emotionele kerkdiensten bij de begrafenissen. Een zwangere vrouw verloor haar man. Dat kind heeft haar vader nooit gekend. Zo zitten er allerlei tragische verhalen achter zo'n ramp."
Adri vindt het goed dat er vandaag stil wordt gestaan bij dit verleden van Texel. "Maar niet overdrijven, graag," vervolgt hij nuchter. "Mijn broers en ik hebben er heus geen trauma aan over gehouden. Het leven ging door, ik dacht er niet meer aan. Zelf heb ik op de grote vaart gevaren, Cor werd visserman en Ko ging bij de marine. We zijn echt niet bang voor water geworden, wil ik maar zeggen."
Herdenking op veel plaatsen
Op veel plekken in Nederland wordt vandaag herdacht dat 65 jaar geleden de dijken doorbraken en ruim 1800 mensen verdronken. Grote delen van Zeeland, delen van Zuid-Holland en het westen van Noord-Brabant werden overspoeld.
Bij het Watersnoodmonument in Ouwerkerk is vanochtend de nationale herdenking in aanwezigheid van prinses Margriet, erevoorzitter van het Nederlandse Rode Kruis. De herdenking is van 10.30 tot 12.00 uur live te volgen op NPO 1.
Vanaf komende zaterdag is in het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk een expositie te zien, die het verhaal van de ramp vertelt aan de hand van 65 objecten. En vanaf die dag kunnen bezoekers van het Streekmuseum Goeree-Overflakkee de watersnoodramp in virtual reality beleven en zich zo 'door de bril van nu' verplaatsen in de ramp van toen.