Erdogan speelt met offensief in Syrië een schaakspel in binnen- en buitenland

Die Syrisch-Koerdische milities leveren al jaren grondtroepen in de strijd tegen Islamitische Staat (IS). De YPG ontpopte zich daardoor tot een belangrijke bondgenoot van de Amerikanen en hebben inmiddels grote delen van Noord-Syrië in handen.

Ankara ziet dat al jaren als een grote bedreiging. Volgens de Turkse regering onderhoudt de YPG banden met de PKK (Koerdische Arbeiderspartij), die regelmatig aanslagen pleegt in Turkije. Die gedachte komt niet uit de lucht vallen. Toen de YPG dit najaar de Syrische stad Raqqa bevrijdde van IS, hees het rustig de vlag van Abdullah Öcalan, de leider van de PKK. De ene terreurbeweging was door de andere vervangen, reageerde Ankara woest.

Even nog hoopte Turkije dat de Amerikanen de YPG zouden laten vallen nu IS verdreven leek. Het zou immers niet de eerste keer zijn dat Koerdische strijders in de steek worden gelaten zodra een klus geklaard is. Maar vorig weekend kwamen juist de Turken bedrogen uit: Washington kondigde aan een ‘grensmacht’ van zo’n dertig duizend voornamelijk Koerdische strijders te zullen opzetten.

"Turkije zal dit terreurleger wurgen”, reageerde president Erdogan razend. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Tillerson probeerde de zaak afgelopen woensdag nog te sussen als een misverstand, maar de Turkse tanks kwamen al in beweging.

Afrin

Vandaag sloeg dreiging om in daden. Eind deze middag vielen de eerste bommen op Afrin. Aan de grens worden bruggen gebouwd voor de oversteek van Turkse tanks. Volgens de Turkse premier Yildirim zal morgen ook het grondoffensief beginnen.

Turkije beroept zich op het door de Verenigde Naties erkende recht op zelfverdediging. Het Turkse leger zegt alleen gerichte aanvallen op posities van de YPG uit te voeren. Op sociale media kwamen echter al onmiddellijk beelden van gewonde kinderen binnen. Er wonen zo’n half miljoen mensen in Afrin, waarvan de helft vluchtelingen uit de rest van Syrië.

Het Syrische regime van president Assad veroordeelt de aanval en dreigt Turkse gevechtsvliegtuigen te zullen aanvallen. Ondertussen hebben de rebellen van het Vrije Syrische Leger juist hun steun aan Ankara uitgesproken. Volgens hen werken de Koerden van de YPG namelijk de-facto samen met Assad.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Rusland’s rol is dubbelzinniger. Moskou is de belangrijkste bondgenoot van Assad, maar onderhoudt ook goede banden met Ankara. Bovendien hebben de Russen er baat bij de spanningen tussen de VS en diens NAVO bondgenoot Turkije verder op de spits te drijven. Het lijkt er dan ook op dat de Turken het groene licht hebben van de Russen, zolang Russische posities niet in het geding komen.

Dat is voorlopig nog niet aan de orde. Afrin is een Koerdische enclave die ligt ingeklemd tussen de Turkije en gebieden in handen van (deels door Turkije gesteunde) Syrische rebellen. De echte gevechtszone in Noord-Syrië ligt eerder net daaronder, nabij Aleppo, of juist richting het oosten langs de Eufrates rivier en de olievelden rondom Hasakah.

Opmars

De belangrijkste vraag is dus of Turkije doorstoot. Eerder vandaag hintte president Erdogan daar wel op. Hij verklaarde dat de operatie in Afrin het begin is van een verdere opmars naar het oosten. “Hierna volgt de stad Manbij. Daarna zullen we dit terroristische gespuis tot aan de Iraakse grens stap voor stap opruimen.”

Naast het verdrijven van de YPG is Turkije er ook op uit zijn onderhandelingspositie in het verscheurde Syrië te verstevigen. Toch lijkt een langdurig grondoffensief onwaarschijnlijk. De streek rondom Manbij en de Eufrates rivier zit namelijk vol met Amerikaanse en ook Russische luchtbases. Bovendien zal een groot deel van de voornamelijk Koerdische lokale bevolking de Turken niet steunen. Een offensief zal dus gevolgd moeten worden door een bezettingsmacht.

Dat kost geld. De Turkse oppositiepartij CHP waarschuwde gisteren dat de inval van Afrin Turkije duur kan komen te staan. Toch bleef echt fel tegengeluid uit. Afgezien van de Koerdisch georiënteerde HDP uitte de Turkse oppositie slechts voorzichtig of helemaal geen kritiek op de plannen van Erdogan. Meral Aksener, die een nieuwe partij oprichtte om Erdogan uit te dagen, hield het maar even bij veilige vaderlandsliefde. ‘Moge God onze troepen beschermen’, twitterde de nationalistische politica vanavond.

Erdogan speelt dus naast een buitenlands ook een binnenlands schaakspel. De nationalistische oppositie leek een dreiging te kunnen vormen in de aankomende presidentsverkiezingen van 2019, die mogelijk vervroegd zullen plaatsvinden. Erdogans oorlogstaal zal ook bij die stemmers goed aankomen. Want zoals het Turkse gezegde luidt: “Elke Turk wordt geboren als een soldaat”.