'De ene tirannie heeft de andere verslagen'
Terwijl de Turkse president Tayip Erdogan met een beschuldigende vinger naar zijn rivaal Fethullah Gülen wijst, denken sommige politici dat Erdogan de mislukte staatsgreep in zijn land zelf in scène heeft gezet. Volgens Joris Leverink, journalist en politiek analist in Istanbul, is dat scenario niet ondenkbaar. "Erdogan noemde de staatsgreep een geschenk van God."
Waarom zou Erdogan zo'n puinhoop in zijn eigen land veroorzaken?
"Deze staatsgreep geeft hem het excuus om het leger eindelijk te zuiveren. Dat wil hij al heel lang. Het geeft hem een ongekend mandaat om de macht naar zich toe te trekken. Ik kreeg vanochtend nog een appje van Erdogan waarin hij alle burgers oproept de straat op te gaan. Dit moet uitgemolken worden, want zo'n kans krijg je als regering maar zelden. Erdogan schijnt behoorlijk euforisch te zijn."
Maar dat hoeft toch niet te betekenen dat hij dit zelf heeft georkestreerd?
"Dat klopt. Nog niets is zeker. Zo heeft Fethullah Gülen gezegd dat hij niets met de staatsgreep te maken heeft, maar er kunnen best aanhangers van hem in het leger zitten. En er zijn ook redenen te verzinnen waarom Erdogan het níet gedaan zou hebben. De coup was bijvoorbeeld nogal knullig georganiseerd. Op Taksim was maar een handjevol coupplegers, die werden in no time het plein afgeveegd. En alle media bleven de hele nacht online. Als de coup door Erdogan zelf is georganiseerd, dan zou je denken dat hij de media uit de lucht had gehaald."
De coupplegers lieten in een verklaring weten dat ze 'vastbesloten zijn om door te gaan'. Is de situatie echt onder controle, zoals de Turkse regering beweert?
"Ja, de staatsgreep is mislukt. Er zijn hier en daar nog wat relletjes in Istanbul, maar de ergste chaos is voorbij. Er zijn duizenden militairen opgepakt. Waarschijnlijk hangt hun een zware straf boven het hoofd. Aanhangers van Erdogan hebben al geroepen dat hij de doodstraf weer in moet voeren."
Verstevigt deze gebeurtenis de positie van Erdogan?
"Het is een fantastische troef. Maar ik denk dat de kaarten al geschud zijn. Tegenstanders van Erdogan zijn nu niet ineens vóór, en andersom. Het is vooral de slachtofferrol van Turkije die hiermee bevestigd wordt. Wat mij betreft is dit geen overwinning van de democratie, zoals Erdogan beweert. De ene tirannie heeft de andere tirannie verslagen."