31 miljoen meetpunten geven een akelig precies beeld van een dalende bodem
Bij bodemdaling denkt iedereen aan Groningen. En terecht: die regio kleurt rood in de bodemdalingskaart. Maar op sommige plaatsen in het westen van het land daalt de bodem net zo hard of zelfs harder. Niet doordat er gas wordt gewonnen, maar doordat de veenbodem uitdroogt en inklinkt.
Op de nieuwe bodemdalingskaart die het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-informatica (NCG) morgen presenteert, zijn ook die plaatsen rood gekleurd. Rood betekent dat de bodem er jaarlijks met 5 millimeter daalt. De gele gebieden zakken met 1 millimeter per jaar. Uitzonderlijk is de blauwe streep in het zuiden: in Limburg stijgt de bodem, omdat het water dat er voor de mijnbouw werd weggepompt terugkeert in de bodem.
Als er geen maatregelen worden genomen kan de bodemdaling in delen van het land oplopen tot meer dan 50 centimeter in een halve eeuw
In de platgelegde kaarten is het verschil tussen Holland en Groningen te zien. De bovenste laag is hetzelfde als de staande kaart hierboven: de totale bodemdaling. De kaart daaronder toont de bodemdaling in de bovenste aardlagen; daar zit dat inklinkende veen. De kaart daaronder laat zien wat er gebeurt in de diepe ondergrond; daar zit het Groningse gas.
Sneller en dieper
De daling in de bovenste grondlagen gaat harder dan de onderzoekers van het NCG hadden verwacht. Het westen van het land is voor een belangrijk deel laagveen. Dat dat zakt, was al bekend. De Hollander heeft het zelf in de hand gewerkt. Hij heeft de grondwaterstand verlaagd om vee te kunnen houden en hij heeft het veen belast met asfalt en gebouwen. In de gele kaart is te zien dat, als er geen maatregelen worden genomen, de bodemdaling in delen van het land kan oplopen tot meer dan 50 centimeter in een halve eeuw.
Dat de bodemdaling harder gaat dan gedacht komt volgens de onderzoekers door klimaatverandering, waardoor de bodem uitdroogt. In de afgelopen droge zomer heeft dat al zichtbare schade opgeleverd in de vorm van scheuren en verzakkingen. Veen dat verdroogt vergaat. Daardoor klinkt het niet alleen verder in, er komt ook CO2 bij vrij, wat bijdraagt aan verdere klimaatverandering. En bovendien is het een onomkeerbaar proces; vergaan veen herstelt niet. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft eerder geschat dat dit proces Nederland een kostenpost gaat opleveren van 22 miljard euro in 2050, vooral doordat in stedelijke gebieden funderingen tekort gaan schieten.
De nieuwe bodemkaart (te vinden op bodemdalingskaart.nl) bevestigt dat vooruitzicht met ongekende precisie. Bodembeweging werd voorheen in kaart gebracht door landmeters die in een periode van tien jaar 35.000 meetpunten langsgingen. Deze nieuwe kaart is gemaakt op basis van satellietwaarnemingen en zwaartekrachtmetingen. De kaart heeft geen 35.000 maar 31 miljoen meetpunten. En die worden niet eens in de tien jaar bijgewerkt, maar iedere dag.
Dat maakt het mogelijk op de voet te volgen hoe hard klimaatverandering inwerkt op de bodem, en hoeveel een vermindering van de aardgaswinning in Groningen gaat helpen.
In ons dossier over klimaatverandering vindt u tal van artikelen over de opwarming van de aarde, zoals deze:
Lees ook:
Ook zorgen over bodemdaling door zoutwinning in Nederland
Bodemdaling of schade aan het milieu: het winnen van zout kan grote gevolgen hebben. Daar is niet altijd voldoende aandacht voor, waarschuwt de toezichthouder.
Alarmerende taal over het klimaat kan averechts werken. Praat liever over vaderlandsliefde
Een alarmerende boodschap helpt niet altijd om mensen wakker te schudden en kan zelfs averechts werken, betoogt Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie Radboud Universiteit Nijmegen.
Gelijktijdige klimaateffecten treffen iedereen hard
Wetenschappers hebben voor het eerst álle risico’s van klimaatverandering tegelijk bekeken. De uitkomst stemt somber.