Pia Dijkstra: geen vetorecht voor nabestaanden bij orgaandonatie

In de brief legde zij omstandig uit dat haar voorstel voor ‘actieve donorregistratie’ in de praktijk volgens haar weinig gevolgen zal hebben voor de positie van nabestaanden.

Dijkstra voelt er niet voor om een vetorecht te geven aan de familie. “In feite hebben de nabestaanden straks het laatste woord, alhoewel ze geen formeel vetorecht hebben”.

CDA en PvdA hebben om zo’n vetorecht gevraagd. Zij vinden dat de donorwet onvoorziene gevolgen heeft voor nabestaanden. In het plan van D66 is straks iedereen automatisch orgaandonor. Wie zich niet afmeldt, of niets laat horen, staat straks in het donorregister vermeld als ‘geen bezwaar’. Volgens CDA en PvdA kunnen artsen dan niet zeker weten wat de wens was van de persoon in kwestie. Zij willen dat in de donorwet zelf wordt vastgelegd dat de familie het laatste woord heeft.

Probleem voor D66 is dat de donorwet alleen aangepast kan worden als hij teruggestuurd wordt naar de Tweede Kamer. Met het risico dat de hele wet daar alsnog sneuvelt. Ook verhoudt een vetorecht zich slecht met de crux van de donorwet. D66 wil juist dat meer mensen, onder druk van het nieuwe donorregister, hun besluit kenbaar maken, zodat vaker dan nu de wens van de donor zelf leidend wordt.

Tenslotte ligt het verzoek van CDA en PvdA ook gevoelig omdat zelfs in de huidige donorwet familie geen formeel vetorecht heeft. De twee partijen vragen om een verandering die de familie op papier meer rechten heeft dan nu.

D66 vraagt in de brief het vertrouwen van de Eerste Kamer in de ‘professionele autonomie van de artsen’. In de praktijk, zegt Pia Dijkstra, is nu al zorgvuldig geregeld dat met de gevoelens en informatie van familie rekening wordt gehouden. Als nabestaanden ernstige bezwaren hebben tegen orgaandonatie, gaat donatie niet door. Nu niet, en straks ook niet. “Die situatie wordt gehandhaafd”, zegt Pia Dijkstra. “Het uitgangspunt is dat iemands eigen wens wordt opgevolgd… maar uiteindelijk is de informatie van nabestaanden leidend. Hun informatie zal worden gevolgd”.

Als in een nieuw systeem de nabestaanden niet opgespoord kunnen worden, kan de orgaandonatie niet doorgaan, zegt Dijkstra. Zij stelt voor dit in de medische protocollen van de ziekenhuizen vast te leggen.

Pia Dijkstra maakt in de brief wel een andere knieval voor de Eerste Kamer: ze excuseert zich dat ze de gevoelige kwestie van de nabestaanden niet goed heeft uitgelegd. “Bij de plenaire behandeling in uw kamer heb ik dit onvoldoende kunnen verhelderen”. Dijkstra kreeg vorige week kritiek vanwege een onhandige opmerking tijdens het debat. Op een vraag van het CDA of zij garanties kon geven aan nabestaanden, antwoordde ze toen: “Garanties geef je op stofzuigers”.

Of PvdA en CDA zich door de nadere uitleg laten overtuigen, moet dinsdag blijken. Dan vergadert de Eerste Kamer verder over de donorwet. 

De positie van de nabestaanden is nu het springende punt in de discussie over de donorwet.

'Ook met de donorwet is D66 z'n tijd ver vooruit', zegt D66-senator en medisch ethica Annelien Bredenoord.