Kritiek op orthodox anti-homo-manifest, OM doet onderzoek naar strafbaarheid

Enkele honderden orthodox-protestantse predikanten en prominenten hebben hun handtekening gezet onder de Nashville-verklaring, een Amerikaans document dat zich stevig uitspreekt tegen homoseksualiteit en betoogt dat ‘God het huwelijk heeft bedoeld als een levenslange verbondsrelatie tussen één man en één vrouw’. 

Het manifest kon dit weekend en vandaag op stevige kritiek rekenen uit zowel religieuze, politieke als maatschappelijke hoek. Het Openbaar Ministerie gaat de verklaring beoordelen op eventuele strafbaarheid. 

Terug de kast in

In de verklaring staat onder meer: ‘Wij bevestigen dat ons zelfverstaan als mannelijk of vrouwelijk bepaald moet worden door Gods heilige bedoelingen in schepping en verlossing, zoals Hij die openbaart in de Bijbel. Wij ontkennen dat het in overeenstemming met deze heilige bedoelingen is wanneer mensen zichzelf bewust willen zien en positioneren als personen met een homoseksuele of transgenderidentiteit.’ 

Waar in het orthodox-protestantisme over homoseksualiteit vaak werd gezegd ‘Je mag het wel zijn, maar je mag het niet in de praktijk brengen’, wijst die laatste zin in een heel andere richting: terug de kast in. Elders in de tekst wordt impliciet gesuggereerd dat homo’s en transgenders kunnen genezen van hun geaardheid.

De ondertekenaars, allemaal mannen, komen onder andere uit kerkgenootschappen als de Hersteld Hervormde Kerk, de Gereformeerde Gemeenten en de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Dit weekend werd de naar het Nederlands vertaalde verklaring zo’n 250 keer ondertekend. Hoeveel handtekeningen er nu onder staan is niet duidelijk: de lijst met ondertekenaars is offline gehaald. Het zou zomaar kunnen dat de lijst met ondertekenaars nog langer wordt: de tekst is toegestuurd aan honderden predikanten. Daarmee maken de initiatiefnemers het onderwerp nog meer tot sjibbolet: de verklaring niet ondertekenen kan immers ook als een statement worden beschouwd.

Nu is het geen verrassing dat er door velen in het orthodoxe protestantisme zo wordt gedacht. Maar terwijl er in grote delen van protestants-christelijk Nederland sprake is van een soms langzame maar wel zekere emancipatie van homoseksuelen, bevat de Nashville-verklaring teksten die het tegenovergestelde lijken te beogen. 

Veel negatieve reacties

Op sociale media reageerden veel predikanten en theologen uitgesproken negatief op de verklaring. Ook Theoloog des Vaderlands Stefan Paas weigert te ondertekenen: “Publieke stoerdoenerij ten koste van kwetsbare mensen”, stelde hij op Twitter. En predikant en EO-voorzitter Willem Smouter: “Ik wil zo duidelijk mogelijk zeggen: geloof dit niet! Wat je identiteit ook is, man of vrouw, jood of heiden, homo of hetero, je bent welkom in Gods huis.” Dominee Wilco Veltkamp heeft spijt van zijn handtekening en heeft die inmiddels teruggetrokken, meldt het Noordhollands Dagblad. 

'Belachelijke verklaring’

Ook in politiek Den Haag is met afkeuring gereageerd. Dat heeft alles te maken met twee van de ondertekenaars: SGP-leider Kees van der Staaij en SGP-senator Diederik van Dijk. “U ontkent hiermee het bestaan van een fundamenteel grondrecht voor vele duizenden Nederlanders”, richtte D66-Kamerlid Rutger Schonis zich op Twitter tot Van der Staaij. Minister Van Engelshoven van Emancipatie ziet de verklaring als een stap terug in de tijd. “We hebben nog een lange weg te gaan, emancipatie is nog lang niet af.” Van der Staaij reageerde maandag dat hij ondanks de ophef achter de verklaring blijft staan. Francis van Broekhuizen, ambassadeur van de Gay Pride, heeft aangifte gedaan tegen Van der Staaij.  ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers heeft afstand genomen van de verklaring. “Ik heb de Nashville-verklaring niet ondertekend omdat ik bang ben dat gesprek over geloof en homoseksualiteit niet is gediend met deze verklaring. Jezus’ eerste boodschap voor deze wereld is niet een lijst met do’s en don’ts, maar een hartelijke uitnodiging die duidelijk maakt dat iedereen welkom is bij Hem’’, schrijft Segers. Ook CDA-partijvoorzitter en predikant Ruth Peetom reageerde kritisch.

Regenboogvlag

VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz richt zich op de Vrije Universiteit. Meerdere VU-docenten hebben de verklaring ondertekend. Yesilgöz: “Ik zou graag trots zijn op mijn universiteit. Maar met docenten die deze belachelijke verklaring ondertekenen, wordt dat bijzonder lastig.” De Vrije Universiteit hees maandag de regenboogvlag als protest, de gemeente Amsterdam deed hetzelfde.

PKN betreurt verklaring

Een paar maanden geleden is in de PKN uitgebreid over homoseksualiteit gediscussieerd. Het PKN-bestuur boog zich over de vraag of het onderscheid dat in die kerk wordt gemaakt tussen homo- en heterohuwelijk moest worden opgeheven. Dat gebeurde uiteindelijk niet. Tot onvrede van de progressievere vleugel van de brede PKN. ‘Wij staan voor een open kerk waarin geen onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende relatievormen’, schreven honderden predikanten uit die hoek van de kerk in een open brief.

Onder de ondertekenaars van de Nashville-verklaring zijn zo’n dertig PKN’ers. Hun handtekening is opvallend omdat de verklaring stelt dat maar op één manier over homoseksualiteit kan worden gedacht. Een van de kenmerken van de PKN is juist dat over allerlei zaken verschillend wordt gedacht, zeker over homoseksualiteit. PKN-voorman René de Reuver betreurt het dat de Nashville-verklaring naar Nederland is overgewaaid. Hij noemt de tekst ‘theologisch eenzijdig en pastoraal onverantwoord'. De tekst helpt volgens hem het gesprek in kerkelijke gemeenten over gender, seksualiteit en het al dan niet kerkelijk zegenen van homoseksuele relaties niet verder. “Dit gesprek is sowieso niet gediend met verklaringen en statements over en weer, maar komt alleen verder als het op een veilige manier wordt gevoerd op de plek waar het thuishoort, namelijk in de gemeente. Het kan alleen in een open houding waarin ruimte is voor ieder om zich uit te spreken en te worden gehoord.” 

De Reuver wijst op de synodevergadering van november: toen heeft de synode ‘uitgesproken dat in de kerk van Jezus Christus ieder mens als beelddrager van de Schepper, aangeraakt door de liefde van Christus, van harte welkom is en zich thuis mag voelen'. De PKN-voorman stelt dat de synode toen, ‘in tegenstelling tot de verklaring van Nashville’, heeft uitgesproken dat de kerk ‘geen waardeoordeel uitspreekt over de seksuele geaardheid van haar leden noch over het huwelijk of andere levensverbintenissen’. Die terughoudendheid is volgens hem ‘noodzakelijk voor een veilig en open gesprek over seksualiteit en gender in de gemeenten’.

Nashville Statement

Het Nashville Statement werd in de zomer van 2017 opgesteld door zo’n 150 Amerikaanse conservatieve evangelische voormannen en werd sindsdien door zo’n 22.000 anderen ondertekend. De verklaring komt voort uit The Council on Biblical Manhood and Womanhood, een organisatie die zich inzet voor ‘de verspreiding van wat de Bijbel leert over de verschillen tussen man en vrouw’. De verspreiding van dat denken is volgens de CBMW ‘essentieel voor het gehoorzamen van de Schrift en voor de gezondheid van gezin en kerk’. Onder de 150 opstellers van het Nashville Statement zijn prominente theologen als John Piper en James Packer.

De initiatiefnemers voor de Nederlandse vertaling van het Nashville Statement zijn Arjan Baan en Piet de Vries. Baan is evangelist en directeur van de stichting Heart Cry. Die stichting, aldus haar website, wil ‘dat de naam van Jezus in Nederland in al zijn rijkdom verheerlijkt wordt’. En: ‘We verlangen naar voortdurende persoonlijke en nationale herleving van gelovigen en onderscheidingsvermogen om niet meegevoerd te worden door de geest van de tijd’. De Vries is docent aan de predikantenopleiding van de Hersteld Hervormde Kerk.

Lees ook:  

Columnist Stevo Akkerman laat zijn licht schijnen over de Nashville-verklaring

De mannenbroeders die zich achter Nashville scharen, vertellen via hun beeld van de Allerhoogste veel over zichzelf.

PKN stelt het homohuwelijk niet gelijk uit angst voor scheuring door nieuwe debatten

Homohuwelijken houden een status aparte binnen de PKN. Op papier dan; lokale kerken zijn vrij om te doen wat ze willen.

‘Als de PKN homo’s veroordeelt, wat zegt dat dan over ons?’

Het domineespaar Theo Pieter de Jong en Maarten Diepenbroek is in de kerk getrouwd. Het wikt en weegt de voorstellen voor het homohuwelijk waarover het bestuur van de Protestantse Kerk in Nederland heeft beslist.