Direct naar artikelinhoud
Interview

Waarom het Japanse bosbaden zo gezond is

Annette Lavrijsen: 'De natuur geeft mij zingeving, rust en helderheid van geest.'Beeld Olaf Kraak

Volgens Japanners is het dé manier om te ontstressen: shinrin-yoku, oftewel meditatief wandelen in het bos. Annette Lavrijsen schreef er een boek over. 'Bomen zijn goed voor de gezondheid.'

Een roze avondschemering valt over het winterbos van het Nationaal Park Zuid Kennemerland, dat onder de rook van Haarlem ligt. Stapje voor stapje loopt schrijfster Annette Lavrijsen (37) over de kronkelende paadjes. "Japanners weten het al langer: de weg naar een gezonder, productiever en gelukkiger leven leidt door het bos."

"Shinrin-yoku betekent letterlijk 'baden in de atmosfeer van een bos'", vertelt Lavrijsen terwijl ze via een bospad omhoog klimt. "Het is een meditatieve wandeling door de natuur waarbij je probeert bewust aanwezig te zijn. Je laat je telefoon thuis en dompelt je met al je zintuigen onder in de schoonheid van het bos. Dat doe je door heel rustig te lopen en soms even te gaan zitten of liggen, het gras op je huid voelen kriebelen, en de koude wind op je gezicht."

Bomen, en vooral naaldbomen, hebben het meest gunstige effect op de gezondheid
Annette Lavrijsen

Volgens Lavrijsen is dat in een sterk verstedelijkte en digitale samenleving, waarin alles in versnelling lijkt te gaan, meer dan ooit van belang. "Zelfs in de natuur fietsen of lopen we er vaak snel doorheen, zonder aandacht voor de omgeving." In haar boek 'Shinrin-yoku: de helende kracht van bosbaden' laat ze aan de hand van haar eigen ervaringen zien hoe de westerse mens de Japanse kunst van het bosbaden kan toepassen in zijn eigen leven.

"Ik ben opgegroeid op een boerderij in Reusel, Brabant, en verhuisde op mijn achttiende naar de stad om te studeren", vertelt ze. "Als kind was ik altijd te vinden in de uitgestrekte bossen rond ons huis, en in Amsterdam miste ik dat. Daarom kwam ik hier vaak de rust en natuur opzoeken."

Naaldbomen

Terwijl het boslandschap plaatsmaakt voor duinlandschap, verschijnt er van achter de bomen een zandvlakte. "Die afwisseling maakt het een fijne plek voor een bosbad", legt Lavrijsen uit. "Shinrin-yoku kan op elke plek in de natuur die verwondering oproept, maar bomen, en vooral naaldbomen, hebben het meest gunstige effect op de gezondheid. Die scheiden phytonciden uit - stofjes die hen beschermen tegen insecten en bacteriën."

In haar boek licht ze dat verder toe. Als mensen in een bos lopen, ademen ze die phytonciden in. Dat zorgt voor een boost van het immuunsysteem, een lagere bloeddruk en hartslag en minder stresshormonen. Daarom zijn mensen die meer tijd in de natuur doorbrengen in het algemeen minder vatbaar voor ziekte, neerslachtigheid en depressie. Ook blijkt dat de concentratie en het probleemoplossend vermogen toenemen.

In tegenstelling tot mindfulnesscursussen en retraites voelt de natuur niet als iets dat wordt opgelegd
Annette Lavrijsen

In het bos zijn weinig mensen te bekennen. "De meeste zijn hier liever in de zomer", zegt Lavrijsen, "als de bomen groen en vol zijn en de natuur zindert van leven. Maar in elk seizoen is schoonheid te herkennen." Ze wijst naar de kale takken van een eik in de verte. "Dit heeft ook iets moois: een boom die zich laat zien in zijn geraamte."

Volgens haar vertellen de seizoenen iets over het leven, waarin alles gaat volgens een cyclisch patroon van opkomen en neergaan. "Net als het water eb en vloed kent en de wassende maan in een afnemende maan verandert, bloeien de bomen in de lente en vallen de bladeren in de herfst. Dat laat ons de vergankelijkheid van het leven zien, maar ook dat op ieder einde een nieuw begin volgt."

Troost

Ondertussen gaat het kronkelende bospad steeds verder omhoog. Lavrijsen kijkt uit over de tientallen bomen die naast elkaar verschijnen aan de steeds donker wordende horizon. "Vijf jaar geleden overleed mijn vader onverwachts aan een hersenbloeding. In die tijd kreeg ik ook een blessure. Als fanatiek hardloper was ik gewend om meerdere keren per week tientallen kilometers te rennen, en het was alsof mijn lichaam me vertelde dat ik te ver was gegaan. Ik werd gedwongen om langzamer te wandelen, en pas toen merkte ik aan hoeveel schoonheid ik eerder altijd voorbijliep."

Voor Lavrijsen vormt de natuur een bron van troost en bezinning. "Het helpt mij om mijn problemen te relativeren en het grote plaatje te zien.” In tegenstelling tot mindfulnesscursussen en retraites voelt de natuur niet als iets dat wordt opgelegd, vindt ze. "Het overkomt je. Dat zit in de kleine dingen, zoals je als een klein kind kunnen verwonderen over de nerven van een blad of je verbonden voelen met het grote geheel. Je zou kunnen zeggen dat de natuur mijn kerk is. Het geeft mij zingeving, rust en helderheid van geest."

Hoge lat

Lavrijsen reisde af naar Japan en maakte trektochten door de natuur van Tasmanië, Chili en Argentinië. "Het was op een van die reizen dat ik besloot om mijn leven drastisch om te gooien", vertelt ze. "Ik had een goede baan als hoofdredacteur. Het was een droombaan, maar de verantwoordelijkheden brachten veel stress met zich mee. Ik was ambitieus en wilde alles goed doen. Op een gegeven moment moest ik mezelf elke ochtend uit bed sleuren."

Volgens Lavrijsen is dat verhaal in deze tijd een herkenbaar voor velen. "We leven in een maatschappij waarin anderen ons continu beoordelen en we de lat steeds hoger leggen, vooral voor onszelf."

Turend in de verte vertelt ze verder: "Het bosbaden heeft mij geholpen ruimte te creëren tussen mij en mijn drukke leven. Ik keek naar de dieren die volgens hun instinct leven, naar de cyclus van de seizoenen en zag: alles gaat vanzelf. Ik besefte dat mijn leven onnodig zwaar aanvoelde en dat ik tegen de stroming in zwom. Dat kwam omdat ik te veel leefde volgens de verwachtingen van anderen en te weinig vertrouwde op mijn eigen gevoel."

"De natuur leerde mij net als de dieren op mijn gevoel te vertrouwen. Zo heb ik de stap durven nemen om mijn baan op te zeggen en mijn relatie te verbreken, waarin ik me ook niet meer mezelf voelde. Dat is uiteindelijk voor iedereen goed geweest.”

Nu woont Lavrijsen in Barcelona. Een leven in een nog grotere stad, weliswaar, maar toch dicht bij de natuur. "Shinrin-yoku helpt me om de natuur te integreren in mijn leven in de stad. Zo zet ik mijn huis vol planten, loop ik via het park naar kantoor, en zoek ik in de weekenden de bosrijke natuur van Catalonië op. Maar uiteindelijk beland ik vast weer op het platteland."

Terwijl ze haar jas dichtritst, vertelt Lavrijsen over een van de laatste ontmoetingen met haar vader, een paar weken voordat hij overleed. "We maakten samen een boswandeling toen hij me op het hart drukte: 'Vergeet niet waar je thuis is.' Het was een bijzonder moment, en voelde als een afscheid, terwijl er op dat moment niets met hem aan de hand leek."

"Dit boek is mijn manier om thuis te komen. Ik heb het aan mijn vader opgedragen. Het bosbaden laat mij zien wat hij al die tijd al zag: de essentie van het leven zit in het kleine, alledaagse en de natuur zit vol met wonderen."

Annette Lavrijsen, Shinrin-yoku: de helende kracht van bosbaden. Ambo|Anthos uitgevers; 223 blz. €15,99

Tips voor een bosbad

- Een uitgestrekt bos met een afwisselend landschap van bomen, open vlakten en heuvels is heerlijk om in te verdwalen.
- De route moet goed begaanbaar zijn, zonder steile hellingen.
- Kies een niet te lang parcours uit, 3 tot 5 kilometer is al voldoende.
- Te weinig tijd? Zoek een andere groene plek uit, zoals een park of botanische tuin.
- Wandel in een rustig tempo en neem de omgeving in je op.
- Neem de tijd om tegen een boom te zitten of op het gras te liggen, en rust wanneer je maar wilt.
- Valt iets je op, volg het dan. Waarom trok dit je aandacht en wat voor gevoel roept het bij je op?
- Sluit je ogen en zet je andere zintuigen aan het werk. Wat ruik, hoor, voel je?

Lees ook:

Zo wordt wandelen leuk voor het hele gezin

Ouders willen graag lange wandelingen maken, maar hun dochters willen niet mee. Wat moeten vader en moeder doen?