Erdogan voert heksenjacht op: 50.000 ontslagen

Gisteren werd voor het eerst het onderwijs hard getroffen. De Turkse regering ontsloeg maar liefst 21.000 leraren van privéscholen. Hun lesbevoegdheid werd ingetrokken omdat de docenten zich volgens tipgevers hadden ingelaten met 'terroristische activiteiten'.

Daarmee bedoelt de regering dat de leraren aanhangers zijn van de islamitische prediker Fethullah Gülen, de vroegere vriend en huidige aartsvijand van de Turkse president Erdogan. De president geeft Gülen de schuld van de coup, maar de prediker ontkent.

'Bij de wortel uitgraven'
De Turkse premier Yildirim ging gisteren in het parlement fel tekeer tegen de Gülenbeweging, die hij een 'terroristische organisatie' noemde. De aanhangers zouden een parallelle staat vormen binnen Turkije. Hij beloofde de groepering te zullen uitroeien. "We zullen hen bij de wortel uitgraven", sprak hij, "zodat geen enkele terroristische organisatie ooit nog het lef heeft om het gezegende Turkse volk te verraden."

Gülen, die conservatieve islamitische waarden koppelt aan een pro-westerse houding, woont in vrijwillige ballingschap in Pennsylvania. Turkije wil dat de Verenigde Staten hem uitleveren. Maar Washington is daar pas toe bereid als Turkije bewijs levert voor de schuld van Gülen.

Ankara heeft daarom vier dossiers naar de Amerikaanse regering gestuurd waaruit zou blijken dat Gülen betrokken was bij de staatsgreep. Washington heeft het uitleveringsverzoek officieel ontvangen en bestudeert het nu.

De Amerikaanse president Obama belde gisteren met Erdogan. Hij drukte hem op het hart om de democratische waarden te respecteren. Verder bood hulp aan bij het opsporen van de coupplegers. Het is onbekend hoe Erdogan reageerde.

Doodstraf
Inmiddels heeft Turkije ruim 9000 verdachten gearresteerd. Erdogan wil met hen afrekenen door de doodstraf weer in te voeren. Die had hij in 2004 afgeschaft om kans te maken op het lidmaatschap van de Europese Unie. Europese leiders hebben Erdogan al gewaarschuwd dat hij met herinvoering zijn glazen in Brussel zou ingooien.

Ook de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN waarschuwde Turkije gisteren dat terugvallen op de doodstraf een grote fout zou zijn. "Het herinvoeren van de doodstraf zorgt voor een breuk in de verplichtingen die Turkije heeft ten aanzien van internationaal humanitair recht", aldus Zeid Ra'ad al-Hussein.

Hij wees Turkije erop dat het land zich moet houden aan het mensenrechtenverdrag, waarin afschaffing van de doodstraf wordt nagestreefd. Turkije ondertekende het verdrag in 2006. Volgens het internationale recht mag een staat niet op een verdrag terugkomen als het eenmaal is geratificeerd.

Ontslaggolf
De ontslaggolf die gisteren door de Turkse onderwijswereld rolde, trof ook 1577 leidinggevenden van universiteiten en andere onderwijsinstellingen. De zuivering strekte zich daarnaast uit tot het ministerie van onderwijs. Daar werden 15.000 aanhangers van Gülen aan de kant gezet.

Ook buiten het onderwijsveld vielen klappen. Zo moesten er binnen het departement van religieuze zaken 492 werknemers verdwijnen. Premier Yildirim ontsloeg 257 van zijn eigen ambtenaren, plus 100 mensen van de geheime dienst. Hij sloot ook 24 radio- en tv-stations omdat die te gunstig over Gülen zouden berichten. En hij verklaarde 34 perskaarten van journalisten ongeldig.

Premier Yildirim beloofde gisteren dat Turkije de rechtstaat zal respecteren en de situatie niet zal misbruiken voor het vereffenen van rekeningen. Hij zei: "We hebben nu eenheid nodig, en broederschap."